Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Grafelijke molens: verschil tussen versies
k (aanvulling) |
(watermolens) |
||
| (7 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | + | '''Grafelijke molens''' waren molens waar de [[Graven van den Bergh|graaf van Bergh]] op grond van het '''windrecht''' (ook '''maalrecht''' genoemd) zijn onderdanen verplicht hun graan liet malen. De wind die over zijn grondgebied waaide, was immers van hem. Voor de boeren betekende dit dat zij een deel van (de waarde van) hun graan als belasting aan de graaf moesten afstaan. Volgens het [[tiendrecht]] was dit een tiende deel van het aangevoerde graan. | |
| − | De heren en graven van Bergh hebben meerdere dwangmolens bezeten; in [[Land van den Bergh|Bergh]], maar ook in hun [[Berghse bezittingen|bezittingen]] elders in het land. Toen [[Willem II van den Bergh|heer Willem II]] in het midden van de [[:Categorie:Jaartallen 1400-1499|15e eeuw]] met het windrecht werd beleend, heeft hij in Bergh vier dwangmolens laten (ver)bouwen. In [[1428]] had hij van zijn vader [[Otto van der Leck]] al drie molens in de [[Breda|baronie van Breda]] geërfd. Zie verder de lijst hieronder. | + | Twee grafelijke molens werden niet door wind maar door water aangedreven. Dit gebeurde op grond van het '''waterrecht''' of '''stuwrecht'''. Deze molens waren de [[Kaarschotse molen]] en [[Watermolen bij Annendaal|de watermolen]] bij [[Kasteel Annendaal]]. Beide lagen buiten het [[Land van den Bergh]]. |
| + | |||
| + | De heren en graven van Bergh hebben meerdere dwangmolens bezeten; in [[Land van den Bergh|Bergh]], maar ook in hun [[Berghse bezittingen|bezittingen]] elders in het land. Toen [[Willem II van den Bergh|heer Willem II]] in het midden van de [[:Categorie:Jaartallen 1400-1499|15e eeuw]] met het windrecht werd [[Leenrecht|beleend]], heeft hij in Bergh vier dwangmolens laten (ver)bouwen. In [[1428]] had hij van zijn vader [[Otto van der Leck]] al drie molens in de [[Breda|baronie van Breda]] geërfd. Zie verder de lijst hieronder. | ||
De graaf maalde uiteraard niet zelf, maar verpachtte de molens steeds voor een aantal jaren aan een [[Molenaars|molenaar]]. Soms was de pachter een nieuwe molenaar, maar het kwam ook voor dat de pacht meerdere generaties van vader op zoon in de zelfde familie bleef. | De graaf maalde uiteraard niet zelf, maar verpachtte de molens steeds voor een aantal jaren aan een [[Molenaars|molenaar]]. Soms was de pachter een nieuwe molenaar, maar het kwam ook voor dat de pacht meerdere generaties van vader op zoon in de zelfde familie bleef. | ||
| − | Na de Franse Revolutie werden [[1798]] met de invoering van de grondwet van de Bataafse Republiek, de heerlijke rechten afgeschaft. Hiermee kwam ook het windrecht te vervallen. Er werden toen vrije molens gebouwd die de concurrentie aangingen met de grafelijke molens. | + | Na de Franse Revolutie werden in [[1798]] met de invoering van de grondwet van de Bataafse Republiek, de [[heerlijke rechten]] afgeschaft. Hiermee kwam ook het windrecht te vervallen. Er werden toen vrije molens gebouwd die de concurrentie aangingen met de grafelijke molens. |
De grafelijke molens waren (in alfabetische volgorde): | De grafelijke molens waren (in alfabetische volgorde): | ||
| Regel 14: | Regel 16: | ||
*[[Grafelijke molen Gendringen|Grafelijke molen]] in [[Gendringen]] | *[[Grafelijke molen Gendringen|Grafelijke molen]] in [[Gendringen]] | ||
*[[Grafelijke molen 's-Heerenberg|Grafelijke molen]] in [['s-Heerenberg]] | *[[Grafelijke molen 's-Heerenberg|Grafelijke molen]] in [['s-Heerenberg]] | ||
| − | *[[ | + | *[[Heterse molen]] in [[Heteren]] |
*[[Kaarschotse molen]] in Rijsbergen (N.-Br.) | *[[Kaarschotse molen]] in Rijsbergen (N.-Br.) | ||
| − | *[[ | + | *[[Millinger molen]] in [[Millingen]] |
| + | *[[Molen aan de Warande]] in [[Boxmeer]] | ||
| valign=top width=300 | | | valign=top width=300 | | ||
*[[Molen van Sint Anthonis]] in [[Sint Anthonis]] | *[[Molen van Sint Anthonis]] in [[Sint Anthonis]] | ||
| + | *[[Offenbeekse molen]] in [[Montfort]] | ||
*[[Pannerdense molen]] in [[Pannerden]] | *[[Pannerdense molen]] in [[Pannerden]] | ||
*[[Terlaaksmolen]] in [[Didam]] | *[[Terlaaksmolen]] in [[Didam]] | ||
*[[Torenmolen]] in [[Zeddam]] | *[[Torenmolen]] in [[Zeddam]] | ||
| − | *[[ | + | *[[Watermolen bij Annendaal|Watermolen]] bij [[Kasteel Annendaal]] |
*[[Willemsens molen Etten|Willemsens molen]] in [[Etten]] | *[[Willemsens molen Etten|Willemsens molen]] in [[Etten]] | ||
*[[Willemsens molen Gendringen|Willemsens molen]] in Gendringen | *[[Willemsens molen Gendringen|Willemsens molen]] in Gendringen | ||
Huidige versie van 13 mrt 2021 om 14:04
Grafelijke molens waren molens waar de graaf van Bergh op grond van het windrecht (ook maalrecht genoemd) zijn onderdanen verplicht hun graan liet malen. De wind die over zijn grondgebied waaide, was immers van hem. Voor de boeren betekende dit dat zij een deel van (de waarde van) hun graan als belasting aan de graaf moesten afstaan. Volgens het tiendrecht was dit een tiende deel van het aangevoerde graan.
Twee grafelijke molens werden niet door wind maar door water aangedreven. Dit gebeurde op grond van het waterrecht of stuwrecht. Deze molens waren de Kaarschotse molen en de watermolen bij Kasteel Annendaal. Beide lagen buiten het Land van den Bergh.
De heren en graven van Bergh hebben meerdere dwangmolens bezeten; in Bergh, maar ook in hun bezittingen elders in het land. Toen heer Willem II in het midden van de 15e eeuw met het windrecht werd beleend, heeft hij in Bergh vier dwangmolens laten (ver)bouwen. In 1428 had hij van zijn vader Otto van der Leck al drie molens in de baronie van Breda geërfd. Zie verder de lijst hieronder.
De graaf maalde uiteraard niet zelf, maar verpachtte de molens steeds voor een aantal jaren aan een molenaar. Soms was de pachter een nieuwe molenaar, maar het kwam ook voor dat de pacht meerdere generaties van vader op zoon in de zelfde familie bleef.
Na de Franse Revolutie werden in 1798 met de invoering van de grondwet van de Bataafse Republiek, de heerlijke rechten afgeschaft. Hiermee kwam ook het windrecht te vervallen. Er werden toen vrije molens gebouwd die de concurrentie aangingen met de grafelijke molens.
De grafelijke molens waren (in alfabetische volgorde):
|
|
Ook Stevensweert had een banmolen, maar die is gebouwd net nadat de nazaten van graaf Hendrik de heerlijkheid in 1719 hadden verkocht aan Reynart Vincent, graaf van Hompesch. De molen staat bekend als de Hompesche molen.
