Bevrijding

De bevrijding van de gemeente Bergh was met Pasen 1945. In de Paasnacht van 31 maart op 1 april werd er zwaar gevochten. Op Paasmorgen kwamen de eerste bevrijders Bergh binnen. Half februari was het artillerievuur op de Duitse stellingen in Bergh begonnen. Zes weken lang schuilden tal van inwoners van 's-Heerenberg in de kelders van het klooster onder de hoede van de Witte Paters en van het Huis Bergh, verzorgd door de familie Van Heek. Door woord en daad hielden zij de moed er in. Daar sliepen zij, bed aan bed, mannen, vrouwen, kinderen; daar ook leefden zij overdag. Als het even rustig was, gingen zij eens kijken hoe het er in de stad bij stond. De laatste nacht, de Paasnacht van 31 maart op 1 april, was de verschrikkelijkste.

Tanks van het Canadese Eerste Leger rijden 's-Heerenberg binnen.

Tanks van het Canadese Eerste Leger rijden 's-Heerenberg binnen.

Canadese bulldozers ruimen in de haast aangebrachte Duitse versperringen op de Emmerikseweg op.

's-Heerenbergse burgers kijken toe hoe Canadese bulldozers in de haast aangebrachte Duitse versperringen opruimen.

Canadese militairen trekken 's-Heerenberg binnen. Links de Marechausseekazerne, rechts Marie van de Peer.

Canadese bulldozers ruimen in de haast aangebrachte Duitse versperringen op de Emmerikseweg op.

Brencarriers van het Canadese Eerste Leger rijden 's-Heerenberg binnen. Links het schoolmeestershuis aan de Emmerikseweg.

Tanks van het Canadese Eerste Leger rijden 's-Heerenberg binnen. Let op de witte verf onderaan de bomen. Deze was aangebracht om 's nachts in het verduisterde 's-Heerenberg toch de weg te kunnen onderscheiden.

Inwoners van 's-Heerenberg praten elkaar bij over de gebeurtenissen. Rechts op de achtergrond staan tanks bij het GTW-station.

Canadese infanteristen rusten in 's-Heerenberg even uit.

Maar op Paasmorgen rolden de tanks der geallieerden 's-Heerenberg binnen; in Azewijn kwamen zij van de kant van Terborg; in Beek uit de richting Stokkum. De Duitsers trokken zich verder terug naar het noorden. Maar bij hun aftocht heeft een Sprengkommando stro in de kerk van Azewijn opgestapeld en het gebouw in vlammen doen opgaan.

Azewijn

"Welcome Tommies" riepen de inwoners van Azewijn tegen de bevrijders waarop deze antwoordden dat ze geen Tommies waren maar 'French Canadians'. Lees het ooggetuigeverslag van Henk Egbers.

Kilder

Zie de herinneringen van Frits von der Linden.

Zeddam

Op eerste Paasdag, zondag 1 april 1945, reden 's-morgens om ongeveer tien uur de eerste Canadese tanks Zeddam binnen. Na vijf jaren kon weer een echte sigaret gerookt worden en de kinderen proefden voor het eerst echte chocolade. In de straten verschenen de mannen van de B.S. onder leiding van oud-sergeant Jan Markhorst, om de openbare orde te handhaven. Een moeilijke en ondankbare taak. Want wat zich in de vijf jaren bezetting had opgekropt, dreigde nu tot uitbarsting te komen. Het is volgens Antoon Helmes - oud hoofd der school van Zeddam - de grootste dienst, die het verzet aan Zeddam bewezen heeft, dat het gezorgd heeft, dat de chaos van de bevrijding niet gebruikt kon worden om oude rekeningen te vereffen. Er zouden anders, zoals elders wel gebeurd is, onschuldige slachtoffers gevallen zijn. De materiele schade was groot. De Sint Gerardus Majella Stichting werd door de Duitsers in brand gestoken.

Bevrijders

De eerste compagnie Canadezen die 's-Heerenberg binnenrukten, stond onder commando van major Norman Welsh.
De bevrijders van het andere deel van de gemeente waren Canadese Hooglanders, onder leiding van captain Mac Faggert.

Bronnen

• Antoon Helmes en Frans Smit: Parochie Zeddam 1150-1975
• Bergh; Heren, Land en Volk (1979) blz 367