Gemeente 's-Heerenberg

De gemeente 's-Heerenberg is een Berghse gemeente die heeft bestaan van 1811 tot 1820. De gemeente is opgegaan in de voormalige gemeente Bergh, die in 2005 met de gemeente Didam is gefuseerd tot de gemeente Montferland.

De gemeente is ontstaan als mairie na de annexatie van het Koninkrijk Holland door Frankrijk op 13 juli 1810. In februari 1811 werd Wehl, een Kleefse enclave die in 1808 bij het Koninkrijk Holland was gevoegd, verenigd met de mairie 's-Heerenberg. Philippe Jacques de Bellefroid werd toen benoemd tot maire. Bij keizerlijk decreet van 20 oktober 1811 vond er een herindeling van mairies plaats, waarbij Wehl werd afgestaan aan de nieuwe mairie Zeddam. De Bellefroid verhuisde toen naar Zeddam en Franciscus de Both werd maire van de nieuwe mairie 's-Heerenberg. Adjunct-maire Lodewijk van Nispen was al in functie en bleef op zijn plaats.

Bij de herindeling van 1811 bestond de mairie 's-Heerenberg slechts uit de stad 's-Heerenberg en het kerspel Beek. Waarschijnlijk (een kaart is niet voorhanden) was dit wel één aaneengesloten gebied. De verbinding verliep dan via de Vier Heezen, die nog tot 1 maart 1817 Nederlands waren.

Na het vertrek van de Fransen in 1813 werd het grondgebied uitgebreid met Lengel en Stokkum, die werden afgestaan door de mairie Zeddam. De Franse termen werden toen uitgebannen: maire werd burgemeester en mairie werd gemeente. In 1817 kwam het bestuurlijke onderscheid tussen stad en platteland terug: de steden bleven gemeenten met burgemeesters, terwijl de benamingen op het platteland weer (zoals tijdens de Bataafse Republiek) schoutambt en schout werden.

Bij deze indeling vindt men een canton 's-Heerenberg, verdeeld in mairieën: Didam, 's-Heerenberg en Zeddam. Daar echter wederom louter de benamingen veranderden, is de periode 1811-1820 in één afdeling samengevat.

Bron

• Erfgoed Centrum Achterhoek en Liemers, archieftoegang 0160: Stadbestuur Bergh, 1571–1820; Inleiding bij het archief van mairie, gemeente en schoutambt 's-Heerenberg (1811-1820)