Zeydner, Willem Andries

Studie en huwelijk

De foto is gemaakt ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van 'Bergh Opwaerts' in 1939.

Een foto uit de tijd dat ds Zeydner als scheepspredikant actief was.

Willem Andries Zeydner was van 1918 tot 1927 predikant in 's-Heerenberg. Hij was de opvolger van dominee Van der Leeuw.

Zeydner werd op 4 december 1890 geboren in Vollenhove, Overijssel, waar zijn vader, Henricus Zeydner, toen predikant was. Zijn moeder was Barendina Cornelia Hoek. Hij heeft in Vollenhove gewoond tot zijn vader in 1895 predikant in Den Haag werd. In 1911 ging hij letteren studeren in Leiden, maar stapte een jaar later over naar theologie. Na zijn afstuderen werd hij in 1917 hulppredikant in Uithuizen, Groningen. Het jaar daarop werd hij beroepen naar 's-Heerenberg.

Kort voor zijn komst naar 's-Heerenberg trouwde Zeydner op 7 december 1918 in Den Haag met Roeloffina Geertruida Harmsen, geboren op 18 juli 1896 in Sjoevalovo, Rusland, als dochter van Hermannes Harmsen en Nanette Johanna Moorrees. Sjoevalovo was een dorp even ten noorden van Sint-Petersburg, een stad met destijds een grote Nederlandse gemeenschap. In 1900 verhuisde zij met haar ouders en twee zussen naar Nederland, waar het gezin zich op 6 juni 1900 vestigde in het Betuwse dorp Waardenburg. Als zij wat langer in Rusland was gebleven, zou zij dominee Pantekoek hebben leren kennen, die in 1902 predikant werd van de Nederlandse hervormde gemeente in Sint-Petersburg. Voordien was Pantekoek van 1889 tot 1892 predikant in 's-Heerenberg geweest.

Predikant in 's-Heerenberg

Zeydner en zijn vrouw werden drie dagen na elkaar, op 16 en 19 december 1918, ingeschreven in het bevolkingsregister van de gemeente Bergh. Zij woonden er in de hervormde pastorie, de villa Kattenburg. Daar werden ook hun twee kinderen geboren: Henricus (1921–1991) en Nanette Jeanne (1923–2012).

In april 1919 werd hij de eerste voorzitter van Bergh Opwaerts, dat toen werd opgericht. Later dat jaar, op 2 december, was hij in Bussum aanwezig bij de begrafenis van zijn onverwacht overleden Zeddamse collega Van Roggen.

Naast zijn werkzaamheden in 's-Heerenberg bediende Zeydner tot in elk geval 1920 ook de Nederlandse hervormde gemeente in Emmerik. Sinds 1912 was dit een taak van de 's-Heerenbergse predikant.

Een belangrijke gebeurtenis in Zeydners 's-Heerenbergse ambtsperiode was de inwijding van het gerestaureerde kerkgebouw op 26 december 1926. De restauratie was gefinancierd door dr. Jan Herman van Heek, eigenaar van Huis Bergh. De inwijdingsdienst werd geleid door Zeydners voorganger Van der Leeuw. Tot degenen die het woord voerden behoorde ook zijn collega Buisman van Zeddam. Ter gelegenheid van de restauratie heeft Zeydner een offerblok en een houten beeldje van Job geschonken (zie foto's nr. 8 en 13 in dit fotoalbum).

De Tweede Wereldoorlog

In augustus 1927 vertrok Zeydner met zijn gezin naar Dedemsvaart. Zijn opvolger was dominee Sasse. In Dedemsvaart heeft dominee Zeydner gepreekt tot hij in 1932 werd beroepen naar Rotterdam. In de Tweede Wereldoorlog heeft hij daar veel meegemaakt. Na het bombardement van Rotterdam op 14 mei 1940 heeft hij vanaf het dak van het Diaconessenhuis, staan kijken naar de brandende binnenstad. Ook zijn huis en zijn kerk, de Zuiderkerk, waren verwoest.

Als voorzitter van de kerkeraad moest Zeydner in juni 1941 met de Duitsers overleggen over de arrestatie van zijn collega A.R. Rutgers, die actief was in het verzet. Zeydners aanbod Rutgers' plaats in te nemen, sloegen de Duisters af. Rutgers werd gearresteerd en uiteindelijk op 2 april 1942 in Dachau omgebracht. Een maand later, op 10 mei, herdacht Zeydner zijn collega tijdens een dienst, waarop de kerkgangers na afloop van die dienst spontaan het Wilhelmus hebben gezongen. Op 21 mei hebben de Duitsers Zeydner hierover aan een verhoor onderworpen.

Op 13 juni 1942 werd hij gearresteerd. Een van de beschuldigingen was dat hulp had verleend aan joodse onderduikers. Hij heeft enige tijd vastgezeten op een Rotterdams politiebureau en vervolgens tot 14 augustus in Kamp Amersfoort.

Na terugkeer uit gevangenschap heeft Zeydner zijn gewone werk voortgezet. Dit veranderde na de razzia in november 1944 waarbij vele Rotterdammers werden opgepakt om voor de Organisation Todt te werken. Toen steeds meer berichten binnenkwamen over de erbarmelijke omstandigheden waaronder deze mannen verkeerden, kreeg Zeydner in februari 1945 op eigen verzoek toestemming van de kerkeraad voor een reis naar 's-Heerenberg om vandaaruit Kamp Rees te bezoeken. In zijn rapport over de gruwelijke omstandigheden die hij daar had aangetroffen, riep hij kerken en burgemeesters op in actie te komen om opheffing van het kamp te bewerkstelligen. Hoewel zijn rapport nog ter kennis is gebracht van rijkscommissaris Seyss-Inquart (de Duitse bestuurder van het bezette Nederland), is Kamp Rees blijven bestaan tot het op 25 maart 1945 door geallieerde troepen werd bevrijd.

Na de oorlog

Na de oorlog is Zeydner nauw betrokken geweest bij de reorganisatie der Hervormde Kerk. Toen op 31 oktober 1945 deze Kerk voor het eerst in drie eeuwen weer in generale synode bijeenkwam, werd hij tot de eerste preses (voorzitter) gekozen. Deze functie heeft hij tot 1948 bekleed. Verder is hij lid geweest van vele colleges en besturen.

Ook na zijn emeritaat in 1956 bleef hij actief. Zo is hij als scheepspredikant met emigranten meegereisd naar Australië.

Hij overleed in Rotterdam op 25 september 1965, 74 jaar oud. Zijn vrouw overleed op 7 april 1973 in Wassenaar.

Voor zijn inzet voor de Generale Synode ontving Zeydner dit bord.

De achterzijde van het bord

Uit naam van alle Leden en Adviseurs der Generale Synode wordt dit herinneringsbord opgedragen aan Ds W.A. Zeydner in dankbaarheid voor zijn praesidium Bene merenti de Ecclesia Reformata Naerlandica

Bronnen

• Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme, Kampen (2006), deel 6, blz. 354–356
• Predikanten die joden hielpen, Historisch Documentatiecentrum van het Nederlands Protestantisme, Universiteit van Amsterdam (2015), blz. 202–203
• De Sinterklaasrazzia van 1944, Dick Verkijk, Soesterberg (2004), betreffende Zeydners bezoek aan Kamp Rees
• Bevolkingsregister Bergh
• Bevolkingsregister Waardenburg op Archieven.nl
• Foto ds Zeydner: mevrouw Zeydner-Adriani