Wehl

Wehl is de naam van een dorp en voormalige gemeente.

De gemeente Wehl, de gemeente Bergh en de gemeente Didam waren in overleg met elkaar over een fusie tot de gemeente Montferland maar de gemeente Doetinchem verzocht met succes aan de Minister van Binnenlandse Zaken om de gemeente Wehl bij Doetinchem te voegen. De Rozenpasstraat in het Wehlsebroek kwam bij Kilder. Andere verzoeken van bewoners van de voormalige gemeente Wehl om bij Montferland te worden ingedeeld, worden door de gemeente Doetinchem tegengehouden.

Het zogenaamde bewakingsgebied van de brigade van de Koninklijke Marechaussee betrof, na de opheffing van de brigade Dinxperlo, 1 juli 1965, uit de gemeenten Bergh, Doetinchem, Wehl, Hummelo en Keppel, Gendringen, Dinxperlo en Zelhem.

Geschiedenis

Hoewel betwist door Gelre, maakte Wehl reeds in de eerste helft van de 14e eeuw deel uit van het Hertogdom Kleef. Aanvankelijk vormde het met de eveneens Kleefse gebieden Didam en Beek één geheel. Eerst toen een eeuw later beide laatst genoemde gebieden aan Bergh kwamen, kreeg Wehl de eigenaardige positie van enclave, d.w.z. een rondom door vreemd territoir ingesloten gebied. Het feit, dat Wehl geheel door Gelders gebied was omgeven, bracht met zich mee dat bijvoorbeeld bij militaire aflossingen omzichtig te werk diende te worden gegaan. Om geen aanstoot te geven bewogen de Kleefse - later Pruisische - detachementen zich ongewapend en ongeüniformeerd over Nederlands grondgebied, om eerst bij de grens van de Heerlijkheid hun wapens en uniformen van de karren te halen en daarna in vol ornaat de enclave binnen te marcheren.

Nadat de Heerlijkheid Wehl laatstelijk deel had uitgemaakt van het Koninkrijk Pruisen, kwam het gebied in 1806 bij het Hertogdom, later Groothertogdom Berg. In 1808 werd het een gemeente onder burgemeester De Bellefroid. Een jaar later werd Berg, en dus ook Wehl, een deel van Frankrijk. In februari 1811 verloor Wehl doordat het bij de mairie 's-Heerenberg werd gevoegd, zijn zelfstandigheid. In december van datzelfde jaar werd een mairie Zeddam gevormd, waarvan ook Wehl zou deel uitmaken. Na de terugtocht der Fransen kwam Wehl in januari 1814 weer onder Pruisisch bestuur als een afzonderlijke Bürgermeisterei of gemeinde.

Op 1 juni 1816 tenslotte werd het een schoutambt volgens de Nederlandse wetgeving. In 1825 werden de Gelderse schoutambten gemeenten.

Wehl is een van de naobers van de gemeente Bergh. Katholieken uit Dichteren gaan naar de kerk in Wijnbergen met uitzondering van de bewoners van Barlham en Ter Hegge die naar Wehl gaan.

In 1847 wordt een begin gemaakt met de de aanleg van een verharde weg Zutphen-Keppel-Wehl-Zeddam-'s-Heerenberg-Emmerik.

Met de Buurtbus is het mogelijk om vanuit de gemeente Bergh bij het treinstation in Wehl te komen:

• Busstation 's-Heerenberg
• 's-Heerenberg, Slotlaan
• Stokkum, Gildestraat
• Beek, ‘t Peeske
• Beek, Kerk
• Beek, ‘t Heuveltje
• Loerbeek, Didamseweg
• Kilder, Dorp
• Kilder, Hoofdstraat
• Wehl

De zouaaf Bernardus Verheij is in Wehl geboren maar zijn roots liggen ook in Beek, Kilder en Stokkum.

Wateroverlast

"Een kwestie die in de 19e eeuw geruime tijd sleepte was de wateroverlast in een deel van de gemeente, vooral in het Broek. Regen- en smeltwater van het Berghse heuvelland zocht zich een weg naar lagergelegen gebieden. Dit is bij uitstek een kwestie die door gezamenlijk overleg tot een oplossing gebracht kan worden. En dat gebeurde. In 1883 troffen de gemeentebesturen van Bergh en Wehl een regeling: er kwamen nieuwe waterafvoerende sloten, vooral in het Wehlse Broek. Het meeste werk werd door de boeren zelf verricht. Bergh droeg bij in de kosten."

Oudheidkundige vereniging

Wehl heeft een Oudheidkundige vereniging die het tijdschrift Heerlijck Ni-js uitgeeft (aanwezig in de bibliotheek van de Heemkundekring Bergh).

Bronnen

• Geschiedenis; J.W. van Petersen en J.Th.M. Giesen: ABC van oud Wehl (Wehl 1987)
• Wateroverlast; als voren (hoofdstuk Questiën)

Sjabloon:Onderwerp