Vreeze, Rinke de

Pater Rinke de Vreeze was missionaris van de Sociëteit voor Afrikaanse Missiën. Hij werd op 8 november 1922 geboren in Bakhuizen, Friesland, op het skûtsje van zijn ouders. Zijn eerste levensjaar heeft hij zo varend doorgebracht. Toen werd het schip door verdere gezinsuitbreiding te klein, en kwam hij aan land terecht.

Door het maandblad de Kleine Apostel had hij als kind al belangstelling voor de missie. Zodoende trad hij in bij de Sociëteit voor Afrikaanse Missiën, waar hij op 16 juli 1949 priester werd gewijd.

Als seminarist is hij met een medestudent, een vriend van hem, in de zomer van 1947 naar Rome gefietst om de Paus te ontmoeten voor zij naar de missie gingen. In maart 1945, nog in de hongerwinter, hadden Rinke en zijn vriend vanuit Friesland voedsel gebracht naar familie in Noord-Holland. De vele hongerende mensen die op de fiets op zoek waren naar eten, maakten toen zo'n indruk dat Rinke zei: "Als het moet, kun je wel naar Rome fietsen." Zijn vriend had dat onthouden, zodat ze later inderdaad, met toestemming van de Paus, op de fiets naar Rome zijn geweest. Later heeft hij nog een solofietstocht naar Lourdes gemaakt.

Na zijn wijding in 1949 is Rinke vier jaar propagandist geweest. Dat wil zeggen dat hij jongens moest werven voor het kleinseminarie van de Sociëteit voor Afrikaanse Missiën. Hij had een auto ter beschikking en reed daarmee alle pastoors en onderwijzers in het noorden van het land af.

In 1953 werd Rinke naar Londen gestuurd voor een opleiding tot aardrijkskundeleraar. Dat was nodig omdat op het kleinseminarie van de Sociëteit in Ghana nog één leraar met een graad nodig was om als middelbare school erkend te worden. In juni 1957 slaagde hij voor zijn leraarsexamen en vertrok in december per schip naar Ghana. Daar is hij 32 jaar missionaris geweest. In die tijd is hij vaak met vakantie in Nederland geweest, en dan merkte hij hoe de Kerk in Ghana groeide, maar in Nederland in verval raakte.

Pastoor in Braamt

In augustus 1989 werd hij pastoor van de parochie van O.L.V. Altijddurende Bijstand in Braamt als opvolger van pater Klomp. Dat was een hernieuwde kennismaking, want al in 1981 was hij enige maanden waarnemend pastoor in Braamt geweest na het overlijden van pastoor Scheublin.

Pastoor De Vreeze heeft Braamt een losstaande klokkenstoel gegeven. De twee klokken daarin zijn vernoemd naar zijn ouders: Helena en Martinus. Bij de bouw had de kerk al de klok uit de St. Oswalduskerk in Zeddam gekregen, die werd opgehangen in de klokkenstoel boven de sacristie. In 2019, een jaar na de sluiting van de kerk, is de klok teruggebracht naar Zeddam en daar na restauratie opgehangen in een nieuwe klokkenstoel bij het oorlogsmonument op de Paasberg.

In 1997 sloot de parochie Braamt zich samen met de parochie Zeddam aan bij een samenwerkingsverband van de parcohies Wehl–Nieuw-Wehl–Kilder–Beek, dat al sinds het begin van de jaren 80 bestond. In 1999 kregen deze zes parochies samen één eigen pastoor in de persoon van Paul Tervoort. Pastoor De Vreeze bleef echter actief in Braamt. Het samenwerkingsverband is in 2010 opgegaan in de grotere fusieparochie Heilige Gabriël.

Na de vorming van de fusieparochie wilde het bisdom pastoor De Vreeze in de zomer van 2011 met gedwongen emeritaat sturen, maar daar kwam zo veel protest tegen dat hij toestemming kreeg tot zijn negentigste verjaardag aan te blijven. Die dag kwam in november 2012, maar op 8 november 2014 was hij er nog en vierde in Braamt niet alleen zijn 92e verjaardag, maar ook zijn 65-jarig priesterjubileum. Toch kwam afscheid van Braamt dichterbij toen het bestuur van de Parochie Heilige Gabriël in mei 2017 bekend maakte dat zes van haar elf kerken dicht moeten. Drie daarvan staan in Bergh: behalve de kerk in Braamt moeten ook de St. Jan de Doperkerk in Kilder en de St. Suitbertuskerk in Stokkum dicht.

Op 8 november 2017 vierde pastoor De Vreeze zijn 95e verjaardag met een mis waarin hij zelf voorging. De laatste eucharistieviering voor de sluiting van de kerk op 6 mei 2018 wilde hij echter niet meer meemaken. Al 25 maart, met Palmpasen, had bekend gemaakt dat hij zou verhuizen naar het verzorgingshuis van zijn missionarissensociëteit in Limburg. Dit besluit kwam voor de bevolking van Braamt, de Parochie Heilige Gabriël en het aartsbisdom als een complete verrassing, maar er was veel begrip. Het was duidelijk dat zijn steeds brozer wordende gezondheid zijn werk niet lang meer zou toelaten.

Het is toch nog anders gelopen. Pastoor De Vreeze is op bezoek geweest in het Limburgse verzorgingshuis, maar het bleek dat hij daar op een bovenverdieping zou moeten wonen. Dat was voor hem geen optie, zodat hij besloot zo lang als mogelijk is te blijven wonen in "De Herdershut" – zoals de Braamtse pastorie heet. Zijn huishoudster Lenie Visser, die al meer dan veertig jaar bij de parochie Braamt betrokken is, verzorgde hem daar.

Pastoor De Vreeze overleed op 27 juli 2021 in "De Herdershut". Hij is 98 jaar oud geworden. Op 1 augustus gingen provinciaal overste pater Jos Pijpers S.M.A. van de congregatie Missionarissen van de Sociëteit voor Afrikaanse Missiën en pastoor Marc Oortman van de Parochie Heilige Gabriël voor in zijn uitvaartmis. Leden van de Hooglandse Schutterij Sint Martinus en van het Sint Jorisgilde droegen zijn kist daarna naar het kerkhof van Braamt.

Bronnen

• Heemkundekring Bergh, podcast van 17 juli 2009
• De Gelderlander, editie Achterhoek, van 16 mei en 12 november 2017, en van 28 maart en 2 mei 2018