Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Wiel, Arnoldus te (junior)

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
Arnold te Wiel met zijn vrouw Johanna Lucassen en zoons Bernard (die ook architect werd), Arnold en Dorus. De foto is gemaakt kort voor zoon Arnold in 1892 naar Amerika vertrok.
De verklaring van Arnold te Wiel junior uit 1867 dat de put aan de Grindweg voor (sic) 's-Heerenberg door de aannemer volgens bestek en voorwaarden is gemaakt en afgewerkt.
De pastorie van Azewijn

Arnold te Wiel junior werd op 2 maart 1824 geboren in Azewijn als zoon van Arnold te Wiel senior en Maria van Uum.

Geleidelijk aan trad hij in het voetspoor van zijn vader. Toen hij in 1843 moest loten voor militaire dienst (en werd uitgeloot) was zijn beroep nog timmermansleerling, maar bij zijn huwelijk in 1855 was hij timmerman. Zijn bruid werd in 1820 in Warm geboren als dochter van Arend Lucassen en Gerarda Raaijman.

Het paar kreeg vier kinderen:

Arnold junior werd, net als zijn vader, gemeentearchitect van de gemeente Bergh. In die functie hield hij zich niet alleen bezig met het bouwen, verbouwen en onderhouden van gebouwen, maar ook met de pompen in Bergh. Toen er nog geen waterleiding was, waren pompen vooral in de bebouwde kom van dorpen en steden erg belangrijk. In 1867 werd aan de toenmalige Grindweg onder toezicht van Arnold junior een nieuwe pomp geslagen voor het huis van Kniest op grond die eigendom was van het Gasthuis. In 1886 maakte hij een "Begroting der kosten tot het verdiepen der welput en het verlengen der pomp, staande bij het Gemeentehuis in 's-Heerenberg".

Op 12 december 1896 werd hij samen met A. Giesen, Th. Hoegen, R. Hooijman en B. Beijer verkozen tot bestuurslid der coöperatief op te richten boterfabriek te Azewijn. Hiertoe werd perceel sectie 1 no. 395 der kadastrale gemeente Zeddam gekocht naast de stoomkorenmolen van Willem Berntsen.

Arnold junior overleed op 1 december 1898, 74 jaar oud. Hij werd begraven op het kerkhof in Azewijn.

Zijn bouwwerken

Er zijn diverse bouwwerken van Arnold te Wiel bekend, maar het blijft altijd raden of Arnold senior of Arnold junior de architect was. Het kan heel goed zijn dat veel van deze gebouwen, gezien hun bouwjaar, het resultaat zijn van samenwerking tussen vader (1790-1871) en zoon (1824-1898).

Een van de bekendste bouwwerken van de Te Wiels is de pastorie in Azewijn uit 1867. Op 9 september 2006 heeft dit gebouw de eerste Monumentenprijs van de gemeente Montferland gekregen. De pastorie werd destijds gebouwd, omdat Azewijn in 1867 een zelfstandige parochie was geworden.

In totaal zijn er in Bergh en de Achterhoek 52 gebouwen bekend die door een Te Wiel zijn gebouwd. Van Arnold senior en junior zijn dit onder andere, gerangschikt naar het jaar van voltooiing:

  • 1854: De r.-k. kerk in Ter Gun, de voorloper van de huidige Sint-Martinuskerk in Gaanderen. In 1893-1894 werd een toren toegevoegd naar een ontwerp van architect Gerard te Riele. In 1914 werd de kerk van Arnold te Wiel vervangen door nieuwbouw. Hierbij bleef te toren van Te Riele staan.
  • 1855: De r.-k. pastorie van 's-Heerenberg op de hoek van de Hofstraat en 's-Gravenwal.
  • 1855: De r.-k. kerk in Megchelen, de voorganger van de huidige Sint-Martinuskerk uit 1935.
  • 1855: De r.-k. kerk in Breedenbroek. In 1881 werd een priesterkoor toegevoegd naar een ontwerp van architect Te Riele. De kerk bestaat nog en is een gemeentelijk monument (gemeente Oude IJsselstreek).
  • 1864: De r.-k. kerk in Meddo. De kerk bestaat nog en is een gemeentelijk monument (gemeente Winterswijk).
  • 1864: Verbouw van de etage van de grote schuur van Huis Bergh tot vergaderzaal.
  • 1865: "Taksatie der vorstelijke gebouwen in waarde met betrekking op den tegenwoordigen toestand en de tegenwoordige bestemming en in aanslag der kosten van herbouwing op dezelfde grootte" (t.b.v. brandverzekering).
  • 1866: Het huis van Jan Dijker in Azewijn.
  • 1867: De pastorie in Azewijn.
  • 1868: De r.-k. kerk in Harreveld. In 1888 brandde de toren na blikseminslag af, maar werd onder leiding van architect Te Riele gerestaureerd. De kerk bestaat nog en is een rijksmonument.
  • 1871: De synagoge in 's-Heerenberg.
  • 1871: De r.-k. kerk in Vragender. De bouw begon in 1869 naar een ontwerp van de Duitse architect Schneider. Deze sneuvelde in de Frans-Duitse oorlog van 1870-1871, waarna Arnold te Wiel de leiding van de bouw heeft overgenomen. De kerk bestaat nog en is een gemeentelijk monument (gemeente Oost-Gelre).
  • 1873: Het huis van R. Otten, smid in Azewijn.
  • 1875: De r.-k. pastorie in Vragender.
  • 1888: De r.-k. pastorie in Zeddam.
  • 1895: De Marechausseekazerne in 's-Heerenberg.

Bovendien heeft hij een van de rustaltaren gemaakt die bij de processie in Azewijn gebruikt worden.

Bronnen

Overgenomen van "https://berghapedia.nl/index.php?title=Wiel,_Arnoldus_te_(junior)&oldid=86419"