's-Heerenberg

's-Heerenberg is de grootste kern van de voormalige gemeente Bergh. 's-Heerenberg kreeg op 8 september 1379 stadsrechten van Willem, heer Van Den Bergh, die het graafschap Bergh bestierde. Anno 2007 telt 's-Heerenberg ongeveer 8000 inwoners.

Bezienswaardigheden

De stad 's-Heerenberg is interessant voor toeristen om te bezoeken. Er zijn diverse bezienswaardigheden in 's-Heerenberg:

Huis Bergh

Huis Bergh is het kasteel (een van de grootste van Nederland) waar de Heren van den Bergh zetelden. In het kasteel zijn schilderijen van tal van Italiaanse meesteres te bezichtigen.

De Plantage

De Plantage is een parkbos, een soort bostuin, gelegen aan de westzijde van Huis Bergh. De Plantage is aan het einde van de 18e eeuw aangelegd. Tussen de Plantage en de stadsomwalling {de wal) bevindt zich het gebouw van de Kaatsbaan, vroeger gebruikt voor het vermaak van de hoge lieden, inmiddels omgebouwd tot enkele woningen.

Het stadhuis

Het Neije Raethuys werd in 1531 gebouwd ter vervanging van het Ailde Raethuys aan de Kellenstraat. Van oudsher is het Raadhuis is het bestuurscentrum van zowel de stad als van het Land van den Berghe. Vergaderingen van de magistraat en van de geerfden van het Graafschap van den Bergh hebben hier plaatsgevonden. Daarnaast werd er recht gesproken. In de kelder bevond zich een gevangenis, en heden ten dage staat er ter herinnering aan de geschiedenis nog steeds een schandpaal voor het stadhuis. De raadhuisklok uit 1526 werd in vroeger tijden gebruikt om de burgers bijeen te roepen voor vergaderingen en bijvoorbeeld bij rampen. Het raadhuis werd tijdens de Eerste Wereldoorlog, waarin Nederland neutraal was, gerestaureerd.

De Boetselaersborg

Verder is er nog de Boetselaersborg, een klein kasteeltje aan het Kattenburg. Dit kasteeltje behoort tot de bezittingen van Huis Bergh, en is van binnen helaas niet te bezichtigen.

Omgeving

Direct grenzend aan 's-Heerenberg ligt het heuvelachtige bosgebied Montferland, een eeuwenoud stuwwallengebied wat veel natuurliefhebbers trekt.

Overige bezienswaardigheden

Een groot deel van het stadscentrum valt onder Monumentenzorg, en is bezienswaardig. Bezienswaardige gebouwen zijn bijvoorbeeld De Munt en Het Gasthuis. De stad werd ommuurd en was via twee stadspoorten te bereiken. Hieraan herinneren de namen de Molenpoortstraat en de Oudste Poortstraat. Ook is er een monument voor oorlogsslachtoffers.

De Duitse Grens

De grens is bepalend voor de ligging van de voormalige gemeente Bergh. Aan de overzijde van de grens is de Duitse gemeente Emmerik (Duits: Emmerich) (met onder andere het kerkdorp Elten) gelegen. Vanuit 's-Heerenberg zijn er meerdere grensovergangen. Deze zijn, van oost naar west:

• Grensovergang de Zwarte Brug. Deze overgang ligt juist ten oosten van Industrieterrein 't Goor. Ook hier is het riviertje de Wetering de feitelijke grens. In de jaren '90 is hier een loopbrug gerealiseerd. Tot 1987 waren hier de resten van de Zwarte Brug zichtbaar. Helaas zijn deze resten nu verdwenen. Toen was er echter geen mogelijkheid hier de grens te passeren. Deze overgang is toegankelijk voor fietsers en voetgangers.
• De Nieuwe Grens. Dit is de belangrijkste grensovergang in 's-Heerenberg. De overgang ligt ongeveer een kilometer oostelijk van de oude grens, en ligt aan de doorgaande weg tussen Doetinchem en Emmerich.
• De Oude Grens. Deze grensovergang ligt aan de rand van het historische centrum van 's-Heerenberg.
• Grensovergang de Linthorst. Deze grensovergang ligt ten westen van de Plantage, tussen 's-Heerenberg en Stokkum, en leidt naar de Emmerike buurtschap Elsepass. Deze grensovergang is toegankelijk voor fietsers en voetgangers.

In alle gevallen is het riviertje de Wetering, ook wel Grenskanaal genoemd, de feitelijke grens.

Carnaval

's-Heerenberg staat bekend om carnaval, boven de rivieren is dit (samen met het Twentse Oldenzaal) 'het Mekka van de carnaval'. De diverse optochten zijn meer dan de moeite waard te bekijken. Tijdens carnaval is 's-Heerenberg bekend onder de naam Waskupenstad.

Uitgaansleven

's-Heerenberg kent een levendig uitgaansleven voor een plaats van dergelijke grootte. Er zijn meerdere cafes en restaurants, alsmede enkele hotels te vinden. Zie ook horeca voor dit onderwerp.

Religie

's-Heerenberg kent een overwegend Rooms-Katholieke bevolking (onkerkelijken niet meegerekend). Verder is er een kleine Nederlands Hervormde minderheid. Dit maakt 's-Heerenberg, en overigens de hele voormalige gemeente Bergh, tot een katholieke enclave in de overwegend hervormde Achterhoek. Tijdens de Hollandse Zending tussen de jaren 1799 en 1842 was er een seminarie in Huis Bergh gevestigd.

In 's-Heerenberg staan drie kerken. De grootste kerk is de R.K.-kerk H. Pancratius, gelegen tegenover het oude stadhuis, midden in het oude stadscentrum. Deze kerk is ontworpen door Alfred Tepe, en een voorbeeld van neogotiek. De tweede kerk van de stad, de R.K. Emmauskerk, ligt tussen de Oude Doetinchemseweg en winkelcentrum De Bongerd in het oosten van de stad. De derde kerk is de Nederlands Hervormde kerk, en deze is gelegen naast de oprit tot Huis Bergh.

Onderwijs

Er zijn in 's-Heerenberg een drietal basisscholen gevestigd. Dit zijn:

• De R.K. Mariabasisschool
• De R.K. Galamaschool
• Openbare basisschool 't Montferland

Voorzieningen

's-Heerenberg heeft een behoorlijk aanbod van winkels voor een plaats van deze grootte. Deze meeste winkels zijn uiteraard te vinden in het stadscentrum. Ook buiten het centrum zijn winkels te vinden, zoals onder andere in Winkelcentrum De Bongerd. Verder is er de donderdag weekmarkt, die onder meer veel Duitsers trekt.

Trivia

• Begin 20e eeuw begon slager Jan Burgers een dierentuin, Burgers Dierenpark.
• Het Afrika Museum wat heden te dage in Berg en Dal is gevestigd, vindt zijn oorsprong in 's-Heerenberg. Het Afrika museum is begonnen in het voormalig klooster Don Rua. De toenmalige paters, die naar Afrika reisden, besloten een museum op te richten.
• Tot 1999 was Gouden Handen, eveneens gevestigd in het voormalige klooster Don Rua, het grootste creativiteitscentrum ter wereld.
• Door het boek Pim Pandoer en de Heks van 's-Heerenberg genoot de stad in de vorige eeuw van enige bekendheid.

Diversen nog te herschikken

Old Ni-js nummer 38 is een thema-nummer over de Pancratiuskerk en nummer 60 is een thema-nummer over het in 1909 gebouwde Patersklooster in 's-Heerenberg, dat achtereenvolgens St. Bonifatiushuis en Huize Don Rua heette. Tussen 1974 en 1999 was er een hobbycentrum, Gouden Handen genaamd, in gevestigd. Een toelichting op de inhoud staat op de site van de Heemkundekring Bergh bij de knop Lijfblad.
Van 1799 tot 1842 was er een seminarie in 's-Heerenberg in Huis Bergh gevestigd.

Zie ook

• Adresboek 1935
• Straten
• Monumenten
• Horeca
• [1]