Schoevaars, Christiaan Everhardus Leonard

Chris Schoevaars (1895-1959)

Gezin en loopbaan

Chris Schoevaars werd geboren te Arnhem op 7 januari 1895 als zoon van Leonard Marie Franciscus Schoevaars en Catharina Christina Theodora Knieper. Hij trouwde op 11 juli 1919 in zijn geboortestad met Aleida Theodora van Maanen, dochter van Wijnand van Maanen en Anna Maria Dicker. Het paar kreeg ten minste acht kinderen, waarvan het tweede, een meisje, in 1921 als baby in Arnhem overleed.

In Schoevaars' huwelijksakte staat inspecteur als zijn beroep vermeld, en in de overlijdensakte van zijn dochtertje assuradeur. In 1923 is Schoevaars met zijn gezin naar verhuisd naar Gasthuisplein 2 in 's-Heerenberg. Op 17 november 1924 deed hij zijn intrede als leraar wiskunde bij het r.-k. U.L.O. tot de opheffing in 1939.

Hij was secretaris en later directeur van de in 1929 opgerichte Nijverheidsavondschool, waar hij ook leraar wiskunde was. Verder is hij vanaf 1936 onderwijzer geweest aan de Willibrordusschool. Op vrijdag 5 november 1948 werd hij in Sint Jozef gehuldigd om het feit te gedenken dat hij 25 jaar voordien naar 's-Heerenberg was gekomen.

Naast zijn werkzaamheden als onderwijzer was Schoevaars ook een verenigingsman. Zo verrichte hij zeer verdienstelijk werk bij de reclassering, was hij propagandist van de plaatselijke K.R.O., voorzitter van het comité Ouden van Dagen 's-Heerenberg en Stokkum, voorzitter en directeur van het r.-k. kerkkoor, voorzitter van de Oratoriumvereniging St. Jozef en regisseerde hij bij toneelvereniging Concordia.

Schoevaars overleed op 64-jarige leeftijd op 29 september 1959 te Doetinchem.

Militaire dienst

Bijzondere Vrijwillige Landstorm

Schoevaars handtekening als leider van de afdeling 's-Heerenberg van de BVL op de schietkaart van G.W. Schuurman.

Schoevaars is als reserveofficier actief geweest in de Bijzondere Vrijwillige Landstorm (BVL), die als onderdeel van de Vrijwillige Landstorm deel uitmaakte van de Koninklijke Landmacht. In juni 1927 benoemden Gedeputeerde Staten van Gelderland hem tot inspecteur van de Vrijwillige Landstorm. In augustus 1935 werd hij bevorderd tot kapitein. Hij was een goed schutter, want bij schietwedstrijden classificeerde hij zich als scherpschutter.

In de jaren dertig had hij een leidende rol in de BVL in Bergh. Als instructeur en plaatselijk commandant was hij organisator van schietoefeningen en andere lokale activiteiten. Op bijeenkomsten gaf hij regelmatig voordrachten, onder meer over de organisatie en taken van de BVL, maar ook over militaire aangelegenheden. Zo sprak hij op 19 december 1934 in Sint Jozef over het nut van gemeenschappelijke schuilplaatsen en het gebruik van gasmaskers. Op 6 maart 1935 sprak hij in café Derksen in Stokkum over luchtbescherming en wat te doen bij een aanval met gifgas.

Tweede Wereldoorlog

Een jonge vaandrig of luitenant Schoevaars (staande links) met een groep manschappen. Deze foto is mogelijk tijdens de mobilisatie in de Eerste Wereldoorlog genomen.

Al in de zomer van 1939 werd Schoevaars gemobiliseerd. Zijn functie van directeur van de Nijverheidsavondschool werd toen waargenomen door meester Egbers.

De Duitse inval in mei 1940 heeft Schoevaars meegemaakt op de Grebbeberg, waar hij commandant was van de mitrailleurcompagnie van het 2e bataljon van het 8e Regiment Infanterie (MC-II-8 RI), waaraan een sectie van 19 RI was toegevoegd. II-8 RI verdedigde de noordhelling van de Grebbeberg en het veld onmiddellijk ten noorden daarvan. Schoevaars verloor tien man in de strijd, waarvan acht op 13 mei. Een van hen was korporaal van Til. Schoevaars zelf werd die dag door de Duitsers krijgsgevangen genomen, maar kon, net als andere Nederlandse krijgsgevangenen, na enkele maanden naar huis terugkeren.

Na de capitulatie van het Nederlandse leger gaf de Generale Staf de Nederlandse luitenant-kolonel V.A. Nierstrasz opdracht een officiële geschiedenis te schrijven van de oorlogshandelingen in de meidagen van 1940. Deze heeft daartoe een groot aantal betrokkenen verhoord en rapporten en verslagen opgevraagd en laten schrijven. Ook Schoevaars heeft mondeling en schriftelijk over zijn ervaringen gerapporteerd. Op de website van de Stichting De Greb zijn het verslag van een verhoor en het afschrift van een brief van hem te lezen. Zij geven in zakelijke termen een beeld van de gebeurtenissen rond Schoevaars' compagnie.

In 's-Heerenberg heeft Schoevaars waarschijnlijk zijn vak van onderwijzer weer opgevat. In zijn functie van secretaris van het Parochiehuis werd hij op 15 augustus 1943 samen met voormalig gemeentesecretaris Reijers door de Sicherheitsdienst gearresteerd. De aanleiding was een conflict dat de NSB had uitgelokt over de boeken en bescheiden van het parochiehuis. Beiden hebben tot 19 november gevangengezeten in het Huis van Bewaring te Arnhem.

Aan het eind van de oorlog, toen Bergh in de frontlinie lag, en veel bewoners van ’s-Heerenberg de nachten in de kelders van het patersklooster doorbrachten, was Schoevaars een van mensen die daar de leiding hadden. Wim Kupers maakt hiervan melding in zijn oorlogsherinneringen.

Andere militairen van 8 RI

Een kaart van de Grebbeberg en omgeving, waarop de positie van 8 RI is aangegeven.

• Th.W. Derksen uit 's-Heerenberg
• B.F. Geerling uit Azewijn
• H.J. Hermsen uit Beek
• W.A. Hermsen uit Lengel
• W.H. Mennings uit Kilder
• L.B. Span uit Stokkum
• B.H. van Til uit 's-Heerenberg
• J.W.A. Wezendonk uit Azewijn

Bronnen

• Bidprentje
• De Slag om de Grebbeberg
• Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers
• Dagboek van Joseph Berendsen, 9 november 1948
• Er op of er onder, blz 120
• Archieven.nl
• Op Delpher:
  • De Graafschapbode van 2-11-1923, 21-6-1927, 13-11-1931, 27-5 en 5-10-1932, 21-12-1934, 8-3-1935, 12 en 16-8-1936, 28-6 en 20-10 en 24-11-1937, 11-2 en 29-6-1938, 5-5-1939
  • De Nederlander van 8-8-1935