Barghs Dictee

Het Barghs Dictee was van 2004 tot 2008 onderdeel van het Mechteld ten Ham Weekeinde. In 2018 werd het Barghs Dictee georganiseerd door de dialectwerkgroep van de Heemkundekring Bergh (HKB)

Tijdens de Barghse Dictees van 2004 tot 2008 werd op vrijdagavond voorafgaand aan het Mechteld ten Ham Weekeinde de kennis van een klasje met 'prominenten' uit de gemeente Montferland maar vooral uit 's-Heerenberg getest. Plaats van handeling was het oude stadhuis van 's-Heerenberg. Presentator Hans Stein zette het klasje en de belangstellenden die ook mee wilden doen aan het werk met een aantal zinnen in het dialect. De spellingsregels die bij het dictee werden gehanteerd, werden ook gebruikt bij het schrijven van de artikelen in carnavalskrant de Waskuup, waarvan samensteller en jurylid Willy Stein hoofdredacteur was.

- 2004 - Winnaar Sjaak Reumer

• “Gin idee” zei de vader, den met ’n travestiet was getrouwd, “vraog ’t maor aan moeder, den wet dat wel”.
• De breûjerige hitte van de letste dage, waorbi-j de musse van ’t dak viele, de-j de minse terug verlange naor de kelt van fibrewarie.
• De Geûtepikker wier deur de plietsie aangeholde umdat ‘e op de Olde Durrekumseweg vös te onmundig had rondgeknap. ’n Blaostes leverde niks op.
• De kessebeum ware zo goed as lèèggevrète deurdat d’r ’n enorme zwerm spraowe op was neergestrekke en gin gietelinge, zoas ’n aantal dèmels beweerde.
• Azum het te li-je onder ’n ontiechelijk aantal roeppe. De beeste vrète alle moesblèèd aan, zodat ’t traditionele moes met èèk ète op de elfde waarschijnlijk niet deur geet.
• D’r wiere viefentwintig peûl in de grond gestamp um ’t paolzitte op de mark tot ’n succes te make.
• ‘n Karakteristieke straot in ’s-Heerenbarg, ’t Dassestreûtje, krig ’n ongeliekvloerse aansluuting op de Grintweg.
• Mechteld ten Ham wier zo’n vier eeuwe geleje deur ’t volk veur ’n heks aangezien. Uut allerlei documente bliek trouwes dat niet alleen vrouwluj as heks wiere aangemark, ook keerls kwame in aanmerking.
• Op ’t plietsiebureau zun de volgende gevonde veurwerpe binne gebrach: ’n hallozie met inscriptie, ’n pinantiestip, ’n deuske zetpille, ’n lège krat bier en ’n bos wottels.
• ’t Olde vröwke zat rech achter ’n pielder, zodat ze de bevloage prèèk van de kaplaon wel kon heure maor niet kon zien.
• De Poes had drie hund rondum zien huus lope, zodat gin inbrèker ’t in zien kop hiel um daor rond te kieke, laot staon ’n poging te doen um ’t slot te forcere.

- 2005 - Winnaar Willem Straub

• Langs de route ware verscheidene roete deur de demonstrerende opschöttelinge aan diggele gesmette.
• De midveur van MvR stoeng, volges de vlaggenis van de tegepatti-j, den de zaak ontiechelijk zat te besodemietere, de godsganselijke tied abseid.
• As den foelzak zo deurgeet, dan wödte binne de kotste kere deur de marechaussee opgebos.
• Op de Emmerikse kermis ku-j alderjekes lekkere rièfpannekuukskes ète, pilsje d´r bi-j, wat wi-j nog meer?
• Veur de brulluf hatte zien zondagse pak aangetrokke en ´n gruune slieps veurgedaon, um köt te gaon, hij zag d´r kruisfidee uut, op de weerstrub in zien heûr nao.
• De Braompse boer was aan ´t vrechte zodat de scheûp niet weg zolle lope.
• Bi-j de gruunteboer ware de tröskesbèze, die onder in ´t siepke lage, deur ´t gewich aan seter gedruk.
• ´t Hallozie liep ´n kwattier achter en moes daorum opgedrèèjd wodde.
• Ze hebbe daor zes blaage, vijf zun ´t huus uut, maor de zesde, ´t nesdölleke, woont nog bi-j vader en moeder thuus.
• `Dat is mooi spölgrei´ zei de bouwvakker, den vanaf de steiger naor ´t mooie mèèdje kek.

- 2006 - Winnaar Tonnie Gerritsen

• Tusse de versleukte suukerruuve zag de landarbei-jer dat ’t stikte van de kwekke, ’t kettingspöl en de pispötjes.
• Du stomme stoekerd, ha-j van teveure niet bèter uut könne fiegeliere, hoe de peteroalie in ’t kaniester gegoate moes wodde.
• ’t Möllepèèrd blek ’n Hanne Floep want ze hiel eur buurvrouw vies deur de schoerzak.
• “Pas op met den fles bier want d’r kan foep achter zitte” zei de opschötteling toen hij met zien kammereûj ’t vange van ’n schèle apostel vierde.
• De dokter had ’t druk vanmarge: ’n streupnègel, ’n schietvlek bi-j ’t oog, d’r was iemand sloederig in de rakker en Hendrik hadde ze veur ’t kazzematje geschup.
• Gi-j hoef niet lang te rikraoje waorum dat blaag zo’n opgedroesde kop het: ’t kump van ’t snolle.

- 2007 - Winnaar John Verhey

• De windturbine zörgde bi-j de bewoners van de wijk achter ’t paotersklooster veur völ zoezeri-j in de ore.
• Den kleine paotwottel blek ’n ontiechelijke zouwzak te zun, want hij had heel völ zeibel op zien bluuske zitte en was ook nog in de zud gevalle.
• Wèès toch niet zo ziemelig, a-j gin wottels lus dan èèt ow alleen maor de erpels en de spekkeûjkes op.
• ’t Had de jonges van Bargh in ’t Zadel haos gekuld dat ze zo hard tege de wind in moeste knèèje, veural umdat zestig procent ’n pinzweer op de kont had.
• A-j um wilt zien greûje, dan mo-j um vertelle hoe goed datte is.
• D’r zat mien ’n ongeziever achter de kas maor zi-j miek d’r met de spinnejager onbevroare ’n end aan.
• “Wet gi-j waor hier örges de Grindweg is?” vroeg de verdwaalde toeris in ’t Dassestreûtje aan de patrouillerende plietsieagent.
• De tied van verstoppeltje spölle was veurbi-j toen Bokito ontsnap was en niemand hoefde um uut te dujje waor de vrouw zich verstoppeld had.
• De trompettis was buute aosum en had weinig ammezuur.
• Kump dat duk veur dat d’r gefoes wödt bi-j ’t wielrenne?

- 2008 - Winnaar Jan van Halteren

• ‘t Diemse gemeenteraodslid miek zich bi-j zien achterban niet gelief toenne ’n veurstel steunde dat opteerde veur ’n gemeentehuus in ’s-Heerenbarg.
• De wetholder kukelde van ’t sprèèkgestoelte umdatte ’n sluukske water nam, zich versloekte en toen verschrikkelijk begon te blökke.
• In de gange van ’t gemeentehuus wodde strepe getrokke um de ambtenare die te laat op hun wark komme te schei-je van die die te vroeg weg gaon.
• “Anja, zol gi-j ’n köpke koffie in wille schudde veur de dillegatie uut Keûle, ik mot nog effe stroeze” zei de commissieveurzitter.
• Zambia had waornèmers naor de Montferlandse gemeenteraodsverkiezinge gestuurd um de godganselijke dag te controlere of alles d’r wel eerlijk aan toe ging.
• Wim Bosman was hellig en nam ’n advekaot in de arm toenne van de gemeente gin toestemming kreg um ’t in zien bezit ziende stuk van ‘t industrieterrein af te vrechte.
• De ni-je ambsketting, den de burgemeester sins köt um de nek het hange, is ’n flinke leûnes, gemaak van ’n legering van staol en iezer.
• De lede van ’n warkgroep van ’t CDA sloege in fibrewarie steil achtereûver van verbazing, toen ze in de Ganzepeppel haos tot aan de kni-je deur de drek liepe.
• “Ongeleufelijk hoevöl geduld sommige minse hebbe” zei de keerl van Sociale Zake, toenne op zien hallozie kek, “de tillefoon geet al dattig minute eûver”.
• In Stökkum en Azum komme gin defibrillatore te hange umdat de aanri-jtied van de brandweer köt zat is.

WALD-workshop

Op 13 januari 2016 vond in de theeschenkerij van kasteel Huis Bergh een worksop over de WALD-spelling plaats, georganiseerd door de in 2014 opgerichte dialectwerkgroep van de Heemkundekring Bergh (HKB). Dr. Lex Schaars, als dialectoloog verbonden aan het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, gaf samen met Berd Westerveld, meervoudig winnaar van het jaarlijkse streektaaldictee uitleg over de WALD-spelling. Daarnaast vond een dialect-quiz plaats, gepresenteerd door Ed te Pas. De uitnodiging voor deze workshop noemde volgende doelstelling: "Kennismaken met de WALD-spelling is nuttig, omdat zowel de routine in het schrijven als in het lezen van het dialect wordt bevorderd door het gebruik van een vaste schrijfwijze."

In 2018 werd een Barghs Dictee georganiseerd door de dialectwerkgroep van de Heemkundekring Bergh (HKB). De HKB hanteert de spelling volgens de regels van het WALD.

- 2018 - Winnaar Henk Gieling

17 Fouten vormden het beste resultaat van het Groot Barghs Dictee van donderdag 25 oktober. Dat aantal werd gelijkelijk door drie deelnemers behaald, zodat er om geloot moest worden wie de 1e, 2e en 3e prijs in ontvangst zou mogen nemen. De eerste prijs bestond uit de grote, dit jaar bij Lannoo verschenen ‘Atlas van de Nederlandse taal’. Die mocht met Henk Gieling mee naar Didam. De tweede prijs ging naar de Zeddammer Franc Bieleveldt, die zich in het Jaarboek Achterhoek en Liemers 2017 mag verdiepen in het artikel over “De Liemers in het Nederlands dialectlandschap”; net als de derde prijswinnaar, Willy Thyssen, eveneens uit Didam. Een mooi resultaat dus voor twee leden van de nieuwe dialectwerkgroep van de Oudheidkundige Vereniging Didam.
De tekst van het dictee werd voorgedragen door Jacqueline Wissink en was samengesteld uit liedteksten van de twee streektaalduo’s die de avond opluisterden: André van Gessel&Tyco Schippers en Lau Bisseling&Toon Hebing als duo Fris van de Draod.
De dicteetekst luidde als volgt:

In de winter op stal, nao ´n wandeling deur de sneej.
A´j dan binnekomp op zo’n schimmerdael, woor ´t warm noch kold is.
De ri-je beeste tegenäöver mekaar.
Eur diepe zuch at ze ligge gaon.
He´j dah weh ‘s gezien, zittend op ´n baal strooi, de rös van neerkewwend vee?
En a'k naor huus gao ruuk mien jas naor ingekuuld gres en wette ze thuus meteen woor’k bun gewes.

Nem now de fiets, woo’j alles met verkent
Dat völlen, dat veur ’t eers de wei in rent
’t Eerste tendje van ow zoon
De viefentwintigste ow loon

Ow vriend, den binne zit en bute staon zien klump
’t Brood dah dalek uut de aove kump
Den ni-je naegel op de doem
Ow glaeske bier met lekker schoem.