Indiëgangers

Sjabloon:Beg Onder Indiëgangers verstaat de Berghapedia mensen uit Bergh die ooit naar het eilandenrijk zijn getrokken dat nu Indonesië beslaat. In 1595 was Cornelis de Houtman de eerste Nederlander die voet op Java zette. In 1602 werd de VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) opgericht, een handelsmaatschappij die her en der in de archipel handelsposten opzette en aldoende zijn macht uitbreidde. De VOC was met de handel in specerijen en andere "koloniale waren" heel succesvol, maar ging in 1799 toch failliet. Alle VOC-bezittingen vervielen hierbij aan de Nederlands staat. Dat was de geboorte van de kolonie Nederlands-Indië. Van 1811 tot 1816 werd de kolonie bestuurd door de Britten, omdat Napoleon Nederland had geannexeerd. Daarom rijdt het verkeer in Indonesië heden ten dage nog links. Van 1816 tot de Japanse bezetting in 1942 is de kolonie onafgebroken in Nederlandse handen geweest. Na de oorlog, op 17 augustus 1945, riep Soekarno de onafhankelijke staat Indonesië uit. Nederland was het hier uiteraard niet mee eens. Na een langdurig conflict droeg Nederland pas op 27 december 1949 de soevereiniteit aan Indonesië over.

Gedurende al die eeuwen zijn er mensen uit Bergh naar Indië gegaan. Hierbij kunnen de volgende groepen worden onderscheiden:

VOC-opvarenden

Het VOC-logo.

De VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) was een particuliere handelsmaatschappij die heeft bestaan van 1602 tot 1799. Ze had van de Staten-Generaal het alleenrecht gekregen op de handel ten oosten van Kaap de Goede Hoop. Nederlandse kooplieden konden zo alleen door de VOC handeldrijven met Azië. Om het alleenrecht te kunnen toepassen, mocht de VOC gebieden in bezit nemen en besturen, oorlog voeren en verdragen sluiten. Hoewel ze een handelsonderneming was, kon de VOC zich in Azië gedragen alsof ze de Nederlandse Staat zelf was. De VOC heeft lange tijd veel winst gemaakt, maar ging in 1799 toch failliet. De VOC-bezittingen vervielen toen aan de Nederlandse Staat, waarmee de kolonie Nederlands-Indië ontstond.

De VOC voer met name op de Indonesische archipel, maar ook op India en China. Het hoofdkantoor in Azië was in Batavia, het huidige Jakarta, de hoofdstad van Indonesië.

De opvarenden van de VOC-schepen bestonden uit vier categorieën:

• Kooplieden van de VOC
• Bemanningsleden (zeelieden, handwerkslieden, verzorgend personeel)
• Soldaten voor de garnizoenen van de handelsposten in Azië
• Passagiers (meestal niet meer dan een handvol personen)

In het VOC-archief (zie VOC-opvarenden) zijn enkele opvarenden gevonden die met grote waarschijnlijkheid uit Bergh afkomstig waren. Ze hebben in verschillende functies voor de VOC gevaren. Sommige hebben het overleefd, andere stierven tijdens de zeereis of in Indië.

• Henricus Beerlinck, uitgevaren in 1722
• Lambertus te Boekhorst, uitgevaren in 1772
• Herbert Herberts, uitgevaren in 1757
• Laurentius Lentzen, uitgevaren in 1734 en 1737
• Paulus Limborgh, uitgevaren in 1715
• Arnout Schut, uitgevaren in 1740
• Henricus Vetters, uitgevaren in 1733

KNIL-militairen

Het KNIL-monument op het Nederlandse ereveld Pandu in Bandung, Indonesië.
Foto Oorlogsgravenstichting

Het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) was het leger in de toenmalige kolonie Nederlands-Indië. Het werd in 1830 als zelfstandig leger opgericht en viel onder het Ministerie van Koloniën. Het KNIL was een beroepsleger dat bestond uit zowel inheemse soldaten (die meestal een lage rang hadden) als Europeanen. De officieren waren vrijwel allemaal Europeaan. Pas vanaf 1914 konden alleen Nederlanders dienst nemen in het KNIL.

Tot 1909 werden KNIL'ers in Harderwijk opgeleid, vanaf 1890 ook in Nijmegen. Over Berghse jongens die dienstgenomen hebben bij het KNIL is nog weinig bekend.

Een van de allereerste mannen uit Bergh die bij het KNIL gediend hebben, was Karel Rietveld.

Andere KNIL'ers waren:

• Bernadus Wennekes

De volgende Berghse KNIL'ers zijn tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië omgekomen:

• Jacobus Bernardus van Bergen
• Wilhelmus Antonius Derksen
• Wilhelmus Antonius Kaak
• Hermanus Wilhelmus Antonius Kleinpenning

Deelnemers Politionele Acties

Deze groep wordt gevormd door oorlogsvrijwilligers en dienstplichtige militairen die tussen 1945 en 1950 zijn ingezet in de toenmalige kolonie Nederlands-Indië. Meer informatie over deze groep staat op de pagina Deelnemers Politionele Acties.

Missionarissen en religieuzen

Van de vele Berghse missionarissen en religieuzen (en hun protestantse collega's) is een aanzienlijk aantal naar Nederlands-Indië gegaan. Ook na de onafhankelijkheid is een aantal in Indonesië actief gebleven.

In Nederlands-Indië / Indonesië zijn werkzaam geweest:

• Maria Elisabeth Frericks (Stokkum)
• Wilhelmina Maria van Gaalen (Beek)
• Gerhardus Petrus Jacobus Giezenaar ('s-Heerenberg)
• Bernardina Hegman (Kilder)
• Wilhelmina Gerharda Jansen (Lengel)
• Hermanus Martinus Kock (Wijnbergen)
• Elisabeth Aleida Kroesen (Braamt)
• Gerard Menting (Stokkum)
• Maria Geertruida Nijland (Lengel)
• Elisabeth Theodora Thijsen (Lengel)

Andere Indiëgangers

Naast bovengenoemde categorieën zijn er nog mensen uit Bergh om andere redenen naar Nederlands-Indië gegaan. Een van hen was Bernardus Kersjes

Andere personen zijn nog niet bekend, maar dit kunnen zijn geweest:

• Bestuursambtenaren
• Planters
• Mensen uit handel of industrie
• Artsen en verpleegkundigen
• ...