Lengel

Cafe Verhey Burgemeester Nederveen, Jan Verhey en Jan met de Neus

Lengel is een dorpskern binnen de voormalige gemeente Bergh. Lengel is heden ten dage vastgebouwd aan 's-Heerenberg.

Lengel

De naam Lengel is ontleend aan de grote bosrijkdom van de mark Lengel die zich eertijds uitstrekte tussen Azewijn, Zeddam en 's-Heerenberg. In haar oudste oorkonden daterend uit de 15e eeuw wordt de markgemeenschap Lenglo of Lengelo welke naam betekent Leng - van lang ook wel groot en lo - bos.

Als bewoonde nederzetting wordt Lengel voor het eerst genoemd in een oorkonde van 1 september 1358 waarin Willem van den Bergh het recht tot wederinkoop wordt gegeven van de jaarlijkse rente uit den "hof te Lengel" van 7 Brabantse marken. Het betrof vermoedelijk een havezathe dat een leenbezit was van de Domproost van Utrecht die er de graven Van Bergh mee beleende. Vermoed wordt dat deze Havezathe in de buurt van De Bongerd moet hebben gestaan.

Eén van de heren van Lengel (Frank van Lengel - rentmeester te 's-Heerenberg) was medestichter van de in januari 1370 ingewijde kapel te Azewijn. Gerloch van Lengel was schepen in de stad Emmerik (1425). Gerrit van Lengel - slotvoogd van kasteel Bergh (1495). Hendrikus van Lengel - vicaris te Didam (1526). Johan van Lengel - stedelijk secretaris te Elburg (1577).

Luchtfoto Lengel 1978.

Het dorp bestaat uit twee delen:

• de dorpskern, waarvan de Antoniusstraat het beeld bepaalt.
• het buitengebied ten noorden en ten oosten van de dorpskern. Het noorden van Lengel wordt begrensd door de Montferlandse bossen met onder andere de Mengelenberg en even verderop de Galgenberg.

Het dorp, overwegend van katholieke signatuur, heeft geen eigen kerk, maar valt hiervoor onder de 's-Heerenberg - Lengelse R.K. Emmausparochie, waarvan de kerk, de Emmauskerk, in 's-Heerenberg staat, op ongeveer een kilometer afstand van de Lengelse dorpskern.

Lengel telt anno 2007 ongeveer 500 inwoners. Het dorp heeft een rijk verenigingsleven, waaronder een eigen voetbalvereniging, VVL, een eigen carnavalsvereniging en een eigen schutterij. Verder heeft het dorp nauwelijks voorzieningen. Geruime tijd was in Lengel bakker Joes(Jozef) Hegeman gevestigd, die ook brood aan huis bezorgde. Zijn zus had naast de bakkerij een Vivowinkel vlak bij het tegenwoordige VVL veld. Verder was er in de jaren 50 en 60 een Sparwinkel aan de Kapelstraat. De beroepsbevolking bestond in die tijd hoofdzakelijk uit boeren en arbeiders. Eén van die boeren, Ter Vrugt, haalde in Lengel en 's-Heerenberg met paard en wagen etensresten op , die gevoerd werden aan de varkens. Tot begin jaren '80 van de vorige eeuw was er een kleuterschool gevestigd aan de Antoniusstraat, maar deze is destijds bij gebrek aan leerlingen opgeheven, en samengevoegd met de Galamaschool in 's-Heerenberg. Een opvallend 'wijkje' was het zogenaamde Rooie Darp tussen Lengel en Zeddam in. De naam dankten deze kleine arbeidershuisjes aan de rode pannen op de daken. Hier was sprake van een hechte , kleine gemeenschap. Het Rooie Darp is verdwenen begin jaren 80(???)

De Lengelse kermis wordt ieder jaar in oktober gehouden en wordt ook wel de knollenkermis genoemd. Deze bijnaam is ontleend aan de oogst van voederbieten en knollen rond deze tijd. Een andere naam die in de wijde omgeving gebruikt wordt, is vliegenkermis. Vroeger vond de kermis plaats tegenover zaal Jan Verhey waar later ook een tent werd geplaatst. Tegenwoordig is het kermisterrein verplaatst richting VVL veld. Dit veld was in de jaren 50 en 60 bij boer Peters. Overigens werd tegenover de voormalige Zaal Verhey jarenlang op 1e Paasdag een concert door Normaal gegeven.

Enkele bekende familienamen uit Lengel zijn Giezen, Duis, Meijer, Evers, Heuvel, Heering, Peters, Wissing, Arendsen, Hebing, Hermsen, Verhey, Hesseling, Gerritsen, Delleman, Hegeman, Arts en Kemperman.

De Duitse Grens

Ten zuiden van het buitengebied van Lengel ligt de voor de voormalige gemeente Bergh karakteristieke landsgrens met Duitsland. De feitelijke grens wordt gevormd door het riviertje de Wetering. Ter hoogte van Lengel is er een grensovergang. Deze grensovergang ligt ten zuidwesten van de Lengelse dorpskern, en juist ten oosten van Industrieterrein 't Goor. In de jaren '90 is hier een loopbrug gerealiseerd. Tot 1987 waren hier de resten van de Zwarte Brug zichtbaar. Helaas zijn deze resten nu verdwenen. In de periode van 1945 tot midden jaren '90 was er echter geen mogelijkheid hier de grens te passeren. De grensovergang is thans weer toegankelijk voor fietsers en voetgangers.

Brand in Lengel

In het Nieuws van de Dag van woensdag 15 october 1884 in het tweede blad staat dit bericht over brand in drie woningen doordat kinderen met vuur speelden.

Benny Schuurman

Kermis

In de Lorum

Kranten artikel uit het Centrum van vrijdag 27-10 1922: Inwoner van Rafelder (Gendringen) verdwaalt in Lengel en 's-Heerenberg

Benny Schuurman

Rechtszaken

Algemeen Handelsblad No 20811 Maandag 20 Mei 1895 jaargang 68: J. Lendering, landbouwer te Lengel is in 1894 getuige in het civiel geding van de Prins van Hohenzollern tegen W. Koops.

Benny Schuurman

Sportcomplex Lengel

Plan B&W roept bezwaren op aldus de Berghgids van woensdag 1 oktober 1980.

Complex Lengel past niet in de natuur, aantasting van het landschappelijk schoon en vooral de bouw van een hoge sporthal.

• 

Diversen

• Old Ni-js nummer 48 is een thema-nummer over Lengel. Op de site van de Heemkundekring Bergh staat een toelichting bij de knop Lijfblad.
• In Lengel staat een monument voor oorlogsslachtoffers.
• Lengel had in het verleden meerdere horecabedrijven.
• Lengel had ook een molen
• In en rond Lengel staan nog diverse markante boerderijen, o.a. Goedborg, de Zonnekroek en Koornhorst. Cafeboerderijen waren De Klomp en De Koppelpaarden.
• Zie ook de lijst met Religieuzen
• Lengel heeft een eigen kapel gehad.
• zie ook Carnaval
• zie ook Kermis
• zie ook Sport
• Naoberpad
• Zandgat
• het Veen

Kaart

<googlemap lat="51.881525" lon="6.269288" zoom="16"> 51.881299, 6.266048, Voetbal Vereniging Lengel (VVL). </googlemap>