Heek, Jan Herman Alexander van

Jonge Jan

Jonge Jan in de volksmond en Mijnheer Jan op het Huis Bergh, was het vierde kind en de oudste zoon van dr. Jan Herman van Heek en Anna van Wulfften Pathe.

Hij werd op 22 september 1920 geboren in Lonneker en overleden op 6 september 2004 in Laag-Keppel. Hij schreef in Old Ni-js over zijn vader Jan Herman van Heek als tekenaar. Net als zijn vader was hij zelf ook een bekwaam tekenaar. In Old Ni-js nr. 46 staan op blz. 93 tekeningen die hij maakte tijdens het bombardement van Emmerik op 7 oktober 1944. Tevens schreef hij een historisch overzicht van Boxmeer en de muurankers op de voorgevel van Huis Bergh.

Jan van Heek trouwde op 19 augustus 1966 met Irmela Töwe, geboren te Gelsenkirchen op 27 november 1922 als dochter van Carl Max Heinrich Emil Töwe (1869-1951) en Adelheid Lucie Külken (1888-1983). Irmela Töwe overleed op 30 januari 2009 in Doetinchem.

In 1960 ontving uit handen van D.C. Oubaas van Leeuwen het dankbaarheidsinsigne van de toenmalige Nederlandse Padvinders (N.P.V.) voor het vele goede werk dat hij in de voorgaande vijftien jaren voor de padvinderij heeft gedaan. Als directeur van de Stichting Huis Bergh met een bosbestand van ongeveer 2730 hectare had hij veel belangstelling voor de natuur. Hij studeerde dan ook bosbouw aan de Landbouwhogeschool in Wageningen.

Op 11 maart 1976 heeft hij het Kruis van Verdienste van de Bondsrepubliek (Bundesverdienstkreuz) ontvangen voor zijn streven tot behoud van het cultureel erfgoed en voor het verbeteren van de betrekkingen tussen beide landen in het grensgebied. Eveneens in 1976 was de heer Van Heek de eerste ontvanger van de Berghse Kei.

Na het overlijden van zijn moeder in 1977 nam Jan van Heek het beheer van de Stichting Huis Bergh op zich. Hij trad in de voetsporen van zijn vader en wist in 1960 het grondbezit van Huis Bergh uit te breiden met onder andere een deel van de Oude Grafelijke Munt, gedeelten van het Korterbos, waaronder de Boerenslagen in 1972 en 1979, en het grootste deel van het landgoed de Byvanck in Beek en van het Ritbroek onder Stokkum in 1981. Bovendien verwierf hij passende schilderijen, sculpturen en andere kunstwerken voor de inventaris van Huis Bergh.

Een van de belangrijkste veranderingen die hij doorvoerde was de openstelling van Huis Bergh voor het publiek. Hiertoe waren speciale voorzieningen nodig: er kwamen vitrines in verschillende vertrekken, een koffie- en theeschenkerij in de grote kelder en de sanitaire accommodaties werden aangepast. Onder leiding van speciaal daartoe opgeleide gidsen werden in het zomerseizoen op gezette tijden bezoekers rondgeleid. In de winter werden kamermuziekconcerten en zangrecitals georganiseerd en wetenschappelijke voordrachten gehouden, waarin voornamelijk cultuur- en kunsthistorische onderwerpen aan de orde werden gesteld. De groep belangstellenden voor deze evenementen die doorgaans een grensoverschrijdend karakter headden, groeide uit tot een kring van Vrienden van Huis Bergh die het werk van de Stichting Huis Bergh nog steeds ondersteunt.

In 1967 kwam de restauratie gereed van de Sint-Vituskerk op Eltenberg, waarin Jan als opvolger van zijn vader een groot aandeel heeft gehad. Met grote luister werd in hetzelfde jaar het 1000-jarig bestaan van het godshuis gevierd. De Oude Grafelijke Munt die in 1916 (?) en 1960 in twee fasen door Stichting Huis Bergh werd teruggekocht, werd in de jaren 1968 tot 1974 geheel gerestaureerd en als theeschenkerij ingericht. Het gebouw fungeert sindsdien als dependance van het kasteel. In 1982 werd een derde wachttoren van de oude stadsmuur herbouwd op oude fundamenten (Muntwal 4). Als gevolg van de algemene economische recessie zag de Stichting Huis Bergh zich in 1984 genoodzaakt een belangrijk deel van het bosbestand aan de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland te verkopen: rond 2730 hectare is vanaf dat jaar voor driekwart eigendom van Natuurmonumenten en voor een kwart van de Stichting Huis Bergh.

Een jaar eerder, op 23 februari 1983, schreef Jan van Heek in het allereerste Old Ni-js van de Heemkundekring Bergh het openingswoord. Onder andere: "Moge de Heemkundekring groeien en bloeien en op zijn beurt een stimulans zijn voor de hele bevolking, om de kennis van de eigen streek te vergroten en tevens te waken voor het behoud van het vele moois, dat onze streek nog heeft. Moge ook dit tijdschrift daartoe bijdragen." Mede dank zij hem is die wens uitgekomen. Hij financierde de omslag van het Pancratiusnummer van Old Ni-js nr. 38, een afbeelding van een glas-in-loodraam in kleur. Met anderen stelde hij de Heemkundekring Bergh in staat Old Ni-js nr. 43, een themanummer over Kilder, van een fraaie omslag te voorzien met werk van pater Humbert Randag OFM.

Gasten op het kasteel

Uit dagblad De Tijd van 31 augustus 1966

RUIM ZESHONDERD gasten zetten zaterdag hun handtekening in enige receptieboeken in het middeleeuwse kasteel Bergh ln 's Heerenberg. De boeken lagen gereed ter gelegenheid van het huwelijk van de 43-Jarige kasteelheer, Jan van Heek en de Duitse lerares Engels, Irmela Töwe uit Emmerik. In het kleine grensplaatsje was parkeerruimte ineens schaars geworden. De meeste gasten kwamen per auto. Twee koren uit Oost-Gelderland waren opgetrommeld om de festiviteiten op te luisteren. De commissaris van de Koningin in Gelderland, mr. H. Bloemers, was een van de velen die hun gelukwensen kwamen aanbieden. Het echtpaar Van Heek-Töwe gaat wonen ln het kasteel, ook wel Huis Bergh genoemd. De eerste dag van het huwelijk was een stralende dag, in alle opzichten. Ook de zon liet de kasteelheer niet in de steek. De heer Van Heek, de naam en de familie zijn dicht verweven met de textielindustrie en hij heeft zijn bruid leren kennen in de culturele sfeer, bij de oprichting van de culturele Grenscontactencommissie Liemers-Niederrhein. Dit grenscontact tussen de heer Van Heek en mej. Töwe, lerares aan het meisjeslyceum in Emmerik, leidde tot een contract voor het leven.

De grens was op deze trouwdag vervaagd. De douane wuifde de bruidegom toe en liet hem op weg naar de Aldegundisklrche ln Emmerik ongehinderd passeren. Het huwelijk was een oecumenische aangelegenheid: de heer Van Heek is niet katholiek, zijn bruid wel. Deken H. Rogmans van Emmerik leidde deze oecumenische dienst. Hij hield ook de feestpredikatie. De Eucharistieviering werd opgeluisterd door het Ettens mannenkoor onder leiding van Pierre Smeets. Er waren veel familieleden en vrienden van het bruidspaar in de kerk aanwezig. Een Duitse politiewagen begeleidde de auto van bruidegom en bruid na de huwelijkssluiting van Emmerik naar 's Heerenberg. Vanaf de grens werd het paar geëscorteerd door ruiters uit beide steden. In het kasteel werd er daarna een receptie gehouden,- waar ook een aantal burgemeesters uit beide landsdelen gelukwensen kwamen aanbieden. Het kinderkoor „De Ulftse Nachtegalen" zorgde tijdens de receptie voor een muzikale felicitatie. Er werd tenslotte gedineerd in Hotel Montferland in Zeddam.

Fotogalerij

Huwelijk van Jan van Heek en Irmela Töwe met een receptie op kasteel Bergh 28 augustus 1966

• 
• 
• 
• 

Old Ni-js

Zelf schreef hij de volgende artikelen voor Old Ni-js:

• Ten geleide (Old Ni-js nr. 1, blz. 1)
• Dr Jan Herman van Heek als tekenaar (Old Ni-js nr. 3, blz. 32-33)
• Kort historisch overzicht van Boxmeer. De Brabantse residentie van de graven van den Bergh (Old Ni-js nr. 10, blz. 25-26)
• Het land en kasteel van den Berghe (Old Ni-js nr. 15, blz. 28-31)
• De muurankers op de voorgevel van Huis Bergh (Old Ni-js nr. 16, blz. 13).

bron

• Archief Benny, galerij en foto
• Delpher