Overgoor, Josephus Johannes

Zijn jonge jaren

Joep Overgoor uit Vinkwijk werd geboren op 24 november 1913 als tiende van de veertien kinderen van Theodorus Gerardus Johannes Overgoor en Johanna Maria Kamperman.

Na de lagere school is Joep waarschijnlijk naar de MULO in Doetinchem geweest. Hij wilde graag onderwijzer worden en het diploma van deze middelbare school had hij nodig om tot de kweekschool toegelaten te worden. De aanmelding aan de kweekschool in Hilversum was al bijna rond, toen zijn vader besliste dat Joep als metselaar aan het werk moest bij aannemer Willem Kleinpenning in Zeddam.

Tussendoor heeft Joep van 1 februari tot 15 juli 1933 zijn dienstplicht vervuld bij het 11e Regiment Infanterie.

Op eigen initiatief heeft Joep zich vervolgens een baan verschaft bij het 's-Heerenbergse filiaal van Probat. Daar heeft hij geleerd ovens te metselen en installeren. Hij werkte toen veel op locatie, waaronder een langere periode (van februari tot september 1935) in Tilburg.

De crisistijd deed Joep in 1938 besluiten dienst te nemen bij het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). Het KNIL was in die tijd van werkeloosheid het onderwerp van gesprek onder jongens van zijn leeftijd. Een van degenen die zich, zij het wat later, ook aanmeldde, was Herman Kleinpenning, een zoon van Joeps eerste werkgever.

Nederlands-Indië

Als KNIL-soldaat naar de Oost

Joep in galatenue

Zijn opleiding tot KNIL-soldaat kreeg Joep in de Prins Hendrikkazerne in Nijmegen, waar de Koloniale Reserve gelegerd was, het opleidingscentrum voor het KNIL in Nederland. Daar meldde hij zich op 14 januari 1938 aan voor een dienstverband van vijf jaar, ingaande op de dag van geschikbevinding. Dat was 25 april, op welke dag hij tevens een premie van honderd gulden in ontvangst nam.

Hij vertrok op 1 juni 1938 met het passagiersschip Marnix van St. Aldegonde van Amsterdam naar Indië. Hij maakte deel uit van een detachement aanvullingstroepen van zestig man waartoe ook Sjaak van Bergen uit Zeddam behoorde. Nadere details en meer foto's van de reis naar Indië staan op Sjaaks pagina.

Hoewel hij al op 1 juni uit Nederland was vertrokken, werd hij pas op 22 juli uitgeschreven uit het bevolkingsregister van de gemeente Bergh. Hij zat toen al lang en breed in Indië, maar deze vertraging zal ermee te maken hebben dat hij tijdens zijn opleiding in Nijmegen officieel nog inwoner van Bergh was. Pas toen hij daadwerkelijk in Indië was, kon hij in Bergh uitgeschreven worden, maar het duurde in die tijd even voor een bericht uit Indië op het gemeentehuis in 's-Heerenberg was. Sjaak van Bergen werd ook op 22 juli 1938 uitgeschreven.

Over Joeps diensttijd in Indië zijn nog geen gegevens voorhanden. Hij vertrok als kanonnier 2e klas, zodat hij wellicht net als Sjaak van Bergen was ingedeeld bij de Luchtdoelartillerie in Soerabaja op Oost-Java. Hij kan ook bij de Kustartillerie hebben gediend. In elk geval was hij in Soerabaja gelegerd.

Joeps KNIL-stamboekgegevens

De Tweede Wereldoorlog

Joep is nog voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in Nederland naar huis teruggekeerd. Bij een ongeluk tijdens een sportevenement waren zijn lendenwervels beschadigd geraakt, waardoor hij werd afgekeurd voor de dienst. Na een periode van verpleging in Soerabaja, is hij in maart 1940 met het motorschip Christiaan Huygens naar Nederland vertrokken. Dit schip begon zijn reis op 20 maart in Semarang en was op 23 maart in Batavia; in een van deze twee steden is Joep aan boord gegaan. Een andere Berghse KNIL-soldaat, Joep van Dillen, noemde het vertrek al in een brief van 15 maart, dus al voor die datum is Joep uit Soerabaja vertrokken:

De Christiaan Huygens voer niet helemaal door naar Nederland, maar ontscheepte zijn passagiers op 13 april in Genua. Daar werd de reis op 14 april per zogenaamde boottrein, de "Nederland Express", voortgezet. Op die manier werd de reistijd ongeveer een week korter. De aankomst in eindpunt Den Haag was op 15 april, minder dan een maand voor op 10 mei de oorlog uitbrak. De trein was onderweg in onder meer Emmerik gestopt, maar het is niet waarschijnlijk dat Joep daar, gezien de oorlogsdreiging, in zijn KNIL-uniform is uitgestapt. Mogelijk is hij over de grens in Zevenaar uitgestapt.

Uit het Algemeen Handelsblad van 10 april 1940

Uit De Indische Courant van 17 april 1940

Ergens tussen 24 en 30 april werd hij weer ingeschreven in het bevolkingsregister van de gemeente Bergh. De reden dat Joep geen haast heeft gemaakt met de aanmelding kan zijn dat hij als afgekeurd KNIL-militair elders bezig was met formaliteiten of een medische behandeling.

Dankzij zijn blessure heeft Joep de Japanse bezetting van Nederlands-Indië (1942–1945) niet hoeven meemaken.

Beeldmateriaal

• 

  Joep met zijn ouders voor zijn vertrek naar Indië.

• 

  Joep (rechts) met Sjaak van Bergen op de Marnix van St. Aldegonde.

• 

  Joep (rechts) met Sjaak van Bergen ergens onderweg naar Indië of al in Indië.

• 

  Joep op wacht in Soerabaja. Let op de typische KNIL-hoed.

Bericht over Joeps vertrek naar Indië uit De Graafschapbode van 1 augustus 1938. Sjaak van Bergen is op 1 juni tegelijk met Joep vertrokken. Joep van Dillen is op 22 juni 1938 vertrokken.

Bericht over Joeps terugkeer uit Indië uit De Graafschapbode van 3 mei 1940

Zijn verdere leven

Joep kreeg vanwege zijn blessure vanaf 16 april 1940 een volledig pensioen van (destijds) 600 gulden per jaar uitgekeerd. Hij hoefde zodoende niet meer te werken, maar toen hij via een hoge ambtenaar bij de Posterijen een baan kon krijgen als verantwoordelijke bij de Hoofdsortering in Arnhem, heeft hij die aangenomen. Vanaf dat moment had hij een dubbel inkomen.

In de jaren zestig verruilde hij zijn werk in Arnhem voor een baan bij de Koninklijke Luchtmacht. Daar heeft hij als burger gewerkt bij de Luchtmacht Elektronische & Technische School (LETS) in Schaarsbergen en op de vliegbasis Deelen, waar een NAVO-post was gevestigd. Ook daar ging hij er weer in salaris op vooruit. Joep trouwde met de Hongaarse Ilona Julianna Rigo, geboren op 15 mei 1916 in Boedapest. Zij gingen in Zevenaar wonen en kregen een zoon.

Ilona overleed op 7 augustus 1986 op 70-jarige leeftijd in Arnhem en werd in Zevenaar begraven. Later is Joep in Hengelo (Gld.) gaan samenwonen met Maria Winkelman. Voor haar heeft hij na z'n zestigste nog z'n rijbewijs gehaald.

Joep overleed in Doetinchem op 5 januari 1997, 83 jaar oud. Hij werd begraven op de r.-k. begraafplaats in Hengelo (Gld.).

Bronnen

• Baptist Overgoor
• Grada Leijzer-Overgoor
• Jaap van Bergen (scheepsfoto)
• Bevolkingsregister Bergh
• Onderofficieren en soldaten KNIL 1815-1950, toegangsnummer 2.10.50, suppletiefolium 44986
• Online-Familieberichten
• Graftombe.nl
• Getoonde berichten en scheepsberichten op Delpher