Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Peeske, 't (Uitspanning)
ïUitspanning 't Peeske bij het bergmeer 't Peeske in Beek ligt aan de de route van de fietstocht die de Heemkundekring Bergh heeft samengesteld.
Inhoud
Brokje natuur met een rijke historie
In de gehele omgeving kan men geen mooier plekje natuur met een zo'n rijke historisch verleden vinden.
Duizende jaren geleden in de vierde ijstijd kwamen grote massa's zand en stenen vanuit Noorwegen ons land binnen rollen.
Voor deze ijslawine's werden grote gladgeschuurde stenen,waarvan er een is gevonden in het Stokkumse gat, nu voor het gemeentehuis in 's-Heerenberg ligt. Deze steen schonk de gemeente in 1937 aan de heer J.H. van Heek .
In die tijd is ook de heuvelrug ontstaan die van Lochem tot Elten loopt.
Een van de mooiste gedeelten van de heuvelrug is 't Montferland.
Op vele plaatsen is deze heuvelrug door het water doorbroken en weggevloeid.
De doorbraak tussen Elten en Kleef heet b.v. de Gelderse Poort.
Tegen de helling van één van die heuvels ligt het Bergmeertje 't Peeske.
Het ontstaan van 't Peeske
In 1885 heeft dhr. J.G. Reijers uit Beek een dam gelegd om de poel van de bron van het (Groot)Peeske. De poel werd vervolgens uitgegraven. De ontstane kolk voorzag de bovenslag watermolen van water. Er werd aldus graan gemalen voor zijn bakkerij annex café `de Roos' in Beek.
Voor die tijd had er vermoedelijk een onderlangs scheprad watermolen gestaan,want men stuitte bij de bouw op overblijfselen hiervan.
Men vermoedt dat 't water van het z.g. grote en kleine Peeske vroeger samen en zo talrijk was dat men de watertoevoer kon gebruiken om de molen te laten draaien.
De aanvoer bleek echter niet voldoende te zijn om de watermolen enkele uren per dag in werking te houden.
Omstreeks 1890 werd de molen opgeheven.
Nog gaf de familie Reijers de moed niet op.
Dhr. C. Reijers die inmiddels als zoon het beheer van 't Peeske had gekregen, pootte op advies van de Nederlande Heide Mij. forellen in het Peeske.
Omdat de forellen echter alle watervlooien hadden opgegeten, was door gebrek aan eten ook de winst van dit project een kort leven beschoren.
Dhr. Reijers gaf de familie Lem uit Pannerden toestemming om de kleine maalderij als woning te gebruiken.
Vader Lem die van beroep kuipenmaker was, stierf vrij spoedig en mevrouw Lem hield het gezin (door het strijken van grote witte, toen in de streek veel gedragen dames boorden) drijvende.
Na het werk bad deze vrouw al wandelend de "Rozenkrans".
Het bospad achter het Peeske draagt tot op het nog steeds de naam Rozenkransweg.
Een van de dochters is op 28 mei 1912 getrouwd met Jacobus Beening.
Deze dochter liep elke dag naar Doetinchem om voor onderwijzeres te studeren.
In 1913 werd uit dit huwelijk de eerste baby geboren op 't Peeske: Maria Johanna Lamberta Beening.
In 1914 verliet de familie Lem 't Peeske en betrok een nieuwe woning in het dorp.
Van maalderij tot woonhuis
Later werd het van maalderij tot woonhuis omgebouwde gebouw bewoond door de familie Steijntjes.
Omstreeks 1948 wandelde dhr. Henri Vermeulen met dhr. Smits uit Den Haag langs het huidige Peeske.
Dhr Smits vond een zoetwatermossel ter grootte van een vuist.
Voor de verwonderde ogen van dhr Vermeulen verorberde hij de mossel ter plaatse.
De heer Reijers had in 1891 vis uit Pannerden in de vijver gepoot en dhr. Vermeulen achtte het niet uitgesloten dat zich bij de vis ook een zoetwatermossel bevond.
Dat dhr. Reijers vooruitstrevend was bleek in 1898.
Hij maakte in de vijver een zwembad met badhuis dat hij, omdat het water 3 meter diep was, een vlot op drijvende vaten.
In 1903 werd het badhuis echter weer gesloten, niet omdat de belangstelling er niet was, maar door het ijskoude bronwater bleek het voor de badgasten niet aantrekkelijk.
't Peeske als café
Reeds onder de fam. Lem had dhr.C. Reijers bij de kleine voormalige maalderij een woning geplaatst, waarin men enige dranken tot zich kon nemen. In 1924 betrad dhr. Steijntjes 't Peeske en het café werd drukker bezocht. Dat men in die dagen makkelijk 't café kon verlaten zonder te betalen, bleek uit het feit dat de kastelein de deuren afsloot en met een bijl de klanten tot betaling dwong.
Na dhr. Steijntjes kwam dhr. Jansen op 't Peeske. Dat het niet slecht ging met dhr. Jansen, bleek uit het feit dat hij als eerste in deze omgeving een auto kon aanschaffen.
In 1937 verliet dhr. Jansen, na een huurconflict, Beek en kwam dhr. Hollander uit Ooy voor één seizoen 't Peeske bewonen.
In 1938 kwam dhr. Th. Kaal op 't Peeske.
Hierna werd het een bloeiend bedrijf, hij ontwikkelde de toen zeer bekende waterfiets.
Hij had de firma Lambooy uit Beek het vaartuig laten bouwen en sindsdien was 't Peeske zonder waterfiets ondenkbaar.
In 1949 verkocht dhr. C. Reijers 't Peeske aan Huis Bergh. De prijs voor dit brokje natuurschoon is moeilijk vast te stellen. De prijs zal zo in de buurt van Fl.40.000.= hebben gelegen. Navraag (2010) bij indirekt betrokkenen geeft aan, dat de verkoopprijs overeengekomen tussen de heren Jan v. Heek (Stichting) en Cor Reijers (gerespecteerd inwoner van 's Heerenberg o.a. tot 1942 als gemeentesecretaris werkzaam) toentertijd in de familie een plausibel bedrag werd gevonden, ook gelet op de waarde van de gulden in die jaren.
In 1958 verliet dhr. Kaal 't Peeske en bouwde Hotel Rest. 't Hazenpad in Beek waarna dhr Antoon Neijenhuis Sr. 't Peeske kwam uitbouwen.
Het Peeske als touristisch trekpleister voor Beek, werd onder leiding van de pas 30 jarige Teun reeds belangrijk uitgebreid.
Naast het oude Peeske heeft men een tweede vijver aangelegd. Op deze vijver kon men naar hartelust waterfietsen.
Ook werd er voor de jeugd een grote speeltuin aangelegd.
Met medewerking van Huis Bergh kon dhr. Neijenhuis het café uitbreiden met 42m² terwijl ook het oude gedeelte werd vernieuwd.
De wanden waren rijkelijk versierd met opgezette vogels en andere dieren, geheel in stijl, om de sterke verhalen van de jagers te beïnvloeden.
Om 't Peeske kon men toen en nu nog steeds in gemakkelijke stoelen van de prachtige natuur genieten.
ALLE FOTO'S IN DIT ARTIKEL ZIJN UIT DE COLLECTIE VAN JAN MEURS
Het Peeske heeft een oppervlakte van 70 are.
Er zijn nu 2 campings aangelegd met toiletgroep en douche's en vanaf April wordt hier veel vakantie doorgebracht.
Het campingterrein was vroeger het voetbalveld van sportver. 't Peeske.
In 1980 is er aan de linkerzijde van de Peeskesweg een voetpad aangelegd tot 't Peeske met aan het eind een grote parkeerplaats. In .... werd de stichting Natuurmonumenten eigenaar van het geheel. De firma Vermaat werd de nieuwe beheerder. In .... werd de familie Rosendaal van 't Heuveltje de nieuwe eigenaar. Het voormalige woonhuis van mevrouw Tonia Neijenhuis-Van Gaalen werd omgebouwd tot toiletruimte en informatieruimte van Natuurmonumenten.
't Peeske is een TOP (Touristische Opstapplaats) waar men kan starten voor het Fietsroutenetwerk.
1910-1937
In het bevolkingsregister van 1910 - 1937 staan als hoofdbewoners - o.a. huisnummer 94 - genoemd:
- Jan Beening (schoonzoon van Wilhelmus Lem die er eerder woonde met zijn gezin).
- Johannes te Boekhorst
- Johannes Steijntjes
Alle foto's Coll. Jan Meurs Sjabloon:Onderwerp
