Berg, Carolus Johannes van den

Carolus Johannes van den Berg was KNIL-militair. Hij werd op 13 november 1920 geboren in 's-Heerenberg als jongste van elf kinderen van Johannes Hermanus van den Bergh en Helena Karolina Johanna Schwab. Zijn vader werd op 5 februari 1882 geboren in Oberhausen en overleed in Emmerik op 28 mei 1921, nog maar 39 jaar oud. Zijn moeder werd op 5 februari 1885 geboren. Als haar geboorteplaats worden in het bevolkingsregister zowel Rotthausen (nu een deel van Gelsenkirchen) als Stoppenberg (een deel van Essen) genoemd. Zijn ouders hadden allebei familie in 's-Heerenberg, en vestigden zich daar in 1907 met hun twee oudste zoons, die nog in Emmerik waren geboren.

Nederlands-Indië

Op 12 januari 1939 heeft Van den Berg zich in Nijmegen aangemeld bij het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) voor een verbintenis van vijf jaar. Na een proeftijd van ruim twee maanden werd hij op 27 maart geschikt bevonden voor uitzending. Hij kreeg die dag een premie van honderd gulden uitbetaald.

Op 22 april 1939 is hij met het vrachtschip Tosari van Rotterdam naar Nederlands-Indië vertrokken. De aankomst in Batavia was op 22 mei. Intussen was hij op 12 mei 1939 uitgeschreven uit het bevolkingsregister van de gemeente Bergh, waar hij tijdens zijn opleiding in Nijmegen officieel nog woonde.

In Nederlands-Indië werd hij gelegerd in Malang op Oost-Java als soldaat van de M.M.D. Het is nog niet duidelijk wat deze afkorting betekent; mogelijk was het de Militaire Motor Dienst, maar dit kon nog niet worden bevestigd.

In januari 1942 viel het Japanse leger Nederlands-Indië binnen, waarna het KNIL op 8 maart capituleerde. Op diezelfde dag werd Van den Berg krijgsgevangen genomen in Bandoeng op West-Java. Die datum staat op zijn twee Japanse interneringskaarten vermeld als 17-3-8, ofwel 8 maart in het 17e jaar van de regering van keizer Hirohito. Van elke krijgsgevangene is er normaal gesproken één interneringskaart, maar Van den Berg had er om een of andere reden twee. Ze vermelden beide hetzelfde, maar de een heeft ene paar gegevens meer dan de andere.

Op de interneringskaarten staat de naam van Van den Bergs vader niet vermeld; waarschijnlijk omdat hij al in 1921 was overleden. Zijn moeder staat vermeld met de achternaam van haar tweede man; Hendrikus Lambertus Vink. Als contactadres staat er H. v.d. Berg, Montferlandseweg B 480, 's-Heerenberg. Deze persoon was waarschijnlijk zijn zus Helena Hendrika (geboren in 1912). Met de straat zal de Montferlandsestraat bedoeld zijn. De kaarten vermelden ook dat Van den Bergs stamboeknummer (zoals een leger- of registratienummer bij het KNIL heette) 95248 was. Het nummer 82144 in het veld Remarks is pas na 1955 door de Stichting Administratie Indonesische Pensioenen toegevoegd.

Na een verblijf in een krijgsgevangenkamp op Java werd hij op 20 januari overgebracht naar Thailand om daar dwangarbeid te verrichten. Er staat geen jaar bij vermeld, maar logischerwijze kan dat alleen in 1943 zijn geweest. In Thailand heeft Van den Berg in vier verschillende kampen gezeten. Dat moeten korte verblijven zijn geweest, want al op 21 februari 1943 kreeg hij in het kamp in de plaats Rintin acute enteritis. Deze ziekte wordt opgegeven als oorzaak van zijn overlijden op 1 maart 1943 om tien over een 's middags. We kunnen echter gevoeglijk aannemen dat de erbarmelijke leefomstandigheden mede aan zijn dood hebben bijgedragen.

Die dag en de avond tevoren waren nog vier Nederlandse krijgsgevangenen overleden. De vijf overledenen — met Van den Berg als enige katholiek — werden 's avonds om zes uur door de legerpredikant J.C. Hamel (1913-1979) begraven in Rintin. Hamel sprak daarbij over Psalm 130:1-8: Uit de diepten roep ik tot U, o Here.

Van den Bergs nagelaten persoonlijke bezittingen bestonden uit een spiegel, een kam en een identiteitsplaatje. Deze voorwerpen zijn in juni 1946 overgedragen voor verzending aan zijn naaste verwanten. Het contactadres was weer H. v.d. Berg, Montferlandseweg B 480, 's-Heerenberg.

Later is Van den Berg herbegraven op het Kanchanaburi War Cemetery in Thailand, vak 5, rij C, graf 24. Op ditzelfde ereveld liggen begraven J.B. van Bergen, W.A. Derksen, W.H. Moerkes en C.A. Wennekes.

Van den Bergs naam wordt vermeld:

• op het oorlogsmonument in 's-Heerenberg
• op het Monument Birma-Siam & Pakan Baroe Spoorwegen
• in de Erelijst van gevallenen 1940-1945

Een van de twee Japanse interneringskaarten van Carolus van den Berg

De vermelding van Van de Berg op blz. 13 van de Erelijst van gevallenen 1940-1945. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting Van den Bergs grafsteen op Kanchanaburi in 2013. Foto: Simone Pas

Van den Bergs KNIL-stamboekgegevens

Bronnen

• Bevolkingsregister Bergh
• Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Binnenlandse Zaken: Stichting Administratie Indonesische Pensioenen (SAIP), Stamboekgegevens KNIL-militairen, met Japanse Interneringskaarten, 1942-1996, nummer toegang 2.10.50.03, inventarisnummer 419 (te vinden op gahetNa); suppletiefolium 51025
• Erelijst van gevallenen 1940-1945
• Oorlogsgravenstichting
• Sander Broekroelofs: Spoorzoeken: zoektocht naar sporen van mijn vader bij de Thai-Birma spoorlijn, 2009, blz. 43