Iscken, Johannes

Johannes Iscken was grensjager met de rang van sergeant-majoor. In de periode 1814–1823 maakte hij deel uit van de 28e escouade van het 2e Korps Grensjagers in het 's-Heerenberg. De commandant was sergeant-majoor Siemon Roos, maar het is niet duidelijk of Isken onder Roos heeft gediend of dat hij Roos korte tijd heeft vervangen. Ook is niet duidelijk hoelang hij in die jaren in 's-Heerenberg is geweest.

Bij het 2e Regiment van Waldeck

Iscken werd in 1771 geboren in Helsen in het toenmalige vorstendom Waldeck als zoon van Friedrich Iscken en Catharina Ranger. Als dag van geboorte worden 25 februari en 15 november genoemd. Zijn achternaam komt ook voor als Isken en Ischken. Van de eveneens voorkomende spelling Iseken kan worden aangenomen dat die onjuist overgeschreven is van de handgeschreven vorm Iscken.

Op 23 maart 1788 werd Iscken, zeventien jaar oud, als soldaat ingelijfd bij het 2e Regiment van Waldeck. De oorsprong van dit regiment lag in de jaren 1740–1748, toen Karel August Frederik van Waldeck-Pyrmont opperbevelhebber was van het Staatse Leger van de Republiek der Verenigde Nederlanden. De Republiek sloot toen met hem een overeenkomst voor de levering van troepen. Dit werden de zogenaamde Regimenten van Waldeck, waarin mannen uit Waldeck dienden. Uiteindelijk werden dit twee regimenten van twee bataljons elk en nog een zelfstandig bataljon. Deze in totaal vijf bataljons zijn in de Bataafse Republiek blijven bestaan, maar werden opgeheven na de vorming in 1806 van het Koninkrijk Holland.

Op 3 maart 1793 werd Iscken bevorderd tot korporaal en op 11 februari 1798 tot sergeant. In 1800 en 1805 heeft hij met het 2e Regiment van Waldeck deelgenomen aan veldtochten tegen Oostenrijk.

Bij het 3e Regiment Infanterie van Linie

Bij de regorganisatie van het leger na de vorming van het Koninkrijk Holland ging Iscken op 1 oktober 1806 als sergeant over naar het 3e Regiment Infanterie van Linie. Hiermee heeft hij in 1806–1807 deelgenomen aan veldtochten tegen Pruisen en Zweden (dat wil zeggen Zweeds-Pommeren, een gebied aan de Oostzeekust rond de huidige grens tussen Duitsland en Polen), en in 1809 tegen Engeland. Tijdens deze veldtochten heeft hij geene wonden bekommen.

Zijn dienstverband liep tot 1 oktober 1812, maar op 16 november 1809 werd hij in Haarlem voortijdig uit de actieve dienst ontslagen. De reden was "langdurige borstziekte".

Zo verliet Iscken het leger op 38-jarige leeftijd na een diensttijd van 21 jaar en zeven maanden. Tegelijk met hem werd ook Cornelis Valk ontslagen. Zij staan onder elkaar op de Nominative Lijst der op Reforme gestelde Onder-officieren dienende bij het Korps Grensjagers. Zij kenden elkaar, want zij waren allebei ingedeeld bij de 3e compagnie van het 1e bataljon van het 3e Regiment Infanterie van Linie.

Blijkens de titel van de Nominative Lijst gingen zij over naar het 1e Korps Grensjagers. Valk heeft hier inderdaad gediend bij de 19e escouade in Beek, maar Isckens naam komt niet voor in de archiefstukken over dit Korps. Waar hij in de eerste jaren na 1809 is geweest, kon niet worden achterhaald.

De grensjager Koster had een vergelijkbare voorgeschiedenis. Hij diende bij het 1e Regiment van Waldeck en daarna bij het 2e Regiment Infanterie van Linie.

Weer in dienst, grensjager en commies

Nadat Nederland in 1813 zijn onafhankelijkheid had teruggekregen, heeft Iscken ondanks zijn "langdurige borstziekte" weer dienstgenomen. In mei 1815 bij de geboorte van zijn jongste dochter (zie hieronder) was hij sergeant-majoor bij het 2e Bataljon Infanterie van de Nationale Militie, het nieuwe Nederlandse leger. Dit bataljon lag in garnizoen in de stad Groningen. Toen in april 1817 zijn jongste kind geboren werd, lag hij als sergeant-majoor in Delfzijl.

Het 2e Korps Grensjagers werd in 1814 opgericht, maar Iscken is pas ergens tussen 1817 en 1822 grensjager geworden. In elk geval was dat zijn beroep toen zijn oudste zoon op 5 oktober 1822 in 's-Heerenberg trouwde. Hij woonde toen niet in 's-Heerenberg, maar in Silvolde.

Twee jaar later bij het huwelijk van zijn dochter Elisabeth Fredrieke Caroline op 14 oktober 1824 in Varsseveld was hij commies in Silvolde. Het 2e Korps Grensjagers was in 1823 opgeheven, waarna Isken gebruik had gemaakt van de mogelijkheid commies te worden.

Zijn vrouw overleed in Silvolde op 12 december 1833, 58 jaar oud. Iscken is na 1839 naar Zeddam verhuisd, waar zijn oudste zoon toen woonde. Daar overleed hij op 5 februari 1857, 85 jaar oud. Volgens de aangevers was Iscken in Delfzijl geboren, maar daarin vergisten zij zich.

Huwelijk en gezin

Iskens gezin in het bevolkingsregister van de
gemeente Wisch, register 2, 1829–1838

Iscken trouwde op 29 april 1798 in protestantse kerk in Bourtange met Johanna/Anna Middendorp, geboren rond 1775 in Bourtange.

De geboorteplaatsen van zijn kinderen laten zien dat hij als militair nogal eens van standplaats veranderde. De kinderloze periode tussen 1804 en 1812 is althans deels te wijten aan de buitenlandse veldtochten waaraan hij heeft deelgenomen.

• Johan Friedrich Michael, geboren in Delfzijl op 5 juli 1800, overleden in Hazerswoude op 6 januari 1877, 76 jaar oud
• Elisabeth Fredrieke Caroline, geboren in Alkmaar op 9 mei 1804, overleden in Zeddam op 18 mei 1861, 57 jaar oud
• Ernst, geboren in Heusden rond 1812, overleden in Silvolde op 23 april 1839, 27 jaar oud
• Sophia Jacoba Christina, gedoopt in Woudrichem op 24 februari 1813, overleden op 28 april 1904 in Woerden, 91 jaar oud
• Wilhelmina Catharina, geboren in Groningen op 13 mei 1815, 25 maart 1850 overleden in Zeddam op 25 maart 1850, 35 jaar oud
• Johannes Philippus Wilhelmus, geboren in Delfzijl op 18 april 1817, overleden in Silvolde op 20 september 1843, 26 jaar oud

Bronnen

• Archieven.nl
• Nationaal Archief, Militairen in de Bataafs-Franse tijd 1795-1813, toegangsnummer 2.01.15:
  • inventarisnummer 47, folionummers 48, 49, 53
  • inventarisnummer 217, folionummers 176, 207, 208
  • inventarisnummer 235, folionummer 22
• Grensjagers en Commiezen (te paard) 1814-1828, H. Kramer, Contactorgaan ADW (december 1992), blz. 8–22