Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Munt, De: verschil tussen versies
(correctie walsteeg) |
k (→Beeldmateriaal: spatie weg) |
||
| (23 tussenliggende versies door 5 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | '''De Munt''', [[Muntwal]] 1-3 in [['s-Heerenberg]] | + | [[Bestand:Munt001.JPG|thumb|right|300px|'''De Munt na de restauratie van 1968–1974'''<br>Foto: Anton Welling jr.]] |
| − | + | In '''De Munt''', [[Muntwal]] 1-3 in [['s-Heerenberg]], hebben de [[Graven Van den Bergh|heren van Bergh]] het [[muntrecht]] uitgeoefend dat zij voor [[1331]] hebben ontvangen van de aartsbisschop van Keulen. Voorbeelden van munten die er geslagen zijn, staan op [[Berghse munten|deze pagina]]. | |
| − | + | ||
| − | + | In november [[1346]] gaf aartsbisschop Walram toestemming het muntrecht te verplaatsen van [[Gendringen]], waar het ooit was toegekend, naar 's-Heerenberg. Enkele dagen later bevestigde [[Adam II van den Bergh|heer Adam III]] dat hij deze rechten in 's-Heerenberg zou uitoefenen ''gelijk zijn vader had gedaan''. Deze woorden duiden erop dat [[Frederik II van den Bergh|heer Frederik II]] het muntrecht al voor zijn dood in 1331 in 's-Heerenberg had uitgeoefend. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Het eerste munthuis van 's-Heerenberg, de ''Ailde Monte'', stond op de plek aan de [[Walsteeg]] waar later een rosmolen en daarna [[Woonhuis T.144]] hebben gestaan. Voor [[1473]] liet [[Frederik I van den Bergh|heer Frederik I]] de muntslag verplaatsen naar de dor hem gebouwde ''Nije Monte''. Hier zijn, met onderbrekingen, munten geslagen tot [[Willem IV van den Bergh|graaf Willem IV]] in [[1582]] door de [[Tachtigjarige Oorlog|oorlogsomstandigheden]] gedwongen werd de muntslag te verplaatsen naar Harderwijk. Daar zijn nog tot [[1585]] munten geslagen, maar daarna is het Berghse muntrecht nooit meer uitgeoefend. | |
| − | In | + | Al voor de beëindiging van de muntslag in 1582 werden er verbouwingen en herstelwerk aan De Munt uitgevoerd. In [[1477]] is er sprake van een aangebouwde stal. Herstelwerkzaamheden in [[1532]] konden niet voorkomen dat het gebouw in [[1571]] als ''seer bouvellich'' werd omschreven. Dit bleef zo tot graaf Willem IV In [[1577]] na tien jaar ballingschap terugkeerde in 's-Heerenberg. Zijn nieuwe [[Muntmeesters|muntmeester]] [[Eembrugge, Clemens van|Clemens van Eembrugge]] moest het gebouw eerst grondig laten restaureren voor hij kon beginnen met munten slaan. |
| + | Na de sluiting van de Munt in 1582 heeft het gebouw zeer uiteenlopende bestemmingen gehad, vooral als dienstwoning van Berghse notabelen. Zo woonde [[Landdrosten|landdrost]] [[Knoppert, Hendrick|Hendrick Knoppert]] er van [[1650]] tot [[1658]], [[Dreux, Petrus|dominee Dreux]] van [[1716]] tot [[1720]], en [[Rietveld, Arnold|Arnold Rietveld]], de laatste landdrost van [[Land van den Bergh|Bergh]], van [[1786]] tot [[1807]]. [[Miena van de Munt Wennekes|Miena Wennekes]], [[Bijnaam|bijgenaamd]] Miena van de Munt, was de laatste bewoonster voordat het inmiddels sterk verwaarloosde gebouw in de jaren [[1968]]–[[1974]] werd gerestaureerd. Momenteel zijn het [[Archief Huis Bergh|archief]] en de bibliotheek van [[Huis Bergh]] hier gehuisvest. Dit archief is, op dat van het Koninklijk Huis na, het grootste huisarchief dat ons land kent. | ||
| + | |||
| + | De Munt is sinds 31 januari [[1967]] een [[monumenten |rijksmonument]] (monumentnummer 9276). De muren zijn uitgevoerd in onregelmatig [[Metselverband|kruisverband]]. Het [[Dakvorm|zadeldak]] is gedekt met leisteen in [[leiendak|Rijndekking]] en ingeklemd tussen twee [[Gevel|trapgevels]]. | ||
| + | <br clear=all/> | ||
| + | == Beeldmateriaal == | ||
| + | <gallery> | ||
| + | Bestand:Oude munt '64.jpg|Muntgebouw 1964 | ||
| + | Bestand:De_munt_kl.jpg|De Munt voor de restauratie van 1968–1974 | ||
| + | Bestand:De_Munt.jpg | ||
| + | Bestand:De_munt_1.jpg | ||
| + | Bestand:Oude_munt.jpg | ||
| + | Bestand:Oude_munt_achterzijde.jpg|<center>De achterzijde | ||
| + | Bestand:Oude_munt_a.jpg | ||
| + | </gallery> | ||
| + | <gallery> | ||
| + | Bestand:Munt Heerenberg weet niet Benny415.jpg|<center>De ingang | ||
| + | Bestand:Pieck 1943.jpg|<center>De ingang zoals [[Pieck, Anton|Anton Pieck]] hem zag | ||
| + | Bestand:P1000640 bewerkt.jpg |<center>[[Tegeltableaus door kunstenaar W. Lenssinck|Tegeltableau]]<br>De doden begraven met de Munt op de achtergrond. | ||
| + | Bestand:P1020575 (Medium).JPG|ANWB-bord met tekst over het oude muntgebouw.<br>Foto Benny Schuurman | ||
| + | Bestand:P1020574 (Medium).JPG|De plaats waar het oude muntgebouw heeft gestaan aan de [[Walsteeg]].<br>Foto Benny Schuurman | ||
| + | </gallery> | ||
==Kaart== | ==Kaart== | ||
| − | + | {{#Display_map: | |
| + | 51.874888, 6.242198; | ||
| + | |zoom=18 | ||
| + | |hight=450 | ||
| + | |width=450 | ||
| + | }} | ||
| + | |||
| + | == Bronnen == | ||
| + | *[[Old Ni-js 006|Old Ni-js]] nr. 6, blz. 8–11 | ||
| + | *[[Bergh; Heren, Land en Volk]], blz. 41, 468 | ||
| + | *[[Archief Huis Bergh]], inventarisnummer 1623 | ||
| − | + | [[Categorie:Rijksmonumenten 's-Heerenberg]] [[Categorie:Muntrecht]] [[Categorie:'s-Heerenberg Muntwal]] [[Categorie:Dienstwoningen]][[Categorie:Anton Pieck]] | |
Huidige versie van 15 jan 2023 om 12:02
In De Munt, Muntwal 1-3 in 's-Heerenberg, hebben de heren van Bergh het muntrecht uitgeoefend dat zij voor 1331 hebben ontvangen van de aartsbisschop van Keulen. Voorbeelden van munten die er geslagen zijn, staan op deze pagina.
In november 1346 gaf aartsbisschop Walram toestemming het muntrecht te verplaatsen van Gendringen, waar het ooit was toegekend, naar 's-Heerenberg. Enkele dagen later bevestigde heer Adam III dat hij deze rechten in 's-Heerenberg zou uitoefenen gelijk zijn vader had gedaan. Deze woorden duiden erop dat heer Frederik II het muntrecht al voor zijn dood in 1331 in 's-Heerenberg had uitgeoefend.
Het eerste munthuis van 's-Heerenberg, de Ailde Monte, stond op de plek aan de Walsteeg waar later een rosmolen en daarna Woonhuis T.144 hebben gestaan. Voor 1473 liet heer Frederik I de muntslag verplaatsen naar de dor hem gebouwde Nije Monte. Hier zijn, met onderbrekingen, munten geslagen tot graaf Willem IV in 1582 door de oorlogsomstandigheden gedwongen werd de muntslag te verplaatsen naar Harderwijk. Daar zijn nog tot 1585 munten geslagen, maar daarna is het Berghse muntrecht nooit meer uitgeoefend.
Al voor de beëindiging van de muntslag in 1582 werden er verbouwingen en herstelwerk aan De Munt uitgevoerd. In 1477 is er sprake van een aangebouwde stal. Herstelwerkzaamheden in 1532 konden niet voorkomen dat het gebouw in 1571 als seer bouvellich werd omschreven. Dit bleef zo tot graaf Willem IV In 1577 na tien jaar ballingschap terugkeerde in 's-Heerenberg. Zijn nieuwe muntmeester Clemens van Eembrugge moest het gebouw eerst grondig laten restaureren voor hij kon beginnen met munten slaan.
Na de sluiting van de Munt in 1582 heeft het gebouw zeer uiteenlopende bestemmingen gehad, vooral als dienstwoning van Berghse notabelen. Zo woonde landdrost Hendrick Knoppert er van 1650 tot 1658, dominee Dreux van 1716 tot 1720, en Arnold Rietveld, de laatste landdrost van Bergh, van 1786 tot 1807. Miena Wennekes, bijgenaamd Miena van de Munt, was de laatste bewoonster voordat het inmiddels sterk verwaarloosde gebouw in de jaren 1968–1974 werd gerestaureerd. Momenteel zijn het archief en de bibliotheek van Huis Bergh hier gehuisvest. Dit archief is, op dat van het Koninklijk Huis na, het grootste huisarchief dat ons land kent.
De Munt is sinds 31 januari 1967 een rijksmonument (monumentnummer 9276). De muren zijn uitgevoerd in onregelmatig kruisverband. Het zadeldak is gedekt met leisteen in Rijndekking en ingeklemd tussen twee trapgevels.
Beeldmateriaal
Muntgebouw 1964
De Munt voor de restauratie van 1968–1974
De achterzijde 
De ingang 
De ingang zoals Anton Pieck hem zag 
Tegeltableau
De doden begraven met de Munt op de achtergrond.
ANWB-bord met tekst over het oude muntgebouw.
Foto Benny Schuurman
De plaats waar het oude muntgebouw heeft gestaan aan de Walsteeg.
Foto Benny Schuurman
.JPG)
.JPG)
Kaart
Bronnen
- Old Ni-js nr. 6, blz. 8–11
- Bergh; Heren, Land en Volk, blz. 41, 468
- Archief Huis Bergh, inventarisnummer 1623
