Heilwich van den Bergh

Een buitenechtelijke dochter

Heilwich van den Bergh was een buitenechtelijke dochter van Willem I van den Bergh. Dit blijkt uit een aantal akten in het archief van Huis Bergh waarin zij met de voor die tijd gebruikelijke term bastaard wordt aangeduid. De akten zijn die:

• van 2 mei 1412, waarin haar halfbroer Frederik III van den Bergh bevestigde dat een viertal personen een stuk land in Wijnbergen, genaamd De Nevel, verkochten aan zijn bastaardzuster Heilwich.
• van 21 januari 1426, waarin landdrost Claas Tengnagel bevestigde dat Heilwich, bastaard, en haar man Johan Boit De Nevel overdroegen aan Willem II van den Bergh.
• van 18 mei 1426, waarin Willem II van den Bergh het vruchtgebruik van De Nevel teruggaf aan zijn bastaardmoei Heilwich en haar man. Heilwich was blijkbaar Willems pleegmoeder geworden na de dood van zijn moeder Sophia in 1412. Willem was toen nog maar acht jaar.
• van 18 juni 1474, waarin zij beloofde dat de hof te Vinkwijk onder Didam na haar dood of na de dood van haar laatst overgebleven kind weer aan de heer van Bergh zal vallen. In het jaar van de akte was dat inmiddels Oswald I van den Bergh, een achterkleinzoon van haar halfbroer Frederik III. (De hof te Vinkwijk onder Didam heeft niets met het Berghse Vinkwijk te maken. Even te westen van Didam is nog de Vincwijcweg.)

Uit laatstgenoemde akte kan worden opgemaakt dat haar man Johan Boit in 1474 al overleden was, en dat zij minstens twee kinderen heeft gehad. In een akte van 14 april 1407 komt Boit al voor als Heilwichs echtgenoot. Haar vader overleed in 1387, zodat zij uiterlijk in 1388 geboren moet zijn. Zij heeft dus een leeftijd van ruim boven de tachtig bereikt.

Kanunnikes in Elten

Heilwich is op latere leeftijd, waarschijnlijk na het overlijden van haar man, kanunnikes in het Stift Elten geworden.

Haar inschrijvingen in het Necrologium van Elten

Na haar overlijden is zijn ingeschreven in het Necrologium van Elten op VI Id. Jul. (10 juli). Er wordt geen sterfjaar vermeld, maar dat moet na 1474 zijn geweest. De tekst luidt:

o[biit]] Helewigis de monte Can[onica] h[uius] Eccl[essie] q[uae] d[edit] de x marcis

overleed Heilwich van den Bergh Kanunnikes van deze kerk die …(tien mark gaf)

Haar gedachtenis is ingeschreven op V Kal. Aug. (28 juli)

m[emoria] helewigis de monte Can[onica] de bingerderh. x s.

gedachtenis van Heilwich van den Bergh Kanunnikes van Bingerderhorst tien s.

De s. aan het eind van de inschrijving staat waarschijnlijk voor een muntsoort. De kosten voor een misintentie waren dan bijvoorbeeld tien s[tuivers].

Bingerderhorst verwijst naar Bingerden, een nog bestaand landgoed tussen Angerlo en Giesbeek, dat een bezit is geweest van het Stift Elten. Welke binding Heilwich met Bingerderhorst had, is niet duidelijk, maar de naam komt in het Necrologium vaker voor.

De inschrijvingen zijn een aanwijzing dat Heilwich in het Stift begraven werd.

Andere Van den Berghs in het Necrologium

Naast Heilwich komen er nog zes Van den Berghs voor in het Necrologium van Elten.

• Ermgard van den Bergh, abdis van het Stift Elten van 1334 tot 1365
• Frederik II van den Bergh, heer van Bergh van 1312 tot 1331, broer van abdis Ermgard en grootvader van Heilwich.
• Elisabeth van Millen, vrouw van heer Frederik II en grootmoeder van Heilwich
• Willem I van den Bergh, heer van Bergh van 1354 tot 1387, vader van Heilwich
• Aleydis van den Bergh, (half)zus van Heilwich en eveneens kanunnikes in het Stift
• Frederik van den Bergh, (half)broer van Heilwich. Bij hem wordt de naam Bingerderhorst ook genoemd.

Bronnen

• Archief Huis Bergh, inventarisnummers 112 (regest 252), 2953 (regesten 274, 388 en 391) en 3397 (regesten 1031 en 1032)
• Het necrologium en het tynsboek van het adelijk jufferen-stift te Hoog-Elten, medegedeeld uit het onuitgegeven oorspronkelijk handschrift, benevens ene geschiedenis der Abdij, N.C. Kist; Leiden (1853), blz. 64, 77, 83, 85, 88, 89, 99 (Google Books)
• Het archief van het Huis Bergh (boek), blz. 20