Cahn, Rosalie

Rosalie Cahn werd op 16 mei 1879 geboren in Hattingen in het Ruhrgebied als dochter van Norbert Cahn en Amalie Schmidt.

Zij trouwde met Abraham Kamp, waarna in 1912 haar dochter Herta werd geboren. Ze had ook een zoon, Josef Erik, en waarschijnlijk nog een dochter. Eerst woonde zij met haar gezin in Nideggen bij Düren (D) en later in Gürzenich, een stadsdeel van Düren. Toen aan het eind van de jaren dertig de situatie voor Joden in Duitsland steeds moeilijker werd, is zij met haar man en in elk geval Herta naar Nederland gevlucht. Daar woonden zij eerst in Den Haag en later in 's-Heerenberg op het adres Kellenstraat 27.

In 's-Heerenberg had de familie Kamp de steun van hun verwanten en de overige Joodse gemeenschap. Ook was er geldelijke steun van het Comité van Joodsche Vluchtelingen in Amsterdam, waarvan Ben Straus in 's-Heerenberg een kas beheerde. Dit ging echter met veel bureaucratie en rompslomp gepaard. Ook anti-Joodse maatregelen troffen haar. Toen zij in 1942 in het ziekenhuis opgenomen moest worden, kreeg zij geen toestemming bezoek te ontvangen.

Rosalie werd op 9 april 1943 samen met haar man opgepakt en afgevoerd naar Kamp Vught (officieel Konzentrationslager Herzogenbusch). Op 8 mei van dat jaar werden zij overgebracht naar Kamp Westerbork. Op de registratiekaart van haar man in de cartotheek van de Joodsche Raad staat een reeks data en aantekeningen waaruit valt op te maken dat er is geprobeerd hem, maar naar alle waarschijnlijkheid ook haar, te laten emigreren naar het toenmalige Britse mandaatgebied Palestina. In haar eigen documenten wordt echter geen melding gemaakt van deze poging.

Vertrek naar Palestina was voor haar als geboren Duitse een mogelijkheid volgens een overeenkomst uit 1933 tussen Nazi-Duitsland en de toenmalige Jewish Agency for Palestine (nu Jewish Agency for Israel) in Jerusalem om Duitse Joden naar Palestina te laten emigreren. De Jewish Agency was toen de officiële vertegenwoordiger van de Joodse inwoners van het Britse mandaatgebied Palestina, maar in de oorlogsjaren kon zij Duitse Joden alleen illegaal helpen.

Op 27 augustus 1943 kwam per telegram een bevestiging van de Jewish Agency dat haar man daar op 16 juli was geregistreerd. Op 31 augustus werd echter genoteerd dat "verdere stappen doelloos" waren. Deze notitie is nogal cynisch, want Rosalie en haar man zijn op 20 juli op transport gesteld naar het vernietigingskamp Sobibor in Polen, waar zij op 23 juli zijn omgekomen, een week na de registratie in Jerusalem. Zij waren 64 en 66 jaar oud.

Haar overlijden is net als dat van haar man op 26 juni 1950 ingeschreven in de gemeente Bergh. Het overlijden van haar dochter Herta is niet in Nederland aangegeven. Zij is 25 januari 1943 in Auschwitz omgekomen. Haar zoon Josef Erik en (vermoedelijke) tweede dochter hebben de oorlog overleefd.

De overlijdens werden ingeschreven krachtens een wet uit juni 1949 betreffende het opmaken van overlijdensakten van vermisten. Als bewijs van Rosalies overlijden gold een officiële mededeling van de Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten gedateerd 23 maart 1950.

De officiële mededeling No. 39319 van de Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten van Rosalie Cahns overlijden in Auschwitz. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.

Rosalie Cahns overlijdensakte in de gemeente Bergh

Haar nagedachtenis

Rosalie Cahn en haar gezin worden herdacht op het oorlogsmonument in 's-Heerenberg.

Op 27 januari 2025 werden in 's-Heerenberg negentien Stolpersteine gelegd, waaronder die voor Rosalie Cahn en haar gezin. De woning Kellenstraat 27 bestaat niet meer, zodat de stenen voor het huidige pand Kellenstraat 25 liggen.

Verder worden zij vermeld in het Digitaal Monument van de Joodse Gemeenschap, het Slachtofferregister van de Oorlogsgravenstichting en Yad Vashem's Central Database of Shoah Victims' Names.

De Stolpersteine voor Rosalie Cahn en haar gezin in de Kellenstraat

Bronnen

• WieWasWie
• Digitaal Monument Joodse Gemeenschap
• Gemeentearchief Bergh, lijst van oorlogsslachtoffers
• Old Ni-js nr. 75, blz. 31, 33, 36, 37
• Oorlogsgravenstichting
• AROLSEN Archives, DocID 344901, 372120, 372121, 130315447, 130315448
• Yad Vashem