Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Beek: verschil tussen versies
k (interne links en correcties) |
k (Rellen verplaatst naar eigen pagina) |
||
| (56 tussenliggende versies door 12 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | '''Beek''' is een | + | == Inleiding == |
| + | [[Bestand:Beek 1950 a.jpg|300px|right|thumb|<center>'''Beek in 1950</center>]] | ||
| + | '''Beek''' is een [[Plaatsen|dorp]] in de voormalige [[gemeente Bergh]] aan de westkant van [[Motte Montferland]] en het [[Bergherbos]], aan de oostelijke kant van dit bos liggen [[Stokkum]], [['s-Heerenberg]] en [[Zeddam]]. Ten zuiden van het dorp ligt de [[Grens|landsgrens]] met [[Duitsland]], van 23 april [[1949]] tot en met 1 augustus [[1963]] was deze grens er niet omdat [[Elten]] toen [[Drostambt Elten|Nederlands grondgebebied]] was. | ||
| − | + | Beek telt ongeveer 2500 inwoners. Het dorp heeft een rijk [[:Categorie:Verenigingen Beek|verenigingsleven]], waaronder een eigen [[Peeske voetbal|voetbalvereniging]], een [[Dösvlègels, De|carnavalsvereniging]], een [[Sint Jansgilde Beek|gilde]], een [[Schutterij Sint Jansgilde Beek|schutterij]] en een [[Muziekvereniging Volharding Beek|harmonie]]. | |
| − | |||
| − | + | Beek is van overwegend katholieke signatuur. In het kerkdorp staat de r.-k. kerk [[St. Martinus Beek|St. Martinus]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Beek | + | == Geschiedenis == |
| + | Beek hoorde bij het hertogdom [[Gelderland|Gelre]] tot hertog Reinoud III het in [[1355]] met de rest van zijn [[Liemers|Liemerse]] bezittingen aan graaf Johan van Kleef verpandde. Kleef was inmiddels tot hertogdom verheven toen hertog Adolf van Kleef in [[1447]] het toenmalige kerspel (parochie) Beek voor 5.500 Rijnse guldens verpandde aan [[Willem II van den Bergh|Willem II, heer van den Bergh]]. Heer Willem kreeg ook de renten uit de Kleefse goederen in de [[Didam|heerlijkheid Didam]]. | ||
| − | + | De verpanding is nooit afgelost en werd in [[1479]] als een soort vredeswaarborg opgevat. Wilde de heer van Bergh, toen [[Oswald I van den Bergh|Oswald I]], de vrede verbreken, dan moest hij drie maanden van te voren de pandbrief met een kwitantie voor de pandsom naar Kleef sturen. In [[1565]] werd met [[Willem IV van den Bergh|graaf Willem IV]] overeengekomen dat de verpanding voor nog ten minste dertig jaar onopzegbaar was. | |
| − | Ten zuiden van Beek zijn | + | Later is een aantal keren geprobeerd de verpanding alsnog af te lossen. In [[1659]] trad de hertog van Kleef hierover in onderhandeling met [[Albert van den Bergh|graaf Albert]], maar zonder succes. In [[1719]] probeerde de koning van [[Pruisen]] hetzelfde. Misschien dacht hij in [[Johanna Catharina Victoria van Montfort-Tettnang]], regentes voor haar minderjarige zoon [[Frans Willem van Hohenzollern-Bergh]], gemakkelijk te kunnen overtuigen, maar hij kwam bedrogen uit. In [[1756]] dacht Kleef tot aflossing te kunnen overgaan, maar de koning van Pruisen keurde de overeenkomst met [[Johan Baptist van Hohenzollern-Bergh|graaf Johan Baptist]] af. Aldus is het kerspel Beek nooit teruggeven, en is men het als [[Land van den Bergh|Berghs]] gaan beschouwen. |
| + | |||
| + | Binnen het kerspel Beek waren enkele gebieden niet in het bezit van Bergh. In [[1661]] verpandde de hertog van Kleef de [[Kleefse Hout]] aan [[Oswald III van den Bergh|graaf Oswald III]]. Het [[Zonderbos]] was een [[Leenrecht|leen]] van de heren van Bronckhorst en werd pas in [[1780]] [[Berghse bezittingen|Berghs bezit]]. | ||
| + | |||
| + | ==Afgrenzing tussen Beek en Loerbeek== | ||
| + | De kadastrale afgrenzing tussen Beek en Loerbeek is anders dan de gemeentelijke afgrenzing (grens van de bebouwde kom van Loerbeek). | ||
| + | * De kadastrale afgrenzing wordt ook gebruikt door PostNL voor de postcode-indeling. Hierdoor heeft Loerbeek twee postcodenummers: 7036 (van Loerbeek) en 7037 (van Beek Gem Montferland). De kadastrale afgrenzing verloopt over de [[Berkenlaan]] en Didamseweg. Alle adressen aan de noordkant van deze wegen liggen in Loerbeek; de adressen aan de zuidkant van deze wegen liggen kadastraal in Beek. | ||
| + | * De gemeentelijke afgrenzing (grens van de bebouwde kom van Loerbeek) loopt zuidelijker en verloopt (van oost naar west) over de [[Meizoenstraat]] - die halverwege een kort stuk de [[Den Hamweg]] in zuidelijke richting volgt - en aan het einde van de Meizoenstraat op de kruising met de [[Matjeskolk]] verder in zuidelijke richting over de [[Zuidermarkweg|Zuider Markweg]] en in westelijk richting over de [[Leigraaf]]. Het bedrijventerrein Matjeskolk ligt dus volgens deze indeling geheel binnen de bebouwde kom van Loerbeek. In [[Berghapedia]] houden we deze indeling aan en vermelden we bij ieder straat die kadastraal en qua postcode in Beek ligt, maar binnen de bebouwde kom van Loerbeek dit gegeven. | ||
| + | |||
| + | De reden van deze verschillende afgrenzingen is historisch. Lange tijd verliep de grens van de bebouwde kom over de Berkenlaan en de Didamseweg. Dit was ook begin [[:Categorie:Jaartallen 1800-1899|19de eeuw]], toen het kadaster tussen [[1810]] en [[1832]] zijn indeling van Nederland maakte, het geval. Begin 19e eeuw heetten de Berkenlaan en de Didamseweg nog [[Vossenweg]]. | ||
| + | |||
| + | Tot circa [[1976]] verliep de doorgaande weg van [[Zeddam]] naar [[Didam]] ([[N335]]) over de Berkenlaan en Didamseweg door Loerbeek. In [[1974]] was de [[A18]] gereed en is in Didam de Bievanckweg aangelegd (met de aansluitingen op de A18). Vanaf [[1977]] verliep de N335 over de [[Arnhemseweg]] in Beek. | ||
| + | |||
| + | == Waarom heet BEEK --- BEEK? == | ||
| + | Volgens oude overleveringen moet het water van beide bronnen van [[Peeske (Bergmeer)|'t Peeske]] als een beekje door het vlakke veld naar beneden gestroomd hebben. Volgens dhr. P.J.G. Nell vernam hij in [[1908]] van de oude bewoners van Beek, dat er vroeger een grote waterrijkdom was geweest. | ||
| + | |||
| + | In [[1936]] verrichtte dhr. Pijls, directeur van de Didamse [[Landbouwonderwijs|landbouwschool]], in de Beekse omgeving grondonderzoekingen, om de kwaliteit van de bodem te onderzoeken op geschiktheid om champignons te kweken. Dhr. Henri Vermeulen, beter bekend als [[Vermeulen, Hendricus Joannes Alphonsus Hubertus|meester Vermeulen]], die een expert was in de Beekse geschiedenis, toonde veel belangstelling bij deze boringen. Aan de huidige [[Polmanstraat]] vonden de heren op 2 meter diepte een zwarte dikke slijk. Nu was bewezen dat er een beek had gestroomd. | ||
| + | |||
| + | Omdat de financiën voor een verder onderzoek ontbraken, kon meester Vermeulen op de zaterdagen gratis gebruik maken van de grondboren en personeel. Men vond toen slijk tussen de boerderijen van Toon Gerritsen en Toon Soeter, ook bij het huidige benzinestation en bij [[Roos (Beek)|café "de Roos"]], en liep verder langs de woning van [[Abbing, Toon|Toon Abbing]] richting 't Peeske. Meester Vermeulen schatte de breedte van 't beekje op 3 meter. Hij had nu bewezen wat dhr. Nell in 1908 van oudere Beekse mensen vernomen had. | ||
| + | |||
| + | == Grensovergangen == | ||
| + | Ten zuiden van Beek zijn een aantal grensovergangen. Deze zijn: | ||
* [[Grensovergang Bergh Autoweg]]. Deze grensovergang is gelegen op de [[A12]] vanuit de richting [[Arnhem]] richting het Duitse Ruhrgebied. | * [[Grensovergang Bergh Autoweg]]. Deze grensovergang is gelegen op de [[A12]] vanuit de richting [[Arnhem]] richting het Duitse Ruhrgebied. | ||
| − | * Grensovergang de | + | * Grensovergang de [[Boterweg]]. Deze voor fietsers en voetgangers toegankelijke grensovergang ligt in de bossen tussen [[Stokkum]] en Beek en komt uit bij de autoweg A12. |
* Grensovergang ''Beek / [[Elten]]''. Deze grensovergang ligt tussen de kerkdorpen Beek en Elten. | * Grensovergang ''Beek / [[Elten]]''. Deze grensovergang ligt tussen de kerkdorpen Beek en Elten. | ||
| − | * Grensovergang de | + | * Grensovergang de [[Zuidermarkweg]]. Deze grensovergang ligt westelijk van de grensovergang Beek / Elten en is alleen voor fietsers en voetgangers toegankelijk. |
| + | * De autoweg [[A12]] van [[Arnhem]] naar Oberhausen en verder is in de [[vorige eeuw|jaren 60]] <u>mede</u> aangelegd met zand uit het zandgat in Beek aan de [[Peeskesweg]] De vrachtauto's van Heyting uit [[Huissen]] reden af en aan om het zand aan te voeren. De rijroute liep via de Peeskesweg naar het zandgat en terug via de [[Arnhemseweg]] | ||
| − | + | == Varia == | |
| − | + | Het [[Peeske]] is de benaming voor een [[Oppervlaktewater|bergmeertje]] en een daarbij gelegen [[Peeske, 't (Uitspanning)|uitspanning]], even ten zuidoosten van de dorpskern van Beek - aan de [[Peeskesweg]] 12. | |
| − | Het [[Peeske]] is de benaming voor een [[Oppervlaktewater|bergmeertje]] en een daarbij gelegen [[ | ||
| − | [[Wolkenland]] is de benaming voor een | + | [[Wolkenland]] is de benaming voor een groepsverblijf en het omliggende bosperceel. Het bevindt zich op een kilometer ten zuidoosten van Beek - aan de Peeskesweg 13. |
| + | |||
| + | In Beek staan meerdere [[:Categorie:Monumenten Beek|rijks- en gemeentelijke monumenten]]. | ||
| + | |||
| + | De [[Kermis#Beek|kermis]] in Beek en Loerbeek duurt drie dagen: vanaf de laatste zondag in augustus tot en met de dinsdag. In de [[Vorige eeuw|80er jaren]] werd er in Beek in augustus ook een braderie (één dag) in de kom van het dorp georganiseerd. Verder waren er op een zaterdag en zondag in oktober de jaarlijkse wandeldagen. | ||
==Kaart== | ==Kaart== | ||
| − | + | {{#display_map: | |
| + | 51.905307, 6.188393~Beek~ | ||
| + | |zoom=15 | ||
| + | | #service=googlemaps | ||
| + | | width=1000 | ||
| + | | height=900 | ||
| + | }} | ||
| + | |||
| + | ==Externe links== | ||
| + | *[http://www.dorpsraadbeekloerbeek.nl Dorpsraad Beek Loerbeek] | ||
| + | *[https://allecijfers.nl/woonplaatsen/ Allecijfers] voor statistische gegevens over Beek en Loerbeek | ||
| − | == | + | == Bronnen == |
| − | + | *Betreffende geschiedenis: | |
| − | *[[ | + | **[[Het archief van het Huis Bergh (boek)]], blz. 102–103 |
| − | *[[ | + | **''Gilden & Schutterijen in de Graafschap Bergh'', [[Dalen, A.G. van|A.G. van Dalen]], De Walburg Pers Zutphen (1971), blz. 43 |
| − | + | *Evenementen: | |
| − | * | + | **VVV folder Gastvrij Montferland [[1989]]. |
| − | |||
| − | * | ||
| − | *[[ | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Categorie:Beek]] [[Categorie:Gemeente Bergh]] [[Categorie: Kadastrale gemeente 's-Heerenberg]] [[Categorie:Berghse bezittingen]] | |
Huidige versie van 10 jul 2024 om 14:00
Inhoud
Inleiding
Beek is een dorp in de voormalige gemeente Bergh aan de westkant van Motte Montferland en het Bergherbos, aan de oostelijke kant van dit bos liggen Stokkum, 's-Heerenberg en Zeddam. Ten zuiden van het dorp ligt de landsgrens met Duitsland, van 23 april 1949 tot en met 1 augustus 1963 was deze grens er niet omdat Elten toen Nederlands grondgebebied was.
Beek telt ongeveer 2500 inwoners. Het dorp heeft een rijk verenigingsleven, waaronder een eigen voetbalvereniging, een carnavalsvereniging, een gilde, een schutterij en een harmonie.
Beek is van overwegend katholieke signatuur. In het kerkdorp staat de r.-k. kerk St. Martinus.
Geschiedenis
Beek hoorde bij het hertogdom Gelre tot hertog Reinoud III het in 1355 met de rest van zijn Liemerse bezittingen aan graaf Johan van Kleef verpandde. Kleef was inmiddels tot hertogdom verheven toen hertog Adolf van Kleef in 1447 het toenmalige kerspel (parochie) Beek voor 5.500 Rijnse guldens verpandde aan Willem II, heer van den Bergh. Heer Willem kreeg ook de renten uit de Kleefse goederen in de heerlijkheid Didam.
De verpanding is nooit afgelost en werd in 1479 als een soort vredeswaarborg opgevat. Wilde de heer van Bergh, toen Oswald I, de vrede verbreken, dan moest hij drie maanden van te voren de pandbrief met een kwitantie voor de pandsom naar Kleef sturen. In 1565 werd met graaf Willem IV overeengekomen dat de verpanding voor nog ten minste dertig jaar onopzegbaar was.
Later is een aantal keren geprobeerd de verpanding alsnog af te lossen. In 1659 trad de hertog van Kleef hierover in onderhandeling met graaf Albert, maar zonder succes. In 1719 probeerde de koning van Pruisen hetzelfde. Misschien dacht hij in Johanna Catharina Victoria van Montfort-Tettnang, regentes voor haar minderjarige zoon Frans Willem van Hohenzollern-Bergh, gemakkelijk te kunnen overtuigen, maar hij kwam bedrogen uit. In 1756 dacht Kleef tot aflossing te kunnen overgaan, maar de koning van Pruisen keurde de overeenkomst met graaf Johan Baptist af. Aldus is het kerspel Beek nooit teruggeven, en is men het als Berghs gaan beschouwen.
Binnen het kerspel Beek waren enkele gebieden niet in het bezit van Bergh. In 1661 verpandde de hertog van Kleef de Kleefse Hout aan graaf Oswald III. Het Zonderbos was een leen van de heren van Bronckhorst en werd pas in 1780 Berghs bezit.
Afgrenzing tussen Beek en Loerbeek
De kadastrale afgrenzing tussen Beek en Loerbeek is anders dan de gemeentelijke afgrenzing (grens van de bebouwde kom van Loerbeek).
- De kadastrale afgrenzing wordt ook gebruikt door PostNL voor de postcode-indeling. Hierdoor heeft Loerbeek twee postcodenummers: 7036 (van Loerbeek) en 7037 (van Beek Gem Montferland). De kadastrale afgrenzing verloopt over de Berkenlaan en Didamseweg. Alle adressen aan de noordkant van deze wegen liggen in Loerbeek; de adressen aan de zuidkant van deze wegen liggen kadastraal in Beek.
- De gemeentelijke afgrenzing (grens van de bebouwde kom van Loerbeek) loopt zuidelijker en verloopt (van oost naar west) over de Meizoenstraat - die halverwege een kort stuk de Den Hamweg in zuidelijke richting volgt - en aan het einde van de Meizoenstraat op de kruising met de Matjeskolk verder in zuidelijke richting over de Zuider Markweg en in westelijk richting over de Leigraaf. Het bedrijventerrein Matjeskolk ligt dus volgens deze indeling geheel binnen de bebouwde kom van Loerbeek. In Berghapedia houden we deze indeling aan en vermelden we bij ieder straat die kadastraal en qua postcode in Beek ligt, maar binnen de bebouwde kom van Loerbeek dit gegeven.
De reden van deze verschillende afgrenzingen is historisch. Lange tijd verliep de grens van de bebouwde kom over de Berkenlaan en de Didamseweg. Dit was ook begin 19de eeuw, toen het kadaster tussen 1810 en 1832 zijn indeling van Nederland maakte, het geval. Begin 19e eeuw heetten de Berkenlaan en de Didamseweg nog Vossenweg.
Tot circa 1976 verliep de doorgaande weg van Zeddam naar Didam (N335) over de Berkenlaan en Didamseweg door Loerbeek. In 1974 was de A18 gereed en is in Didam de Bievanckweg aangelegd (met de aansluitingen op de A18). Vanaf 1977 verliep de N335 over de Arnhemseweg in Beek.
Waarom heet BEEK --- BEEK?
Volgens oude overleveringen moet het water van beide bronnen van 't Peeske als een beekje door het vlakke veld naar beneden gestroomd hebben. Volgens dhr. P.J.G. Nell vernam hij in 1908 van de oude bewoners van Beek, dat er vroeger een grote waterrijkdom was geweest.
In 1936 verrichtte dhr. Pijls, directeur van de Didamse landbouwschool, in de Beekse omgeving grondonderzoekingen, om de kwaliteit van de bodem te onderzoeken op geschiktheid om champignons te kweken. Dhr. Henri Vermeulen, beter bekend als meester Vermeulen, die een expert was in de Beekse geschiedenis, toonde veel belangstelling bij deze boringen. Aan de huidige Polmanstraat vonden de heren op 2 meter diepte een zwarte dikke slijk. Nu was bewezen dat er een beek had gestroomd.
Omdat de financiën voor een verder onderzoek ontbraken, kon meester Vermeulen op de zaterdagen gratis gebruik maken van de grondboren en personeel. Men vond toen slijk tussen de boerderijen van Toon Gerritsen en Toon Soeter, ook bij het huidige benzinestation en bij café "de Roos", en liep verder langs de woning van Toon Abbing richting 't Peeske. Meester Vermeulen schatte de breedte van 't beekje op 3 meter. Hij had nu bewezen wat dhr. Nell in 1908 van oudere Beekse mensen vernomen had.
Grensovergangen
Ten zuiden van Beek zijn een aantal grensovergangen. Deze zijn:
- Grensovergang Bergh Autoweg. Deze grensovergang is gelegen op de A12 vanuit de richting Arnhem richting het Duitse Ruhrgebied.
- Grensovergang de Boterweg. Deze voor fietsers en voetgangers toegankelijke grensovergang ligt in de bossen tussen Stokkum en Beek en komt uit bij de autoweg A12.
- Grensovergang Beek / Elten. Deze grensovergang ligt tussen de kerkdorpen Beek en Elten.
- Grensovergang de Zuidermarkweg. Deze grensovergang ligt westelijk van de grensovergang Beek / Elten en is alleen voor fietsers en voetgangers toegankelijk.
- De autoweg A12 van Arnhem naar Oberhausen en verder is in de jaren 60 mede aangelegd met zand uit het zandgat in Beek aan de Peeskesweg De vrachtauto's van Heyting uit Huissen reden af en aan om het zand aan te voeren. De rijroute liep via de Peeskesweg naar het zandgat en terug via de Arnhemseweg
Varia
Het Peeske is de benaming voor een bergmeertje en een daarbij gelegen uitspanning, even ten zuidoosten van de dorpskern van Beek - aan de Peeskesweg 12.
Wolkenland is de benaming voor een groepsverblijf en het omliggende bosperceel. Het bevindt zich op een kilometer ten zuidoosten van Beek - aan de Peeskesweg 13.
In Beek staan meerdere rijks- en gemeentelijke monumenten.
De kermis in Beek en Loerbeek duurt drie dagen: vanaf de laatste zondag in augustus tot en met de dinsdag. In de 80er jaren werd er in Beek in augustus ook een braderie (één dag) in de kom van het dorp georganiseerd. Verder waren er op een zaterdag en zondag in oktober de jaarlijkse wandeldagen.
Kaart
Externe links
- Dorpsraad Beek Loerbeek
- Allecijfers voor statistische gegevens over Beek en Loerbeek
Bronnen
- Betreffende geschiedenis:
- Het archief van het Huis Bergh (boek), blz. 102–103
- Gilden & Schutterijen in de Graafschap Bergh, A.G. van Dalen, De Walburg Pers Zutphen (1971), blz. 43
- Evenementen:
- VVV folder Gastvrij Montferland 1989.
