Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Bats, Jan Hendrik
Jan Hendrik Bats werd geboren in Culemborg op 29 mei 1879 als zoon van Cornelis Bats en Wouterina Verkerk.
Rond 1900 is hij met zijn moeder, broers, zussen en zwagers naar 's-Heerenberg verhuisd. De mannen waren sigarenmakers en begonnen in de stad een sigarenfabriek.
Op nieuwjaarsdag 1904 heeft Bats 's avonds op de weg tussen 's-Heerenberg en Emmerik de arbeider Kuilenburg doodgeschoten. Kuilenburg was Nederlander, maar woonde in Emmerik. Zijn precieze naam is onduidelijk, omdat er in de kranten sprake is van T. Keulenburg, F. van Kuilenburg, P. van Kuilenburg en kortweg Kuilenburg.
Kuilenburg, was met een vriend, ene Van Aalst, op de weg naar 's-Heerenberg aan het wandelen, toen zij daar een Nederlands echtpaar met een wandelwagen tegenkwamen. Er ontstond een woordenstrijd, waarbij een schot viel dat Kuilenburg in het hart trof. Naar verluidt waren er nog meer mensen bij het incident aanwezig. Dit is aannemelijk, omdat Bats niet getrouwd was en de kans daarom klein is dat hij de man van het echtpaar met wandelwagen was.
De kranten geven ruimschoots stof om over de toedracht te fantaseren. Enerzijds wordt van Bats gezegd dat hij wegens eerdere misdragingen niet meer op Duits grondgebied mocht komen, en dat hij ook volgens zijn familie de schuldige was. Hij was dus geen lieverdje. Bovendien probeerde hij de volgende dag naar Doetinchem te ontkomen door in Lengel op een rijdende tram te springen. Hij had daarbij de pech dat er een marechaussee in die tram zat, die hem prompt arresteerde. Een paar dagen later bekende Bats en werd gevankelijk naar Arnhem overgebracht.
Anderzijds wordt er van Kuilenburg een nog slechter beeld geschetst. Hij zou samen met zijn vriend Van Aalst al geruime tijd de omgeving van Emmerik, en met name de buurt van Hüthum en Borghees onveilig hebben gemaakt. Bij laatstgenoemde plaats hadden zij pas nog een boerderij laten afbranden en verderop meerdere hooimijten in brand gestoken. Vanwege deze wandaden werd Van Aalst op 5 januari gearresteerd. Hij schoof toen alle schuld op Kuilenburg. Echter, de bewering van Bats dat Van Aalst als eerste geschoten had, en hij, Bats, daarna uit zelfverdediging teruggeschoten had, kwam nu in een ander licht te staan.
De rechtbank in Arnhem heeft Bats begin oktober 1904 vrijgesproken. De vraag blijft natuurlijk waarom zowel Bats als Kuilenburg op een donkere winteravond met geladen vuurwapens buiten liep.
