Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Motte Montferland: verschil tussen versies

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
(link naar graven)
 
(14 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
[[Afbeelding:ModelMotteMontferland.jpg|thumb|right|250px|Maquette van de Motte Montferland zoals deze er waarschijnlijk rond het jaar 1000 uitzag.]]
+
[[Afbeelding:ModelMotteMontferland.jpg|thumb|right|400px|'''Een maquette van de Motte Montferland zoals deze er waarschijnlijk rond het jaar 1000 uitzag.]]
−
De '''motte Montferland''' is een door mensenhanden opgehoogde natuurlijke heuvel, waarop duizend jaar geleden een zogenaamde motteburcht heeft gestaan. De motte bevindt zich in het [[Bergherbos]] nabij [[Zeddam]] en is een [[Monumenten|rijks (archeologisch) monument]].  
+
== Wat is een motte? ==
 +
De '''motte Montferland''' is een door mensenhanden opgehoogde natuurlijke heuvel, waarop duizend jaar geleden een zogenaamde motteburcht heeft gestaan. De motte bevindt zich in het [[Bergherbos]] nabij [[Zeddam]] en is sinds 12 februari [[1999]] een [[Monumenten|archeologisch rijksmonument]] (monumentnummer 511162). Het nog bestaande [[jachthuis]] op de motte is eveneens een rijksmonument.
  
−
Motteburchten waren voorlopers van middeleeuwse kastelen, meestal bestaande uit enkel een aarden heuvel met daarop een pallisade (houten muur) en een woonvertrek. Van het handjevol overgebleven mottes in Nederland is de motte Montferland verreweg de grootste. De kruin ervan steekt nog altijd 17 meter boven het omliggende [[landschap]] uit.
+
Motteburchten waren voorlopers van middeleeuwse kastelen, meestal bestaande uit enkel een aarden heuvel met daarop een palissade (houten muur) en een woonvertrek. Van het handjevol overgebleven mottes in Nederland is de motte Montferland verreweg de grootste. De kruin ervan steekt nog altijd 17 meter boven het omliggende [[landschap]] uit.
  
 
==Montferland==
 
==Montferland==
−
[[Afbeelding:Montferland2.jpg|thumb|right|250px|1845 AG v Dalen]]Rond het jaar duizend woonde op de motte (toen nog [[Uplade]] genoemd) waarschijnlijk het nichtje van keizer Otto II, gravin [[Adela]] of Aleida van Hamaland. Adela en haar man Balderik hadden een slechte naam. Zo zou ze haar zus [[Luitgardis]] of Ludgard hebben vergiftigd om de bezittingen van haar vader graaf [[Wichman van Hamaland]], onder andere op de naburige [[Eltenberg]] in bezit te krijgen. In [[1016]] werd de burcht door Adela's vijanden belegerd en met de grond gelijk gemaakt. Na 1016 werd de motte opnieuw bewoond. Archeologen vonden de resten van een toren met muren van 5,5 meter dik; de dikste muren van middeleeuws Nederland. Voor de bouw ervan gebruikte men natuursteen van Romeinse ruines uit de omgeving. Het is echter niet duidelijk of de toren ooit is afgebouwd. De burcht kreeg de naam 'Montferrand',  mogelijk vernoemd naar de gelijknamige plaats in midden-Frankrijk of het kruisvaderskasteel Montferrand in Syrie. Deze naam verbasterde al snel tot 'Montferland'.
+
[[Afbeelding:Montferland2.jpg|thumb|right|400px|'''Een anonieme tekening uit [[1845]]. Rechts zijn de [[torenmolen]] en de [[Sint Oswalduskerk]]in Zeddam te zien.]]
 +
Rond het jaar duizend woonde op de motte (toen nog [[Uplade]] genoemd) waarschijnlijk het nichtje van keizer Otto II, gravin [[Adela van Hamaland|Adela of Aleida van Hamaland]]. Adela en haar man [[Balderik van Duffelgouw|Balderik]] hadden een slechte naam. Zo zou ze haar zus [[Liutgard I van Hamaland|Liutgardis]] of Ludgard hebben vergiftigd om de bezittingen van haar vader graaf [[Wichman IV van Hamaland]], onder andere op de naburige [[Eltenberg]] in bezit te krijgen. In [[1016]] werd de burcht door Adela's vijanden belegerd en met de grond gelijk gemaakt.
  
−
==Jachthuis==
+
Na 1016 werd de motte opnieuw bewoond door de eerste [[Graven_Van_den_Bergh#Huis_de_Monte|heren van Bergh]]. Archeologen vonden de resten van een toren met muren van 5,5 meter dik; de dikste muren van middeleeuws Nederland. Voor de bouw ervan gebruikte men natuursteen van Romeinse ruïnes uit de omgeving. Het is echter niet duidelijk of de toren ooit is afgebouwd. De burcht kreeg de naam 'Montferrand', die al snel verbasterde tot [[Montferland]]. De naam kan verwijzen naar het kruisvaarderskasteel Montferrand in Syrië, waar [[Constantinus de Monte]], kruisvaarder en eerste heer van Bergh, mogelijk geweest is. De naam kan ook verwijzen naar Montferrand in Midden-Frankrijk, dat in [[1630]] met Clermont werd samengevoegd tot Clermont-Ferrand. In Clermont heeft paus Urbanus II in [[1095]] opgeroepen tot de Eerste Kruistocht, waaraan Constantinus de Monte heeft deelgenomen.
−
[[Afbeelding:JachthuisMotteMontferland.jpg|thumb|right|200px|Jachthuis op motte Montferland.]]
 
−
In 1427 kwam de burcht in handen van de Heren van Bergh, die er exotische dieren hielden. In 1699 bouwden de heren op de motte een jachthuis. Opdrachtgever was [[Oswald III van den Bergh|Oswaldus III]], de laatste [[Graven|graaf van Bergh]]. Twee stenen met tijdverzen herinneren nog aan die tijd. Op een derde steen staan de wapens van Oswald en zijn echtgenote Catharina, gravin van Oost-Friesland. Aan de jachtkamer is een huis gebouwd voor de beheerder van Montferland. De uitspanning die deze beheerde is in drie eeuwen uitgegroeid tot het huidge [[Hotel_Montferland|Hotel Montferland]].  
 
−
Al die tijd bleef het in bezit van de Heren van Bergh, die woonden op kasteel [[Huis_Bergh|Huis Bergh]]. Inmiddels wordt de motte en het omringende [[Bergherbos]] beheerd door [[Stichting_Huis_Bergh|Stichting Huis Bergh]].
 
  
−
Aan het begin van de 20e eeuw ontdekte men hier de resten van een wal of volksburcht. Deze restanten stammen uit de 9e of 10e eeuw (zie hierboven). Mogelijk betreft het hier de burcht 'Uplade'. Uplade heeft in de geschiedenis van Gelre een belangrijke rol gespeeld.
+
==Huidige bebouwing en bijgebouwen==
 +
Boven op de motte bevind zich [[Hotel_Montferland|Hotel-Restaurant Het Montferland]].
  
−
==Bijgebouwen==
+
Aan de voet van de motte bevindt zich een boerenschuur, waarin inmiddels een fietsenzaak gevestigd is. De mountainbikeroute loopt langs de voet van de motte.
−
Aan de voet van de motte bevindt zich een boerenschuur, waarin inmiddels een fietsenzaak gevestigd is. De mountainbikeroute loopt langs de voet van de motte.
+
 
 +
==Begroeiing op de motte==
 +
Oorspronkelijk was de motte een kale heuvel. Tot 2016/2017 waren de flanken van de heuvel begroeid met bomen. Deze bomen zijn sindsdien gekapt, zodat de motte nu weer een kale aanblik heeft met alleen wat laag struikgewas op de flanken.
  
 
==Heemkundekring Bergh==
 
==Heemkundekring Bergh==
−
'''Motte Montferland''' staat momenteel in de belangstelling. De [[Foto- en Filmgroep]] van de [[Heemkundekring Bergh]] maakt er een documentaire over.
+
De [[Foto- en Filmgroep]] van de [[Heemkundekring Bergh]] heeft een documentaire over de Motte Montferland gemaakt.
−
 
 
−
==De motte verzakt ==
 
−
Bron: [[Gelderlander]] 5 november 2009
 
−
 
 
−
De motte, de aarden heu­vel in de bossen bij [[Zeddam]], ver­zakt. Wegspoelend regenwater en verkeer over de weg naar boven tasten het archeologische [[Monumenten|rijksmo­nument]] aan. Om te voorkomen dat de motte verder inzakt, moeten maatregelen getroffen worden die de waterhuis­houding op de heuvel beter rege­len, aldus archeoloog Marc Kocken van de regio Achterhoek. Hij is één van de mensen die samen met de [[Politiek|gemeente Montferland]] en eige­naar [[Stichting Huis Bergh]] een plan hebben bedacht om de motte te redden.<br/>
 
−
De heuvel is bij veel mensen be­kend door [[Hotel Montferland|Hotel Landgoed Mont­ferland]] dat boven op de [[Heuvels|heuvel]] staat langs de weg van Zeddam naar [[Beek]].<br/>
 
−
Op de motte, die rond het jaar [[1000]] met mensenhanden is ge­maakt, stond een houten toren die werd gebruikt als verdedigings­werk in de Middeleeuwen. Ook hebben er stenen gebouwen ge­staan, aldus Kocken. Hiervan zit­ten resten in de bodem.
 
−
 
 
−
'''Verdedigingswerk bij Zeddam zakt door regenwater'''<br/>
 
−
'''Geen geld voor heuvel '''
 
−
 
 
−
De motte, de aarden heuvel van Hotel Landgoed Montferland, verzakt op sommige plekken. Re­genwater spoelt zand en een deel van het weggetje weg. Voor herstel van de motte is vier ton euro nodig. Dat geld is er op dit moment niet.
 
−
 
 
−
Vier ton kost het plan waarmee de motte volledig opge­knapt zou zijn, meent Free Ho­ving, directeur van Stichting Huis Bergh, eigenaar van de motteheu­vel. „Daar is echter op dit moment geen geld voor.”<br/>
 
−
Stichting Huis Bergh werkt daar­om op dit moment aan een plan om de motte te redden, dat wel te betalen is.<br/>
 
−
„ Eenvoudig opknappen is waar we nu naar streven,” aldus Hoving. Daarnaast probeert hij bij de pro­vincie en derden subsidie te vin­den voor behoud van het rijksmo­nument.
 
−
 
 
−
Eind jaren negentig werd al een be­gin gemaakt met de renovatie van de motte. De beuken, die op de heuvel groeiden, bleken spontaan om te vallen. Naast het gevaar voor de veiligheid van wandelaars, ontwrichtten de wortels van om­vallende bomen archeologisch ma­teriaal, dat juist geconserveerd moet worden. „Vanaf toen is het plan opgevat om de motte in oude luister te herstellen”, aldus Ho­ving.<br/>
 
−
Het probleem is dat door de par­keerplaats bij het hotel boven op de heuvel het water zodanig naar beneden spoelt, dat stukken grond wegspoelen. Ook het verkeer dat het hotel bevoorraadt, doet de weg en de heuvel geen goed, aldus archeoloog Marc Kocken van de re­gio Achterhoek.
 
−
 
 
−
Het alomvattende plan, dat met een begroting van vier ton te duur is, zou vooral de [[Oppervlaktewater|waterhuishou­ding]] beter moeten regelen. Het probleem van de afvoer van het water zou opgelost kunnen wor­den door het water op te vangen in zogenaamde ingegraven krat­ten. Zo wordt het wegspoelen van grond voorkomen.<br/>
 
−
Naast opknappen en behouden voor de toekomst, zou Hoving ook graag zien dat de motte meer de aandacht zou krijgen van [[Toerisme|toeris­ten]]. Middels borden op de plek die uitleggen waar toeristen zijn en waar ze naar kijken.<br/>
 
−
In deze tijd zou de zeventien me­ter hoge motteheuvel met een aan­tal vrachtwagens zand zo gemaakt zijn.
 
−
Maar in het jaar [[990]] duurde het waarschijnlijk tienduizend manda­gen voordat het verdedigingswerk was aangelegd. Bedekt met [[Braam (vrucht)|bra­men]] was de heuvel bedoeld om vijanden te zien aan komen en te­gen te houden.<br/>
 
−
Motteheuvels komen in de Achter­hoek meer voor. Maar de heuvel bij Zeddam wordt de grootste van Nederland genoemd vanwege de omvang. De motte meet zestig bij negentig meter.<br/>
 
−
Maar om deze kant van de motte dus meer onder de aandacht te brengen, hangt af van het finan­ciële plaatje.
 
  
 +
==Kaart==
 +
{{#display_map:Montferland 1, Zeddam, Nederland;
 +
| zoom=17
 +
| Hight=450
 +
| Width=450
 +
| #service=googlemaps
 +
}}
  
 
==Bronnen==
 
==Bronnen==
−
* Plakkette in vestibule van Hotel Montferland.
+
*[https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/511162 Monumentenregister], monumentnummer 511162
−
* Plakkette van de ANWB en het Prins Bernhard Fonds op buitenzijde van het Jachthuis.
+
* Plaquette in vestibule van Hotel Montferland.
 +
* Plaquette van de ANWB en het Prins Bernhard Fonds op buitenzijde van het Jachthuis.
  
−
==Externe Links==
+
[[Categorie:Rijksmonumenten Zeddam]] [[Categorie:Natuurgebieden]] [[Categorie:Heuvels]]
−
* [http://www.landgoed-montferland.nl/ Hotel Restaurant Landgoed Montferland] (www.landgoed-montferland.nl)
 

Huidige versie van 13 dec 2020 om 19:40

Een maquette van de Motte Montferland zoals deze er waarschijnlijk rond het jaar 1000 uitzag.

Wat is een motte?

De motte Montferland is een door mensenhanden opgehoogde natuurlijke heuvel, waarop duizend jaar geleden een zogenaamde motteburcht heeft gestaan. De motte bevindt zich in het Bergherbos nabij Zeddam en is sinds 12 februari 1999 een archeologisch rijksmonument (monumentnummer 511162). Het nog bestaande jachthuis op de motte is eveneens een rijksmonument.

Motteburchten waren voorlopers van middeleeuwse kastelen, meestal bestaande uit enkel een aarden heuvel met daarop een palissade (houten muur) en een woonvertrek. Van het handjevol overgebleven mottes in Nederland is de motte Montferland verreweg de grootste. De kruin ervan steekt nog altijd 17 meter boven het omliggende landschap uit.

Montferland

Een anonieme tekening uit 1845. Rechts zijn de torenmolen en de Sint Oswalduskerkin Zeddam te zien.

Rond het jaar duizend woonde op de motte (toen nog Uplade genoemd) waarschijnlijk het nichtje van keizer Otto II, gravin Adela of Aleida van Hamaland. Adela en haar man Balderik hadden een slechte naam. Zo zou ze haar zus Liutgardis of Ludgard hebben vergiftigd om de bezittingen van haar vader graaf Wichman IV van Hamaland, onder andere op de naburige Eltenberg in bezit te krijgen. In 1016 werd de burcht door Adela's vijanden belegerd en met de grond gelijk gemaakt.

Na 1016 werd de motte opnieuw bewoond door de eerste heren van Bergh. Archeologen vonden de resten van een toren met muren van 5,5 meter dik; de dikste muren van middeleeuws Nederland. Voor de bouw ervan gebruikte men natuursteen van Romeinse ruïnes uit de omgeving. Het is echter niet duidelijk of de toren ooit is afgebouwd. De burcht kreeg de naam 'Montferrand', die al snel verbasterde tot Montferland. De naam kan verwijzen naar het kruisvaarderskasteel Montferrand in Syrië, waar Constantinus de Monte, kruisvaarder en eerste heer van Bergh, mogelijk geweest is. De naam kan ook verwijzen naar Montferrand in Midden-Frankrijk, dat in 1630 met Clermont werd samengevoegd tot Clermont-Ferrand. In Clermont heeft paus Urbanus II in 1095 opgeroepen tot de Eerste Kruistocht, waaraan Constantinus de Monte heeft deelgenomen.

Huidige bebouwing en bijgebouwen

Boven op de motte bevind zich Hotel-Restaurant Het Montferland.

Aan de voet van de motte bevindt zich een boerenschuur, waarin inmiddels een fietsenzaak gevestigd is. De mountainbikeroute loopt langs de voet van de motte.

Begroeiing op de motte

Oorspronkelijk was de motte een kale heuvel. Tot 2016/2017 waren de flanken van de heuvel begroeid met bomen. Deze bomen zijn sindsdien gekapt, zodat de motte nu weer een kale aanblik heeft met alleen wat laag struikgewas op de flanken.

Heemkundekring Bergh

De Foto- en Filmgroep van de Heemkundekring Bergh heeft een documentaire over de Motte Montferland gemaakt.

Kaart

Bezig met het laden van de kaart...

Bronnen

  • Monumentenregister, monumentnummer 511162
  • Plaquette in vestibule van Hotel Montferland.
  • Plaquette van de ANWB en het Prins Bernhard Fonds op buitenzijde van het Jachthuis.
Overgenomen van "https://berghapedia.nl/index.php?title=Motte_Montferland&oldid=81026"