Heilwich van den Bergh

Heilwich van den Bergh was kanunnikes in het Stift Elten. Over haar is verder vrijwel niets bekend, maar zij kan een van de buitenechtelijke kinderen van Willem II van den Bergh zijn geweest. In dat geval heeft ze in de tweede helft van de 15e eeuw geleefd. In een akte van 18 juni 1474 belooft een vrouw van deze naam dat de hof te Vinkwijk onder Didam na haar dood of na de dood van haar laatst overgebleven kind weer aan de heer van Bergh zal vallen. In het jaar van de akte was dat haar halfbroer Oswald I van den Bergh. Het feit dat zij kinderen had, sluit niet uit dat zij (op latere leeftijd) kanunnikes is geworden.

Heilwich kan ook een dochter of kleindochter kunnen zijn geweest van Frederik I van den Bergh en Hedwig van Oye, wier voornaam ook voorkomt als Heilwich en Heyllwich. In dat geval heeft zij rond 1300 geleefd.

Heilwichs overlijden is in het Necrologium van Elten ingeschreven op VI Id. Jul. (10 juli) zonder vermelding van een jaar.

o[biit]] Helewigis de monte Can[onica] h[uius] Eccl[essie] q[uae] d[edit] de x marcis

overleed Heilwich van den Bergh Kanunnikes van deze kerk die …(tien mark gaf)

Haar gedachtenis is ingeschreven op V Kal. Aug. (28 juli)

m[emoria] helewigis de monte Can[onica] de bingerderh. x s.

gedachtenis van Heilwich van den Bergh Kanunnikes van Bingerderhorst tien s.

De s. aan het eind van de inschrijving staat waarschijnlijk voor een muntsoort. De kosten voor een misintentie waren dan bijvoorbeeld tien s[tuivers].

Bingerderhorst verwijst naar Bingerden, een nog bestaand landgoed tussen Angerlo en Giesbeek. Het was een van de bezittingen van Wichman IV van Hamaland die hij aan het Stift Elten heeft geschonken. In een akte van 3 augustus 970 bevestigde keizer Otto II meerdere schenkingen aan het Stift, waarbij Bingerden genoemd wordt als Bingart. De spelling Bingerderhorst zoals die in het Necrologium vermeld wordt, komt in de Kroniek van de gestichten van weldadigheid te Doesburg voor als de naam van een 14e-eeuws landgoed bij Doesburg.

In de strijd tussen graaf Wichmans dochters Adela en Liutgard om de erfenis van hun vader werd Bingerden aan Adela toegewezen. Na Adela's dood in Keulen omstreeks 1025 is er drie eeuwen lang geen informatie over het goed tot het in de 14e eeuw een leen van de aartsbisschop van Keulen blijkt te zijn.

In het Necrologium van Elten komen nog twee Van den Berghs voor: Aleydis en Frederik. Bij laatstgenoemde wordt de naam Bingerderhorst ook genoemd. Verder staat de naam Bingerderhorst bij nog een drietal stiftsdames, en er wordt ook een priester van Bingerderhorst genoemd: Bernardus van Lobede presbyter de Bingerderhorst. Wellicht heeft het goed met een eigen kerk of kapel als een soort dependance van Elten gefungeerd.

Heilwich zal, net als Frederik, op een of andere manier een binding hebben gehad met Bingerden. Maar het blijft vooralsnog onduidelijk wat die binding is geweest.

Bronnen

• Het necrologium en het tynsboek van het adelijk jufferen-stift te Hoog-Elten, medegedeeld uit het onuitgegeven oorspronkelijk handschrift, benevens ene geschiedenis der Abdij, N.C. Kist; Leiden (1853), blz. 64, 77, 83, 85, 88, 89, 99 (Google Books)
• Archief Huis Bergh, inventarisnummer 3397 en regest 1032
• Kroniek van de gestichten van weldadigheid te Doesburg, J.W. van Petersen, Doesburg (1997/98)
• Bingerden op Wikipedia
• Oorkondenboek der Graafschappen Gelre en Zutfen, blz. 98–100