Verzet in WO II

Sjabloon:Beg Hoeveel onderduikers in Bergh gezeten hebben, zal wel nooit iemand te weten komen. Alleen in de buurtschappen Vinkwijk, Wijnbergen, Braamt en Zeddam ongeveer 340. Zij werden ondergebracht door de ondergrondse verzetsgroepen, die in Zeddam en 's-Heerenberg maar vooral in Azewijn werkzaam waren.

Azewijn

Er vormde zich in Azewijn snel een kleine verzetsgroep (Escape-Groep), die bestond uit Leo Kempers, Berend Geerling, Te Dorsthorst (politieman in Azewijn), Joep Garben, Teun Hettelaar en Hein Reigers [?]. Terwijl Aagje Garben voor het levensonderhoud zorgde, hielden de mannen zich voornamelijk bezig met de aan- en afvoer van geallieerde piloten en onderduikers. Het dorp lag in de aanvliegroute van de Geallieerde vliegtuigen naar de industrieën van het Ruhrgebied en er vonden boven het dorpje heel wat luchtgevechten plaats. De neergeschoten piloten werden opgespoord en verzorgd door Teun, Berend, Leo, Joep en Hein, terwijl Te Dorsthorst als uitkijkpost fungeerde. Op deze manier werd een groot aantal piloten, ondanks de scherpe kontrole van de Duitsers, veilig onderdak gebracht op de boerderij van Joep en Ag.

Beek

Enkele kopstukken van de Beekse illegale ploeg: de wachtmeesters Ankoné en J. Leitink en de heren Toon Nijenhuis, W. van Galen, Clé Berntsen en Wim Moorman. Zij hebben veel goed werk verzet wat betreft het vervaardigen en vervalsen van persoonsbewijzen.
De groep Beek kreeg te maken met een verrader uit Limburg. In overleg met Jan Houtsma in Doetinchem werd besloten hem te executeren, hetgeen gebeurde. Herman Ankoné en Wim Moorman maakten een rapport op van het gebeurde.

Bij H. Clerx is op 1 oktober 1944 "zonder verlof" de jood Nathan Mendels in de tuin begraven.

's-Heerenberg

De 's-Heerenbergse illegale ploeg bestond uit de heren Broer Hieltjes, Eijckholt, onderluitenant Sterrenburg en wachtmeester Jansen.

Lengel

Op de boerderij De Korenhorst van de familie Fr. Bus waren personen van allerlei pluimage gehuisvest: ondergedoken politiemensen, een K.P.-ploeg van het verzet uit Rotterdam, een Falsificatieclub van de Binnenlandse Strijdkrachten, plus nog zeker vijftig evacué's, studenten en onderduikers.

Stokkum

Broer Hieltjes uit 's-Heerenberg regelde onderduikadressen in Stokkum.
... Polman ontving een onderscheiding van Yad Vashem voor hulp aan Joden.

Vethuizen

De heer Eijckholt, directeur van de kunsthoornfabriek te 's-Heerenberg was in Vethuizen ondergedoken.

Vinkwijk

Op de boerderijen in Vinkwijk waren veel onderduikers. Bij landbouwer H. Kock in Vinkwijk zat een Russisch onderofficier ondergedoken.

Wijnbergen

Op de Bluemerhoeve verborg de familie Bodt Joodse onderduikers. Toen de Candadezen oprukten gingen de onderduikers hen tegemoet. Dwangarbeiders uit Beltrum die er genoeg van hadden, werden met een bootje het Waalse Water overgezet.

Zeddam

Het dorp Zeddam is in het begin van de Tweede Wereldoorlog meermalen Klein Engeland genoemd. En niet ten onrechte. Daar waren de eerste haarden van verzet en sabotage.
Dominicus Ettema, onderdirecteur van de zuivelfabriek stichtte met enkele anderen een verzetsgroep voor hulp aan ondrduikers. Deze groep infiltreerde in diverse organisaties en overheidsdiensten in de gemeente Bergh. Er is een straat naar Ettema genoemd. Ook Tonny Pas maakte deel uit van deze groep.

Bronnen

• Maandorgaan van de Documentatiegroep '40-'45 (juli/augustus 1980 (nr 182)) blz 290-291
• Antoon Helmes, oud-hoofd der school te Zeddam: Zeddam in de Tweede Wereldoorlog. In: Parochie Zeddam 1150 - 1975 (Aanwezig in bibliotheek van de Heemkundekring Bergh)
• Dalen'79 Terreur en weerstand
• T. de Goede
• Jan Houtsma in het boek Doetinchem in oorlogstijd (door Inge Volker, in 1996 uitgegeven door Deutekom en Gander)
• Mededelingen Annie Dijkman en Gerard Velhorst