Frederik van den Bergh (1545-1592)

Frederik van den Bergh werd begin 1545 geboren in 's-Heerenberg als zoon van Oswald II van den Bergh en Elisabeth van Dorth. De precieze datum van zijn geboorte is niet bekend, maar het moet voor april 1545 zijn geweest, want in december van dat jaar werd nog een zusje geboren. De naam Frederik kwam in het geslacht Van den Bergh vaker voor. Klik hier voor een overzicht.

In 1561 werd hij benoemd tot kanunnik van de Dom in Utrecht. Over zijn verblijf daar zijn geen nadere gegevens voorhanden, maar voor niet-ervende zonen uit adellijke families was het destijds gebruikelijk om als geestelijke toe te treden tot een seculier kapittel. Dit waren geestelijke gemeenschappen die kerken en hun bezittingen bestuurden, en veel macht en aanzien genoten. Ook Frederiks oudoom en naamgenoot Frederik en diens oom Adam waren kanunnik. Frederiks verdere levensloop doet vermoeden dat hij niet lang in Utrecht is geweest.

In 1560 hadden Frederik en zijn broers Willem en Oswald de erfenis van hun vader (overleden in 1546) verdeeld. Hierbij voelde Frederik zich benadeeld. Oswald overleed drie jaar later al, maar met Willem heeft Frederik de rest van zijn leven onenigheid gehad. In 1566 zegde Frederik zijn instemming met de boedelscheiding van 1560 op, omdat, zo beweerde hij, zijn handtekening door bedrog was verkregen.

In 1563 werd hij peetoom van Elisabeth van den Bergh, het zesde kind van zijn broer Willem en Maria van Nassau.

In 1568 brak de Tachtigjarige Oorlog uit. In deze onrustige tijd gebruikten Frederik en Willem wederzijds elke kans om elkaar dwars te zitten. Willem had de kant van Willem van Oranje gekozen en moest met hem naar Duitsland vluchten, waarna zijn goederen door de Spanjaarden in beslag werden genomen. Frederik is altijd trouw gebleven aan de Spaanse koning Filips II, zodat hem enkele van de in beslag genomen goederen van zijn broer werden toegewezen.

In het conflict tussen Frederik en Willem heeft hun zuster Anna steeds voor Frederik gekozen. Frederik en Anna hebben vanaf 1565 jarenlang processen gevoerd om goederen terug te krijgen uit de nalatenschap van hun ouders en uit Willems geconfisqueerde goederen.

Frederiks bezittingen blijken uit de titels die hij gebruikte, hoewel dit niet wil zeggen dat hij al deze goederen tegelijkertijd in bezit heeft gehad. In 1576 noemde hij zich vrijheer van Boxmeer en Bylandt, heer van Hedel, Homoet, Wisch, Haps, Spalbeek en Stevensweert.

In Hedel bezaten de graven van Bergh het muntrecht, dat graaf Frederik vanaf 1577 heeft laten uitoefenen onder de beruchte muntmeester Anthonis van Eembrugge. In 1580 werd de munt vanwege zijn onenigheid met graaf Willem IV over het bezit van Hedel, voor twee jaar verplaatst naar Zaltbommel. Daarna ging de munt naar Stevensweert, maar werd daar al gauw gesloten en is pas in 1616, jaren na graaf Frederiks dood, weer in bedrijf gesteld.

Na het overlijden van zijn broer Willem in 1586 verzoende Frederik zich met diens kinderen, zodat zij niet onterfd werden. Hij overleed eind oktober 1592 in Luik en werd een maand later in Boxmeer begraven.

Vermeldenswaard is nog een curieus document van 20 oktober 1565 dat in het archief van Huis Bergh bewaard wordt. Het is een contract dat Frederik van den Bergh sloot met de alchemist Anthunis Murmans van Trier om een poeder samen te stellen waarmee goud kon worden gemaakt.

Bronnen

• Het archief van het Huis Bergh (boek), blz. 48–49
• R.W. Tadama in Verslag over het oud grafelijk-Berghse archief te 's-Heerenberg, uitgeverij I.A. Nijhoff, Arnhem (1846), blz. 9
• Old Ni-js nr. 22, blz. 9-10
• Archief Huis Bergh, inventarisnummers 476, 477, 509–511
• Archief Huis Bergh, inventarisnummer 94, met een transcriptie door mr. A.P. van Schilfgaarde in: Oude aanteekeningen omtrent de heeren en graven van den Bergh, Maandblad van het Genealogisch-Heraldisch Genootschap De Nederlandsche Leeuw, 45ste jaargang (1927), nr. 4, blz. 101