Straus, Leopold

Leopold Straus werd op 1 december 1883 geboren in 's-Heerenberg als zoon van Joseph Straus en Sara Hertz. Hij trouwde op 15 januari 1918 in Doetinchem met Lea Jacob, geboren op 6 september 1888 in Zelhem als dochter van Meijer Jacob en Saartje Levie. Zij was een zuster van Sallie Jacob.

Uit dit huwelijk werden vijf kinderen geboren.

• Joseph (Jopie) (* 10 december 1918, † 28 februari 1943 in Auschwitz)
• Meijer (Max) (* 13 juli 1920, † 9 juli 1943 in Sobibor)
• Sara (* 20 augustus 1921, † 3 januari 2008)
• Sallie (* 24 november 1924, † 31 maart 1944 in Polen)
• Benno (* 7 december 1926, † 14 mei 1943 in Sobibor)

Leopold was veehandelaar en woonde met zijn gezin op het adres Kellenstraat 9 in 's-Heerenberg, naast nummer 11, waar zijn broer Ben een slagerij had. De adressen waren ook respectievelijk 's-Heerenberg A 158 en A 156, ook heeft het gezin in de Klinkerstraat 4 (voorheen B44) gewoond. In 1903 werd hij lid van Sociëteit De Vriendschap.

In de nacht van 10 op 11 februari 1943 werden zijn broer Ben en diens vrouw als eerste Joden in 's-Heerenberg opgepakt door de Duitsers. Hun drie nog thuiswonende kinderen zijn diezelfde nacht ondergedoken. Leopold dacht toen nog dat het allemaal zo'n vaart niet zou lopen, want verder werd er die nacht niemand afgevoerd. Hij heeft de volgende dag nog aan zijn ondergedoken neef Harry laten doorgeven dat diens ouders inderdaad opgehaald waren.

Op 9 april 1943 werden alle nog in 's-Heerenberg wonende Joden opgepakt en afgevoerd naar het concentratiekamp Vught, onder hen ook Leopold Straus en zijn gezin. Een maand later, op 8 mei, werden de meesten van hen overgebracht naar het concentratiekamp Westerbork, vanwaar zijn na een kort verblijf op transport werden gesteld naar een vernietigingskamp in Polen. Leopold werd met zijn vrouw en jongste zoon Benno al op 11 mei 1943 op transport gesteld naar het vernietigingskamp Sobibor, waar zij op 14 mei zijn vermoord. Leopold was 59 jaar oud, zijn vrouw 59 jaar oud en Benno was zestien jaar.

Op dezelfde dag stierven in Sobibor de broers David en Manuel Bloemendaal met hun echtgenotes en hun schoonzus Julia Markus alsmede Saartje Hijmans en haar man. Van deze doden waren er zeven afkomstig uit 's-Heerenberg; het hoogste aantal op één dag ooit.

Van Leopolds gezin heeft alleen zijn dochter Sara de oorlog overleefd.

Leopolds overlijden is, samen met dat van zijn zoon Benno, op 19 december 1949 ingeschreven in de gemeente Bergh. Dit gebeurde krachtens een wet uit juni 1949 betreffende het opmaken van overlijdensakten van vermisten. Als bewijs van het overlijden gold een officiële mededeling van de Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten gedateerd 15 september 1949.

De registratie van het overlijden van zijn vrouw volgde op 30 december 1949, in 1950 gevolgd door de overlijdens van Max (op 17 mei) en van Jopie (op 18 november). De dood van zijn zoon Sallie werd op 5 juli 1951 als laatste ingeschreven.

De officiële mededeling No. 12678 van de Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten van Leopold Straus' overlijden in Sobibor. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.

Leopold Straus' overlijdensakte in de gemeente Bergh

Zijn nagedachtenis

De Stolpersteine voor Leopold Straus en zijn gezin in de Kellenstraat

Leopold Straus en zijn gezin worden herdacht op het oorlogsmonument in 's-Heerenberg.

Op 27 januari 2025 werden in 's-Heerenberg negentien Stolpersteine gelegd, waaronder die voor Leopold Straus en zijn gezinsleden. De steen voor zijn dochter Sara (die de oorlog overleefd heeft) wordt later nog gelegd. De stenen liggen in de Kellenstraat ter hoogte waar destijds hun woning op nummer 9 stond. Dit pand en aangrenzende panden zijn afgebroken en in 2002 vervangen door appartementencomplexen met ingangen aan de Stadswal.

Verder worden Leopold Straus en zijn gezin vermeld in het Digitaal Monument van de Joodse Gemeenschap, het Slachtofferregister van de Oorlogsgravenstichting, op de website Oorlogsbronnen.nl en in Yad Vashem's Central Database of Shoah Victims' Names.

Bronnen

• WieWasWie
• Het dagboek van Harry Straus in Azem van 't Hof tot heden, blz. 378
• Digitaal Monument Joodse Gemeenschap
• Gemeentearchief Bergh, lijst van oorlogsslachtoffers
• Old Ni-js nr. 73, blz. 57 en nr. 75, blz. 36
• AROLSEN Archives, DocID 411763, 411764, 5153302, 130382505
• Oorlogsgravenstichting
• Yad Vashem