Groenen, Joris van

Secretaris van de heer van Bergh

Familiewapen Van Groenen

Joris van Groenen, die eerder Joris van Brederode heette, was de stamvader van het vooraanstaande 's-Heerenbergse geslacht Van Groenen. Hij werd in 1435 geboren als natuurlijke zoon van Gijsbrecht van Brederode (1416–1475), domproost in Utrecht en telg uit een adellijk geslacht dat verwant was aan de graven van Holland. Zijn moeder is onbekend.

Op 11 april 1460 stelde Willem II, heer van Bergh Joris van Brederode aan als zijn gemachtigde in Den Haag. Hij was toen al heer Willems persoonlijk secretaris. In die tijd speelde zich de eindfase af van de Hoekse en Kabeljauwse Twisten, een conflict binnen de elite van het graafschap Holland dat al vanaf het midden van de 14e eeuw liep. Van Brederode, een Hollander, stond aan de Hoekse kant, maar de Kabeljauwsen kregen de overhand. Toen kon Joris zich als vertegenwoordiger van een heer van Bergh de Hoekse naam Van Brederode niet meer veroorloven en veranderde die in Van Groenen.

Van Groenen was in elk geval tot 1475 secretaris van de heer van Bergh, mogelijk langer. Na dat jaar had hij (ook) andere functies, waarvan genoemd kunnen worden commandant van Rotterdam (1479–1481), en slotvoogd van Vianen en kastelein (rentmeester) van Batenstein (1481–1482).

In 1482 raakte Van Groenen door toedoen van zijn neef Frans van Brederode als Hoeks officier weer betrokken bij de Hoekse en Kabeljauwse Twisten. Na een plundertocht in de omgeving van Schiedam werd hij door Kabeljauwse troepen gevangengenomen en op donderdag 9 juli 1489 in Delft onthoofd. Zijn hoofd is daarna een tijdlang op een staak gespietst boven de poort van Schoonhoven tentoongesteld.

Zijn zonen

Van Groenen had ten minste drie zonen. Hun moeder is niet bekend, maar gezien de tijd waarin de zonen geboren werden, kan zij een 's-Heerenbergse zijn geweest. Daarbij is het niet zeker of de zonen allen dezelfde moeder hadden.

• Henrick (1460–1535)
• Adam (…–1525)
• Derick (…–1534)

Het familiewapen van Van Groenen

Nadat Joris zijn familienaam had veranderd in Van Groenen, kon hij het familiewapen van het Huis van Brederode niet meer voeren. Heer Oswald I, die zijn vader in 1465 was opgevolgd, wilde zich niet mengen in de Hoekse en Kabeljauwse Twisten, maar hij gaf Joris van Groenen, die edelman was, toestemming een eigen wapen te voeren.

Het wapen bestaat uit een smaragdgroen wapenschild met vijf zilveren bezanten die twee aan twee zijn gerangschikt. Het helmteken is in azuurblauw met de traliehelm in goud. Van binnen in een rode achtergrond en aanziend gesteld. De halsband in goud met rode broche waarboven een bezant tussen twee zwarte buffelhoorns.

Bronnen

• Old Ni-js nr. 91, blz. 29–30
• Archief Huis Bergh, inventarisnummer 7042, folio 46 verso
• Het archief van het Huis Bergh (boek), blz. 191
• Allemaal Familie, Voorouders van Otta Mechteld Lemming
• Stamboom Groenen – De Koning