Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Hervormde kerk in Zeddam: verschil tussen versies

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
k (Historie: Sollingius)
(Organisten)
 
(8 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
==Historie==
 
 
[[Afbeelding:Herv kerk Zeddam.info 1965 (Medium).jpg|thumb|right|400px|]]
 
[[Afbeelding:Herv kerk Zeddam.info 1965 (Medium).jpg|thumb|right|400px|]]
De '''Hervormde Kerk''', ook wel '''Protestantse Kerk''', van [[Zeddam]] bevindt zich tegenover de [[Sint Oswalduskerk]] aan de [[Ettemastraat]] 3. Na de reformatie was vanaf [[1596]] tot [[1810]] de Oswalduskerk eigendom van en in gebruik bij de Gereformeerde gemeente Zeddam.
+
De '''Nederlands Hervormde Kerk''' in [[Zeddam]] is één van de twee kerkgebouwen van de [[Protestantse_Gemeente_'s-Heerenberg-Zeddam|Protestantse Gemeente 's-Heerenberg-Zeddam]].
 +
== Geschiedenis ==
 +
De '''Hervormde''' of '''Protestantse Kerk''', van [[Zeddam]] staat tegenover de [[Sint Oswalduskerk]] aan de [[Ettemastraat]] 3. Na de reformatie was vanaf [[1596]] tot [[1810]] de Oswalduskerk eigendom van en in gebruik bij de gereformeerde gemeente Zeddam.
  
Op zondag 23 juli [[1598]] wordt de eerste protestantse preek in Zeddam onder leiding van dominee [[Sollingius, Casparus|Caspar Sollingius]], ook predikant te [['s-Heerenberg]], gehouden. Niet in de Oswalduskerk, want dat was een ruïne, maar onder een grote lindeboom. Pas na [[1604]] werden activiteiten ondernomen tot herstel van de middeleeuwse kerk. Op gezag van koning [[Napoleon Bonaparte, Lodewijk|Lodewijk Bonaparte]] ging, bij verdeling van de kerkelijke goederen, in 1810 de kerk weer over in de handen van de katholieke Sint Oswaldusparochie.
+
Op zondag 23 juli [[1598]] hield [[Dominees|dominee]] [[Sollingius, Casparus|Caspar Sollingius]], ook predikant te [['s-Heerenberg]], de eerste protestantse preek in Zeddam. Dit deed hij niet in de Oswalduskerk, want dat was een ruïne, maar onder een grote [[linde]]boom. Pas na [[1604]] werden activiteiten tot herstel van de middeleeuwse kerk ondernomen. Op gezag van koning [[Napoleon Bonaparte, Lodewijk|Lodewijk Bonaparte]] ging, bij de verdeling van de kerkelijke goederen, in 1810 de kerk weer over in de handen van de katholieke Sint Oswaldusparochie.
  
Na noodgedwongen gekerkt te hebben in de oude schuurkerk van de katholieke parochie en in een schuur van ''Jan Tervoert'' kan op 8 november [[1811]] door dominee [[Warnsinck, Cornelis|Warnsinck]] een nieuwe kerk worden ingewijd voor de protestantse eredienst. Kosten: Hfl 5020,-. De kerk komt te staan in de tuin van de oude pastorie. De in de Tweede Wereldoorlog geleden oorlogsschade wordt in [[1945]] hersteld en in [[1953]] wordt het interieur opgeknapt.  
+
Na noodgedwongen gekerkt te hebben in de oude schuurkerk van de katholieke parochie en in een schuur van Jan Tervoert kon op 8 november [[1811]] dominee [[Warnsinck, Cornelis|Warnsinck]] een nieuwe kerk inwijden voor de protestantse eredienst. De bouwkosten bedroegen 5.020 gulden. De kerk kwam te staan in de tuin van de oude pastorie. De oorlogsschade uit de [[Tweede Wereldoorlog]] werd in [[1945]] hersteld en in [[1953]] werd het interieur opgeknapt.  
  
In [[1964]] volgt een dilemma. Wordt de kerk gerestaureerd of wordt er nieuw gebouwd? De keuze viel in [[1967]] op restauratie. Tevens werden de bruine banken vervangen voor oudhollandse knopstoelen. In een later stadium werd een verhoogd liturgisch centrum voor in de kerk aangebracht en in [[1988]] vijf kleine gebrandschilderde ramen geplaatst, vervaardigd door de heer ''Coolen''. In [[2005]] zijn aan weerszijden van de preekstoel twee glas-in-loodramen aangebracht, ontworpen door ''Willem Ormel''. Het ontwerp is gebaseerd op Genesis 2:8-25 en handelt over het paradijs en op Openbaringen 21: 9-22 waarin het nieuwe Jeruzalem wordt beschreven. De ontwerpen hebben de titel ''De Reis'' meegekregen. In 2005 is het interieur van de kerk opnieuw opgeknapt. Bij het schilderwerk boven de preekstoel kwam een versiering te voorschijn, die jaren onder een witte verflaag verborgen had gezeten. Een voorstelling uit Leviticus 16. Hierin wordt Aäron gewezen hoe hij het heiligdom binnen het voorhangsel mag binnen gaan. “Met een jonge stier ten zondoffer en een ram ten brandoffer”. De voorstelling is weer in ere hersteld.
+
In [[1964]] volgde een dilemma. Moet de kerk gerestaureerd worden of wordt er nieuw gebouwd? De keuze viel in [[1967]] op restauratie. Tevens werden de bruine banken vervangen voor Oudhollandse knopstoelen. In een later stadium werd een verhoogd liturgisch centrum voorin de kerk aangebracht en in [[1988]] werden vijf kleine gebrandschilderde ramen geplaatst, vervaardigd door de heer Coolen. In [[2005]] zijn aan weerszijden van de preekstoel twee glas-in-loodramen aangebracht, ontworpen door Willem Ormel. Het ontwerp is gebaseerd op Genesis 2:8-25 en handelt over het paradijs, en op Openbaringen 21:9-22 waarin het nieuwe Jeruzalem wordt beschreven. De ontwerpen hebben de titel ''De Reis'' meegekregen. In 2005 is het interieur van de kerk opnieuw opgeknapt. Bij het schilderwerk boven de preekstoel kwam een versiering tevoorschijn, die jaren onder een witte verflaag verborgen had gezeten: een voorstelling uit Leviticus 16. Hierin wordt Aaron gewezen hoe hij het heiligdom binnen het voorhangsel mag binnen gaan. "Met een jonge stier ten zondoffer en een ram ten brandoffer". De voorstelling is weer in ere hersteld.
  
==Kerkelijk centrum==
+
De kerk is sinds 18 juni [[2002]] een [[Monumenten|gemeentelijk monument]] (nr. 101). [[Orgel protestantse kerk Zeddam|Het orgel]] in de kerk in een rijksmonument.
In [[1852]] sticht dominee [[Immink, Wilhelm Arnold|Willem Arnold Immink]] met ''Rutger Jan Casper Verboom'' en ''Johannes Herman Boeseken'' een fonds met als doel “Hulpbetoning aan de hervormde jongeren” om een ambt te leren voor een beter bestaan in de maatschappij. Na het overlijden van dominee Immink, wordt het fonds beheerd door de kerkrentmeesters en krijgt het de naam ''Imminkfonds''. In het fonds vloeien de renteopbrengsten van de aangekochte woning aan de Ds. Van Dijkweg in [[Doetinchem]] en gelden verworven uit vele acties. Het in [[1931]] gebouwde vergaderzaaltje aansluitend aan de pastorie, voldoet in [[1970]] niet meer aan de eisen van de tijd. Door verkoop van het huis in Doetinchem, komt er geld beschikbaar voor het bouwen van een nieuwe zaalaccommodatie. Het gebouw krijgt de naam [[Imminkhuis|''Het Imminkhuis'']], genoemd naar de oprichter van het fonds.
+
 
 +
== Het Imminkhuis ==
 +
In [[1852]] stichtte dominee [[Immink, Wilhelm Arnold|Willem Arnold Immink]] met Rutger Jan Casper Verboom en Johannes Herman Boeseken een fonds met als doel "Hulpbetoning aan de hervormde jongeren" om een ambacht te leren voor een beter bestaan in de maatschappij.  
 +
 
 +
Na het overlijden van dominee Immink in [[1875]] werd het fonds beheerd door de kerkrentmeesters en kreeg het de naam ''Imminkfonds''. In het fonds vloeien de renteopbrengsten van de aangekochte woning aan de Ds. Van Dijkweg in [[Doetinchem]] en gelden verworven uit vele acties. In [[1970]] bleek dat het vergaderzaaltje in de pastorie, gebouwd in [[1931]], niet meer voldeed aan de eisen van de tijd. Door verkoop van het huis in Doetinchem, kwam er geld beschikbaar voor het bouwen van een nieuwe zaalaccommodatie. Het gebouw kreeg de naam ''Imminkhuis'', genoemd naar de oprichter van het fonds.
  
 
== Statenbijbel ==
 
== Statenbijbel ==
Regel 21: Regel 26:
 
<br clear=all/>
 
<br clear=all/>
  
==Orgel==
+
==[[Dominees]]==
De geschiedenis van het orgel gaat terug tot [[1785]]. Op initiatief van ds. Warnsinck werd er in de tweede helft van de 18e eeuw een orgel gezocht voor deze Zeddamse kerk. De keus viel op een orgel uit het ''Kruisherenklooster'' te [[Emmerik]]. Het orgel bleek echter te groot voor de kerk in Zeddam en in overleg met orgelbouwer ''Nolting'' werd er geruild met het ''Courtain-orgel'' uit de katholieke kerk van [[Doesburg]], dat voor de toen groter gebouwde kerk in Doesburg te klein was. Courtain, orgelbouwer te Emmerik, bouwde in 1785 het Courtain-orgel voor de kerk in Doesburg.
+
Voor een overzicht van alle predikanten in Zeddam wordt verwezen naar de aparte pagina over [[Dominees]]. In totaal heeft de kerk sinds [[1598]] zeker 37 predikanten gehad. Sinds [[1974]] worden de predikanten gedeeld met de [[Hervormde kerk in 's-Heerenberg]].
 
 
Vanwege zijn opdracht een orgel te bouwen voor de Dom in Osnabrück, werd het Courtain-orgel door zijn meesterknecht ''Johan Daniël Nolting'' geplaatst in Doesburg. In [[1813]] vond de ruiling van de beide orgels plaats. Het Courtain-orgel werd door meesterknecht Nolting geplaatst in de protestantse kerk van Zeddam en het orgel uit het Kruisherenklooster werd in de katholieke kerk van Doesburg opgesteld.
 
 
 
Het orgel in de protestantse kerk van Zeddam is het enige Courtain-orgel in Nederland. In [[Hoog-Elten]] in [[Duitsland]] bevindt zich eveneens een Courtain-orgel. In [[1970]] is door orgelbouwer Flentrop uit Zaandam het orgel geheel gerestaureerd. Het orgel is een rijksmonument.
 
  
===Dispositie===
+
==[[Organisten]]==
*Prestant 8’, vanaf c/o metaal, frontpijpen door [[Tweede Wereldoorlog|oorlogsschade]] verminkt
+
*Joop Agelink (februari [[1970]] t/m februari [[2024]])
*Bourbon 8’, bas van hout en gecombineerd met Gamba 8, rest metaal
+
*Jos Thomassen (huidige)
*Viola da Gamba 8’, metaal: groot octaaf met Bourbon, gecombineerd en waarschijnlijk door Haffmans geplaatst
+
*Wim Brunsveld (huidige)
*Octaaf 4’, boveneinden beschadigd
+
*Sandra van Gog (huidige)
*Fluit 4’, geheel metaal en gedekt
+
*Jan-Willem Kruithof (huidige)
*Octaaf 2’
 
*Quint 3’, gedekt tot b/1: 18 hoogste (c/2-f/3) spits en open
 
*Fluit Echo 4’, hout: uit [[1869]]
 
  
Het orgel heeft enige tijd de beschikking gehad over een aangehangen pedaal, maar na de restauratie in 1970 is dit verwijderd en is het orgel in oorspronkelijk staat teruggebracht.
+
==[[Kosters]]==
 +
De huidige koster sinds [[2013]] is Fred Heuvel.
  
 
==Verhuur==
 
==Verhuur==
De kerk leent zich uitstekend voor het geven van concerten.  
+
De kerk leent zich uitstekend voor het geven van concerten. Meer informatie hierover is te vinden op de website van kerk.  
 
 
==Pastorie==
 
Tot [[1974]] hadden beide gemeenten een pastorie. Bij de aanvang van de samenwerking tussen de gemeenten is besloten de pastorie in Zeddam te behouden en die van ’s-Heerenberg te verkopen. De opbrengst hiervan werd gestort in een “fonds tot instandhouding van de predikantsplaats”.
 
In 1931 werd de huidige pastorie in Zeddam gebouwd met aansluitend een vergaderzaaltje.
 
Predikant van de gemeenten ’s-Heerenberg en Zeddam bewonen tot op heden deze pastorie.
 
De pastorie is een gemeentelijk monument.
 
 
 
==Organisten==
 
*[[Hacklander, Johan Arnold|Johan Arnold Hacklander]]
 
*[[Schnitzler, Gradus (1806)|Gradus Schnitzler]]
 
*[[Schnitzler, Willem Herman (1846)|Willem Herman Schnitzler]]
 
*[[Schnitzler, Gerhard Herman|Gerhard Herman Schnitzler]]
 
*[[Schnitzler, Willem Herman (1904)|Willem Herman Schnitzler]]
 
*[[Agelink, Johannes Bernardus|Johannes Bernardus Agelink]]
 
*[[Dijkhuizen, Aart Wulfert|Aart Wulfert Dijkhuizen]]
 
*[[Leeuwen, Bernardus van|Bernardus van Leeuwen]]
 
*[[Woestenenk, Peter|Peter Woestenenk]]
 
  
==Bronnen==
+
*[https://www.protestantsbergh.nl/kerk_zeddam Deze kerk op de website van de Protestantse Gemeente 's-Heerenberg Zeddam]
*[[Organisten]]: ''Hervormde kerken Zeddam 400 jaar'' ([[Thoben, John|John Thoben]] [[1998]])
 
  
[[Categorie: Kerken en Kloosters Zeddam]]
+
[[Categorie: Kerken en Kloosters Zeddam]] [[Categorie:Gemeentelijke monumenten Zeddam]] [[Categorie:Zeddam Ettemastraat]]

Huidige versie van 26 sep 2024 om 18:02

Herv kerk Zeddam.info 1965 (Medium).jpg

De Nederlands Hervormde Kerk in Zeddam is één van de twee kerkgebouwen van de Protestantse Gemeente 's-Heerenberg-Zeddam.

Geschiedenis

De Hervormde of Protestantse Kerk, van Zeddam staat tegenover de Sint Oswalduskerk aan de Ettemastraat 3. Na de reformatie was vanaf 1596 tot 1810 de Oswalduskerk eigendom van en in gebruik bij de gereformeerde gemeente Zeddam.

Op zondag 23 juli 1598 hield dominee Caspar Sollingius, ook predikant te 's-Heerenberg, de eerste protestantse preek in Zeddam. Dit deed hij niet in de Oswalduskerk, want dat was een ruïne, maar onder een grote lindeboom. Pas na 1604 werden activiteiten tot herstel van de middeleeuwse kerk ondernomen. Op gezag van koning Lodewijk Bonaparte ging, bij de verdeling van de kerkelijke goederen, in 1810 de kerk weer over in de handen van de katholieke Sint Oswaldusparochie.

Na noodgedwongen gekerkt te hebben in de oude schuurkerk van de katholieke parochie en in een schuur van Jan Tervoert kon op 8 november 1811 dominee Warnsinck een nieuwe kerk inwijden voor de protestantse eredienst. De bouwkosten bedroegen 5.020 gulden. De kerk kwam te staan in de tuin van de oude pastorie. De oorlogsschade uit de Tweede Wereldoorlog werd in 1945 hersteld en in 1953 werd het interieur opgeknapt.

In 1964 volgde een dilemma. Moet de kerk gerestaureerd worden of wordt er nieuw gebouwd? De keuze viel in 1967 op restauratie. Tevens werden de bruine banken vervangen voor Oudhollandse knopstoelen. In een later stadium werd een verhoogd liturgisch centrum voorin de kerk aangebracht en in 1988 werden vijf kleine gebrandschilderde ramen geplaatst, vervaardigd door de heer Coolen. In 2005 zijn aan weerszijden van de preekstoel twee glas-in-loodramen aangebracht, ontworpen door Willem Ormel. Het ontwerp is gebaseerd op Genesis 2:8-25 en handelt over het paradijs, en op Openbaringen 21:9-22 waarin het nieuwe Jeruzalem wordt beschreven. De ontwerpen hebben de titel De Reis meegekregen. In 2005 is het interieur van de kerk opnieuw opgeknapt. Bij het schilderwerk boven de preekstoel kwam een versiering tevoorschijn, die jaren onder een witte verflaag verborgen had gezeten: een voorstelling uit Leviticus 16. Hierin wordt Aaron gewezen hoe hij het heiligdom binnen het voorhangsel mag binnen gaan. "Met een jonge stier ten zondoffer en een ram ten brandoffer". De voorstelling is weer in ere hersteld.

De kerk is sinds 18 juni 2002 een gemeentelijk monument (nr. 101). Het orgel in de kerk in een rijksmonument.

Het Imminkhuis

In 1852 stichtte dominee Willem Arnold Immink met Rutger Jan Casper Verboom en Johannes Herman Boeseken een fonds met als doel "Hulpbetoning aan de hervormde jongeren" om een ambacht te leren voor een beter bestaan in de maatschappij.

Na het overlijden van dominee Immink in 1875 werd het fonds beheerd door de kerkrentmeesters en kreeg het de naam Imminkfonds. In het fonds vloeien de renteopbrengsten van de aangekochte woning aan de Ds. Van Dijkweg in Doetinchem en gelden verworven uit vele acties. In 1970 bleek dat het vergaderzaaltje in de pastorie, gebouwd in 1931, niet meer voldeed aan de eisen van de tijd. Door verkoop van het huis in Doetinchem, kwam er geld beschikbaar voor het bouwen van een nieuwe zaalaccommodatie. Het gebouw kreeg de naam Imminkhuis, genoemd naar de oprichter van het fonds.

Statenbijbel

Statenbijbel Zeddam.JPG

|In juni 1908 kocht kerkvoogd ir. B. Kersjes na een verenigde vergadering van kerkvoogden en notabelen een Statenbijbel uit 1826. Het was een gehavend exemplaar, dat hij op zijn kosten liet repareren.

Het bovenstaande blijkt uit een tekst die Kersjes in maart 1909 op het titelblad van de bijbel schreef. Klik op nevenstaande afbeelding voor een vergroting om de tekst te kunnen lezen.

De bijbel is nu in het bezit van de familie Wentink in Zeddam, nazaten van Kersjes' zus Jacoba Johanna.

Dominees

Voor een overzicht van alle predikanten in Zeddam wordt verwezen naar de aparte pagina over Dominees. In totaal heeft de kerk sinds 1598 zeker 37 predikanten gehad. Sinds 1974 worden de predikanten gedeeld met de Hervormde kerk in 's-Heerenberg.

Organisten

  • Joop Agelink (februari 1970 t/m februari 2024)
  • Jos Thomassen (huidige)
  • Wim Brunsveld (huidige)
  • Sandra van Gog (huidige)
  • Jan-Willem Kruithof (huidige)

Kosters

De huidige koster sinds 2013 is Fred Heuvel.

Verhuur

De kerk leent zich uitstekend voor het geven van concerten. Meer informatie hierover is te vinden op de website van kerk.