Boog

Inleiding

In beschrijvingen van Berghse monumenten komen termen voor die de vorm van een boog beschrijven. Ze kunnen betrekking hebben op de vorm van de ramen in kerken en andere gebouwen, maar ook op de vorm van een ontlastingsboog.

De term ontlastingsboog duidt de functie van een boog aan. Onderstaande termen duiden de vorm van een boog aan. Naast de hier genoemde vijf, bestaan er nog vele andere boogvormen.

Soorten bogen

Rondboog

Een rondboog beslaat precies een halve cirkel. Voorbeelden zijn de ramen van de Mattheüskerk in Azewijn en de kerk van O.L.V. van Altijddurende Bijstand in Braamt. Ook de klokkenstoel boven de sacristie van laatstgenoemde kerk vormt een rondboog.

Een ander voorbeeld is de Mariakapel Beek in Beek. De voordeuren van Emmerikseweg 6 en Groenestraat 4 in 's-Heerenberg zijn gevat in een rondboog.

De rondboog van de klokkenstoel in Braamt

Groenestraat 4, 's-Heerenberg

Segmentboog

Een segmentboog als ontlastingsboog in de gevel van het Muldershuis in 's-Heerenberg

Een segmentboog omvat minder dan een halve cirkel. De staties van de Kruisweg in het Stadspark in 's-Heerenberg geven zijn hiervan veertien voorbeelden op een rij.

Ontlastingsbogen (functie) zijn meestal segmentbogen (vorm), maar rondbogen als ontlastingsboog komen ook voor. Voorbeelden in 's-Heerenberg zijn de onderwijzerswoning aan de Oude Doetinchemseweg en het pand Zeddamseweg 26/ Zeddamseweg 28.

Spitsboog

De kerk in Kilder

Een spitsboog wordt gevormd door twee symmetrische cirkeldelen die elkaar in de top van de boog snijden.

De meeste Berghse kerken hebben spitsboogramen:

• de Martinuskerk in Beek
• de Pancratiuskerk in 's-Heerenberg
• de protestantse kerk in 's-Heerenberg
• de Sint Jan de Doperkerk in Kilder
• de Suitbertuskerk in Stokkum
• de Martinuskerk in Wijnbergen
• de Oswalduskerk in Zeddam
• de protestantse kerk in Zeddam

Ook de Baustetterkerk in 's-Heerenberg had spitsbogen.

Gedrukte boog

De gedrukte boog boven de voordeur van Zeddamseweg 8
in Braamt

Gedrukte bogen hebben een middendeel dat plat is. Ze komen in Bergh weinig voor, maar de ontlastingsbogen in de voorgevel van de boerderij aan de Zeddamseweg 8 in Braamt zijn van dit type.

Korfboog

De korfboog boven een van de ramen van Bovendorpsstraat 5
in Zeddam

Korfbogen hebben de vorm van een omgekeerde korf. De vorm beschrijft dus geen cirkelsegment, maar is in het midden ook niet zo plat als een gedrukte boog.

De voormalige pastorie aan de Bovendorpsstraat in Zeddam heeft korfbogen.

Bronnen

• Boog op Wikipedia
• Boog op de encyclopedie van Joost de Vree