Elten

Uitzicht op Elten vanaf Gouden Handen, 2013

Ligging

Elten is een Duits dorp op de noordoever van de Rijn in de gemeente Emmerik, Kreis Kleef, in de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen. Het ligt dicht tegen de Nederlandse grens, ter hoogte van Lobith, noordwestelijk van Emmerik en zuidwestelijk van 's-Heerenberg.

De heuvels van Hoog-Elten vormen samen met de heuvels van het in Nederland gelegen Montferland een stuwwalcomplex, gevormd in de laatste ijstijd. Aan de voet van de Eltenberg stroomt in de richting van Stokkum en 's-Heerenberg de Wild. In Bergh gaat deze verder als de Wetering ofwel het Grenskanaal. Aan de zuidwestzijde van Elten stroomt nog een tak van de Oude Rijn in de richting van Herwen en Aerdt.

Het stift Elten en Bergh

Op de Eltenberg werd in 967 het stift Elten gesticht, dat was gewijd aan Sint-Vitus. Van 1334 tot 1365 was Ermgard van den Bergh hier de abdis. In 1811 werd het stift opgeheven.

Tot het stift behoorde een grondgebied dat ruwweg samenviel met de huidige inham van Duits grondgebied in Nederland. De abdis droeg de wereldlijke macht over dit gebied over aan een voogd, die zij zelf mocht kiezen, maar door de bisschop van Utrecht moest worden goedgekeurd.

In het begin van de 15e eeuw was de voogdij in handen van de graven, later hertogen van Gelre. In 1432 verpandde de hertog van Gelre de voogdij aan Willem II van den Bergh, die een jaar later de inning van de markttol in Elten op dezelfde manier in handen kreeg.

In 1683 loste de hertog van Kleef, op wie de voogdij inmiddels was vererfd, de verpanding af. De graaf van Bergh was in die tijd Oswald III.

Dorstambt Elten

Elten is aan drie kanten omgeven door Nederland. Op 23 april 1949 werd het ter compensatie voor de Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog aan Nederland toegewezen. Dit drostambt Elten heeft bestaan tot 1 augustus 1963, toen werd het weer Duits.

Hoog-Elten (Duits: Hochelten), is het deel van het dorp dat op de top van de Eltenberg ligt. In de eerste week na de annexatie kwamen al twintig bussen met toeristen naar Hoog-Elten, dat met zijn hoogte van 80 meter een van hoogste heuvels in dit deel van Duitsland (en na de annexatie dus van Nederland) was. Er zijn diverse mooie uitzichtspunten, uitkijkend naar Emmerik en Kleef.

Van de overgang van Nederland naar Duitsland hebben veel exporteurs geprofiteerd. Op 31 juli 1963 plaatsten zij veel vrachtwagens met te exporteren goederen in het Nederlandse Elten. De volgende dag stonden de vrachtwagens met de goederen, zonder een meter te hoeven rijden en (het belangrijkste) zonder een cent aan invoerrechten te hoeven betalen in Duitsland. Deze gebeurtenis heet de Eltener Butternacht.

Kaart

<googlemap lat="51.87098" lon="6.168737" zoom="14" width="450"></googlemap>

Externe link

• Erholungsort Elten

Bronnen

• Betreffende het stift Elten:
  • Het archief van het Huis Bergh (boek), blz. 122
  • Stift Elten op Wikipedia