Berghse munten

Inleiding

Deze pagina toont enkele munten die geslagen zijn door de muntmeesters van de heren en graven van Bergh. Zij hadden het muntrecht ontvangen in Gendringen, Dieren en Hedel.

In Gendringen en Dieren zijn nooit munten geslagen. Het muntrecht van deze plaatsen is uitgeoefend in 's-Heerenberg en Harderwijk. Het muntrecht van Hedel is uitgeoefend in Hedel, Zaltbommel en Stevensweert.

De afbeeldingen tonen naast elkaar de kop en de keerzijde van de munten. Ze hebben allemaal een diameter van 4,2 centimeter. Op elke munt is – meestal op de keerzijde – het wapen van de graven van Bergh afgebeeld, al dan niet als onderdeel van een gevierendeeld wapen.

Op een aantal munten staat de lijfspreuk Dominus protector vitae meae: a quo trepidabo. Dit is de Latijnse versie van de eerste versregel van psalm 27. Een letterlijke vertaling is "de Heer is de behoeder van mijn leven: wie zou ik dan vrezen?" In Nederlandse bijbels is de vertaling vrijer; in de Willibrordvertaling is het "De Heer is mijn licht en mijn heil: wie zou ik dan vrezen?" De lijfspreuk is ook te zien op het wapen van Willem II van den Bergh zoals dat is afgebeeld op zijn pagina.

's-Heerenbergse munten

• Munten geslagen onder heer Adam III en graaf Oswald II.

Groot 14e eeuw Kop:"MONETA NOVA ADE D MOTE" (Nieuw geld van Adam van den Bergh) Keerzijde: Zelfde tekst

Portretdaalder 1544 Kop:"OSWALD' COM': D': MONT': DNS': D: BI:WIS: Z: HO' (Oswald, graaf van den Bergh, heer van Bylandt, Wisch en Homoet) Tekening van dezelfde kop Keerzijde: "DNS' PROTECTOR VITE MEE A QVO TREPIDAB˚ (De Heer is de beschermer van mijn leven, wie zou ik vrezen?) [Psalm 27:1b, spreuk van de graven van den Bergh]

• Munten geslagen onder graaf Willem IV.

Zilveren daalder 1546–1586 Kop:"GVIL': CO': D: MON': Z: DNS': D: BIL': BOX': HO': Z: WI'" (Willem, graaf van den Bergh en heer van Bylandt, Boxmeer, Homoet en Wisch), muntteken: granaatappel Keerzijde:"DNS: PROTECTOR: VITE: MEE: A: Q: TREPIDAB˚. -" (De Heer is de beschermer van mijn leven, wie zou ik vrezen?)

Zilveren sint Oswald-daalder 1546–1555 Kop:"SANCT'. OSWALD'. REX. NVMVS. ARGEN'" (Zilvergeld van de heilige koning Oswald), ". 30." en "STVF'.-" ter weerszijden van borstbeeld Keerzijde:"GVIL'. CO'. D. MON'. Z. DNS'. D. BIL'. HE'. BOX'. HO'. Z. WIS" (Willem, graaf van den Bergh en heer van Bylandt, Hedel, Boxmeer, Homoet en Wisch), muntteken: drie haken

Zilveren daalder 1546–1555 Kop:"GVIL'. CO'. D'. MON'. Z. DNS'. D'. BIL'. HE'. BOX'. HO'. Z. WIS" (Willem, graaf van den Bergh en heer van Bylandt, Hedel, Boxmeer, Homoet en Wisch), muntteken: kelk Keerzijde:"MONETA. NOVA. ARGEN. IN. DIEREN. CVSA" (Nieuw zilvergeld in Dieren geslagen.) [In werkelijkheid in 's-Heerenberg geslagen.]

Hedelse munten

• Munt geslagen onder graaf Willem IV

Zilveren sint Oswald-daalder 1565–1567 Kop:"SANCT'. OSWALD'. REX. NVMVS. NOV' D' HEELDE " (Heilige koning Oswald nieuw geld van Hedel), muntteken: gevoet Andreaskruis Keerzijde:"GVIL'. CO'. D'. MON'. D'. DE. HE'. BIL'. BOX'. HO'. Z. WIS" (Willem, graaf van den Bergh en heer van Hedel, Bylandt, Boxmeer, Homoet en Wisch), muntteken: gevoet Andreaskruis

• Munten geslagen onder graaf Frederik (broer van graaf Willem IV).

Zilveren vijfzesde daalder 1578 Kop:"FREDER. C. D. MO.–BA. I. HO–BO. HEDL. D. I W" (Frederik, graaf van den Bergh, baron in Homoet, Boxmeer en Hedel, heer van Wisch), muntteken: kruisje met gat Keerzijde:"QVIS NISI DE VS T–I–EVM. NA STAT 5–6 -" (Wie [vermag iets] tenzij God, vrees Hem [dus], 5/6e [daalder])

Zilveren daalder 1579 Kop:"FREDE. CO. .D: MO. BA.–.I. HO. B. H. W" (Frederik, graaf van den Bergh, baron in Homoet, Boxmeer, Hedel en Wisch), muntteken: klaverblad Keerzijde:"MONE. NOVA.–ARGE. TRI. ST -" (Nieuw zilvergeld van 30 stuivers [= 1 daalder])

Zilveren daalder 1579 Kop:"FREDE. C.D. MO. BA. I. HO. B.–HE D. I. W." (Frederik, graaf van den Bergh, baron in Homoet, Boxmeer en Hedel, heer in Wisch), muntteken: klaverblad, "15", "79" Keerzijde:"MONETA * NO- . FACT. H. S. TRI-. -" (Nieuw geld gemaakt in Hedel van 30 stuivers [= 1 daalder])

Stevensweertse munten

Munten geslagen onder graaf Hendrik en zijn zoon Herman Frederik.

Zilveren daalder 1626 Kop:"HENRICVS: COMES. D.–MONTE. DNS. IN. D. ST. W." (Hendrik, graaf van den Bergh, heer in Stevensweert en Wisch), jaartal "16 26" ter weerszijden van wapentje onder borstbeeld, muntteken: klaver Keerzijde:"DNS. PROTECTOR. VITE. MEA. A QVO TREPIDABO.–." (De Heer is de beschermer van mijn leven, wie zou ik vrezen?), muntteken: bloem

Zilveren daalder 1627 Kop:"HERMAN FRIDERICUS COMES DE MONTE" (Herman Frederik graaf van Bergh) Keerzijde:"DOMINUS INSULI SANC STEPHANI" (Heer van Stevensweert)