Heemkundekring Bergh

    

Inleiding

Montferland Journaal 23-12-2008

De Heemkundekring Bergh is een cultureel-historische vereniging met meer dan 1000 leden. die als platform wil fungeren voor mensen die zich interesseren voor de geschiedenis van de mensen en het landschap van het land van Bergh. De Heemkundekring Bergh heeft een eigen website.

Het lijfblad Old Ni-js van de Heemkundekring Bergh verschijnt drie maal per jaar. De artikelen in het blad gaan over onderwerpen die op een of andere wijze met heemkunde, de geschiedenis en cultuur van de eigen streek, te maken hebben. Diepgaand archiefwerk wordt afgewisseld met luchtige verhalen en anekdotes.

Bergse Kei 2000

Daarnaast heeft de Heemkundekring Bergh Berghapedia in het leven geroepen. Dit project heeft tot doel een complete encyclopedie over (cultuur-historische) onderwerpen over de mensen en het land(schap) van het land van Bergh (d.w.z. de voormalige gemeente Bergh) op internet te maken. Berghapedia is gratis te gebruiken om informatie te zoeken en om (zelf) informatie toe te voegen. Het aantal artikelen is inmiddels (maart 2017) gestegen tot boven de 5.500.

De Heemkundekring zet elk jaar met Open Monumentendag een route uit.

Op 5 maart 2000 werd de Heemkundekring Bergh in Waskupenstad benoemd tot Ridder in de orde van de Berghse Kei. Op de daarbij behorende oorkonde staat vermeld dat d' Olde Waskupen bij het besluit tot benoeming hadden overwogen de "bijzondere inspanning ter bevordering en het behoud van archeologische, historische, culturele en natuurlijke waarden in de gemeente Bergh."

Sinds 2 oktober 2022 is de Stichting voor Genealogie en Geschiedenis tussen Rijn en IJssel bestuurlijk ondergebracht bij de Heemkundekring Bergh.

De Heemkundekring organiseerde regelmatig tentoonstellingen.

Het bestuur van de HKB

(Edwin Zweers in Old Ni-js 100, juli 2018)

In tegenstelling tot wat veel mensen wellicht denken, vormt het bestuur van de Heemkundekring Bergh niet de spil van deze vereniging. Die eer valt mijns inziens te beurt aan de tientallen actieve leden van de diverse werkgroepen die de vereniging inmiddels rijk is. En aan de verdere mensen op de achtergrond die, op welke manier dan ook, het mogelijk maken dat de dagelijkse gang van zaken doorgang vindt.

Wat is het bestuur dan wel? De initiator, organisator en stimulator van alle activiteiten die binnen de mogelijkheden van de heemkundekring als organisatie liggen. Want er is in het Berghse land geen andere vereniging te vinden die zo divers is in al haar activiteiten als de HKB. Denk hierbij aan archeologie, genealogie, educatie op basisscholen, militaire historie, veldwerk in de diverse lokale kernen en het vastleggen van al die informatie in Old Ni-js en op Berghapedia. Gedurende de afgelopen jaren zag een gestaag groeiend aantal leden in dat het leuk is om je met lokale geschiedenis, in welke vorm dan ook, bezig te houden. En met de vrijwilligers kwamen ook de initiatieven tot het oprichten van steeds meer nieuwe werkgroepen, zoals recent nog de oprichting van de Veldwerkgroep Azewijn, de Genealogiegroep en de Veldwerkgroep Braamt (met in de toekomst Wijnbergen). Daarnaast mag de Heemkundekring Bergh zich de laatste jaren verheugen in een behoorlijk snel groeiend aantal nieuwe leden. Een ledenwerfactie met een persoonlijke benadering bracht in december 2016 meer dan 100 nieuwe leden binnen. Kennelijk zien steeds meer mensen in dat de geschiedenis van onze mooie regio veel interessante aspecten biedt. En men ziet kennelijk ook in dat het waardevol is om de kennis van het oude Land van Bergh te verzamelen, te ordenen en te bewaren voor het nageslacht. En om er over te publiceren, zowel in Old Ni-js als op Berghapedia. Zo telt de HKB inmiddels meer dan 1.100 leden, verdeeld over zo’n 750 adressen binnen en soms tot ver buiten de voormalige gemeente Bergh.
En verder lijkt het wel of Bergh momenteel door een hausse aan restauraties en renovaties van oude, karakteristieke panden gaat. Deze worden door mensen of instanties met liefde voor de streek van het verval gered. Denk hierbij aan Düffels Möll en het bijbehorende muldershuis in Stokkum, hotel Montferland en hotel Heitkamp, het Neije Raedthuijs en de molen aan de Zeddamseweg in ’s-Heerenberg.

Oprichting

Wie had dit alles kunnen bevroeden op 28 september 1982, toen een groepje mensen van diverse pluimage, maar met een gezamenlijke liefde voor het Berghse land elkaar voor een eerste oriënterende vergadering troffen in het Muntgebouw aan de Muntwal in ’s-Heerenberg. Uit deze bijeenkomst kristalliseerde zich het eerste bestuur van de HKB.
Twee maanden later, op 25 november 1982, presenteerde dit eerste bestuur zich in de zaal van het Sint-Oswaldusgilde in Zeddam aan datzelfde gilde. Het was hun vuurdoop. John Thoben legde uit welke plannen de Heemkundekring Bergh allemaal had, zoals het verzorgen van lezingen, excursies en de uitgave van een eigen blad, Old Ni-js. Dit soort acties maakten dat het eerste boekjaar werd afgesloten met een totaal ledenbestand van 64. Op 26 januari 1983 hield de zojuist opgerichte Heemkundekring Bergh in Zaal Moors te Zeddam daarop zijn eerste jaarvergadering.
Tijdens die jaren ’80 en ’90 beschikte de HKB nog niet over een eigen verenigingsgebouw en het aantal leden steeg langzaam maar gestaag richting de 300. Ik zelf werd in 1989 als 18-jarige, tijdens een avond in de Munt, als het 300ste lid met een boekenbon verwelkomd door de toenmalige voorzitter Gerard de Haan. Ik ben overigens nooit te weten gekomen of ik daadwerkelijk dat 300ste lid was, of dat men bewust koos voor een enthousiaste jonge student geschiedenis in spe… Hoe het ook zij, drie jaar later werd ik gestrikt voor het bestuur en ben er niet meer uit weggegaan.

Mijlpaal

In 1998 was de Heemkundekring Bergh de eerste historische vereniging in de wijde omgeving met een eigen website, www.heemkunde.nl. In die tijd bezochten Netje Berndzen-Kniest, de toenmalige voorzitter, en ik in Wezel een grootschalig georganiseerde bijeenkomst van historische verenigingen uit het Duitse Nederrijngebied, de Achterhoek en de Liemers. Terwijl de zaal vol zat met honderden collega’s, toonde een professor uit Duisburg in haar dialezing over historische verenigingen en digitalisering een afbeelding van onze homepage als toonbeeld van wat er op digitaal gebied allemaal mogelijk was. Zachtjes stootte ik Netje aan en meldde haar fluisterend dat het om onze website ging. In die zaal vol onbekenden glommen we stilletjes van trots. Een mijlpaal in 2000 was De Berghse Kei, de onderscheiding die jaarlijks wordt uitgereikt door de carnavalsvereniging d’Olde Waskupen aan personen – en in ons geval aan een vereniging van personen – die van grote betekenis zijn voor de gemeenschap Bergh of een gemeenschap in de omgeving. Een andere belangrijke mijlpaal was ook de opening van ons eigen Heemkundehuus aan het Stadsplein in ’s-Heerenberg in 2004. Eindelijk een plek om spullen te bewaren en te tonen aan de bezoekers, die iedere maandagavond, en tegenwoordig ook op donderdagochtend, gezellig kunnen bijpraten en van elkaar leren. En weer enige jaren later, in 2006, volgde het project Berghapedia, de digitale encyclopedie van het Land van Bergh met inmiddels meer dan 5.800 aparte pagina’s over allerlei aspecten van dit gebied. Ook een uniek project om de kennis van het Berghse land voor de toekomst vast te houden en voor iedereen gemakkelijk toegankelijk te houden.

Grootschalig

Inmiddels zijn we sinds 1982 zo’n 36 jaar, precies 100 uitgaven van Old Ni-js en vele honderden activiteiten verder. De Heemkundekring heeft zich in die tijd een plaats verworven in de belevingswereld van de Berghenaar. De vereniging is grootschalig geworden in ledental en actief tot in de haarvaten van het Berghse land. Het bestuur van de HKB zal zich blijven inzetten om de kennis over en de liefde voor ons leefgebied ook aan volgende generaties door te geven. Het huidige bestuur bestaat uit Edwin Zweers (voorzitter), Renate Modderkolk (secretaris), Wouter Besselink (penningmeester), Marianne Verbeek-Korthof, André van Gessel, Rob Vister, Kees Brok, Ton Dingen en Robert Bennink, waarbij ieder bestuurslid een bepaald deel van de organisatie in zijn of haar portefeuille heeft.

• 

  Berghapedia instructieavond in het Heemkundehuus op 3 december 2008.

• 

  Berghapedia instructieavond in het Heemkundehuus op 3 december 2008.

• 

  Berghapedia instructieavond in het Heemkundehuus op 8 april 2009.

40 jaar HKB Bergh 1982-2022

Op zaterdag 10 september 2022 vierde de Heemkundekring Bergh haar 40-jarig bestaan in Het Raethuys met een Open Dag van 13.00 tot 16.00 uur. Helaas moest het programma vanwege de weersomstandigheden gewijzigd worden: de kraampjes buiten werden afbesteld.

In de Trouwzaal was er voor de genodigden een officiële opening met speech van onze burgemeester De Vries en onze voorzitter Edwin Zweers. De burgemeester sprak hierbij de volgende lovende woorden:

40 jaar ijver voor het cultureel en historisch erfgoed. De geschiedenis in kaart brengen, onderzoeken, archiveren, er over schrijven, tentoonstellingen, zichtbaar en actief zijn als een van de grootste verenigingen van de vroegere gemeente Bergh nu gemeente Montferland met een eigen historisch clubhuis.

Na de toespraken werd er een video gepresenteerd over 40 jaar HKB. Medewerkers van Stadsmuseum Bergh verhoogden de feestvreugde door gedurende deze middag als middeleeuwse figuranten, waaronder graaf Willem IV van den Bergh en zijn vrouw Maria van Nassau acte de présence te geven.

In de JohnThobenzaal werd informatie over de vereniging gegeven en konden nieuwe leden zich aanmelden. Tevens kon men zich hier opgeven voor de Nieuwsbrief Bergh-Expresse. De Genealogiegroep gaf hier een informatieve PowerPoint presentatie .

In de Raadzaal presenteerden zich:

• De Foto- en filmgroep, die filmpjes vertoonde over de afgelopen jaren.
• De veldwerkgroepen Beek/Loerbeek en 's-Heerenberg /Lengel, waar men archiefmateriaal en ansichtkaarten kon bekijken. Hier werden veel vragen beantwoord over vroeger en nu.

In de Hal gaven de midwinterhoornblazers acte van precense en presenteerden zich de werkgroepen:

• Dialect
• Militaire historie
• Archeologie

Wethouder Henk Groote sprak zijn waardering uit over de verschillende werkgroepen: "De Heemkunde heeft wel een heel belangrijke rol in onze samenleving van de geschiedenis."

De Open Dag werd besloten met een gezellig samenzijn met leden en genodigden.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

(Veld)Werkgroepen

Actief

• Veldwerkgroep
  • Azewijn
  • Beek/Loerbeek
  • Braamt
  • 's-Heerenberg
  • Lengel
  • Stokkum
  • Zeddam/Vethuizen/Vinkwijk

• Werkgroep:
  • Activiteitengroep
  • Archeologiegroep
  • Dialectgroep
  • Educatiegroep
  • Foto- en Filmgroep
  • Genealogiegroep
  • Informatiegroep, een "fusie" van de Documentatiegroep, Bibliotheek en de Multi-media groep
  • Midwinterhoorngroep
  • Militaire Historiegroep
  • Redactiegroep

Inactief

Opgeheven of niet meer als zodanig actief:

• Patersklooster Werkgroep (Old Ni-js 060)
• Geestelijk Erfgoed

Contact

Heemkundekring Bergh
t.a.v. mevrouw Renate Modderkolk
p/a Stokkumseweg 25
7041 BX ’s-Heerenberg
Email: info@heemkunde.nl
Website: www.heemkundekringbergh.nl