Zweden, Arnoldus Antonius

Nol Zweden. Op zijn baret heeft hij het embleem van de U-brigade (wat volgens de voorschriften niet mocht).
Foto's archief Jan Meurs

Nol Zweden uit Beek werd geboren op 27 juni 1927 als zoon van Bernardus Johannus Zweden en Engelina Scholten, en als broer van Bernard Zweden.

Nederlands-Indië

Fuselier bij 5 GRPI

Nol was scherpschutter bij 5 GRPI, het 5e bataljon van het Garderegiment Fuseliers Prinses Irene, een onderdeel van de Drietand-Divisie. 5 GRPI is op 26 november 1947 vanuit Rotterdam met de Kota Inten naar Indië vertrokken, waar het op 23 december aankwam in Padang op Midden-Sumatra. Het werd in de omgeving van Padang gelegerd, maar één compagnie (niet die van Nol) werd doorgestuurd naar Celebes en later naar Java. Nol is behalve in Padang ook in Fort de Kock geweest (het huidige Bukittinggi) en in Padangpadjang.

5 GRPI verloor in totaal achttien man. Het bataljon scheepte op 25 april 1950 in op de General W.M. Black in Tandjong Priok, de haven van Jakarta, het voormalige Batavia. De aankomst in Amsterdam was op 18 mei.

Zijn Tommygun

Nol poseert met een Tommygun

Nol met een Tommygun in een kampong

Churchill met een Tommygun

De foto’s hiernaast tonen Nol in een wat ongewone uitmonstering. De camouflage-overall (waarvan Joseph Berendsen er ook een had), kwam uit een grote partij die het KNIL kort na de oorlog van de Amerikanen had overgekocht. Hij werd in Indië vooral aan infanteristen uitgereikt, zowel van de Koninklijke Landmacht als van het KNIL. Hij bood goede bescherming tegen insecten, maar was te warm en te zwaar. Bovendien was de overall, als overall zijnde, nogal onhandig als je te velde naar de wc moest.

De helm die hij op heeft is van het Britse model, terwijl een soldaat van de lichting van 1947 eerder een helm van Amerikaans model zou dragen. Maar vooral het wapen dat hij op beide foto’s draagt, is ongewoon voor een landmachtsoldaat. Het betreft een Thompson machinepistool; ook wel Tommygun genoemd. Dit vuurwapen is nooit bij de Koninklijke Landmacht in gebruik geweest. De vraag is dus hoe Nol eraan kwam.

De Tommygun is in de Eerste Wereldoorlog ontwikkeld door Amerikaanse generaal John T. Thompson als een wapen met grote vuurkracht voor het gevecht op de korte afstand. Het werd echter pas in 1919 in productie genomen. In de decennia daarna werd het veel gebruikt door gangsters als John Dillinger en Al Capone. Hieraan heeft het bijnamen als Chicago typewriter en Chicago piano overgehouden.

In 1938 werd het Amerikaanse leger met het Thompson machinepistool uitgerust, en in de Tweede Wereldoorlog volgden andere geallieerde legers. Ook bepaalde Britse eenheden gebruikten het, waarna de algemeen gebruikte bijnaam Tommygun is ontstaan. Er is een bekende foto van Churchill die de Tommygun van een Britse soldaat inspecteert, maar die vaak zonder die soldaat gepubliceerd werd. Daardoor lijkt het alsof Churchill zelf met dat vuurwapen poseert.

Anders dan de Koninklijke Landmacht heeft het KNIL de Tommygun wel gebruikt. Ook de Mariniersbrigade, die in Amerika was opgeleid en onder de Koninklijke Marine viel, was met de Tommygun uitgerust.

Hoe Nol als landmachtsoldaat op Sumatra aan een Tommygun kwam, is nog onduidelijk. De linker foto, die duidelijk geposeerd is, kan gemaakt zijn met een geleend wapen dat toevallig aanwezig was, maar de rechter foto lijkt een “echte” situatie te tonen. Naar verluidt had Nol een speciale taak, namelijk het "begeleiden van officieren ter bewaking". Hij zou dan een soort lijfwacht zijn geweest, maar het is nog de vraag of dit een officiële functie was. Het kan zijn dat de officieren van 5 GRPI deze functie zelf bedacht hadden. Ze kunnen Nol en anderen dan op eigen initiatief hebben uitgerust met een Tommygun. Dat wapen kunnen ze geleend hebben van het KNIL, of buitgemaakt hebben op troepen van Soekarno, die het op hun beurt op het KNIL hadden veroverd. Dat laatste is nogal eens voorgekomen.

Andere Fuseliers

• Wim van Uum uit Zeddam diende ook bij 5 GRPI.

Fuseliers bij andere bataljons van het Garderegiment Fuseliers Prinses Irene:

• Bennie te Boekhorst uit 's-Heerenberg (7 GRPI)
• Benny Elshof uit Kilder (7 GRPI)
• Jan Hueskes uit 's-Heerenberg (7 GRPI)
• Wim Jansen uit 's-Heerenberg (7 GRPI)
• Gerrit Kroes uit Zeddam (7 GRPI)
• Paul Medze uit 's-Heerenberg (7 GRPI)
• Herman Migchelbrink uit Zeddam (6 GRPI)

Zie ook

• Neptunus-diploma (heenreis)
• Ereteken voor Orde en Vrede
• Scheepskisten (terugreis)
• Demobilisatie-insigne (afzwaaien)
• Oorkonde Prins Bernhard

Zijn verdere leven

Nol overleed op 4 juni 2007.

Bronnen

• Thompson submachine gun
• Camouflage-overall bij het Depot