Bevrijding

De bevrijding van de gemeente Bergh was met Pasen 1945. In de Paasnacht van 31 maart op 1 april werd er zwaar gevochten. Op Paasmorgen kwamen de eerste bevrijders Bergh binnen. Half februari was het artillerievuur op de Duitse stellingen in Bergh begonnen. Zes weken lang schuilden tal van inwoners van 's-Heerenberg in de kelders van het klooster onder de hoede van de Witte Paters en van het Huis Bergh, verzorgd door de familie Van Heek. Door woord en daad hielden zij de moed er in. Daar sliepen zij, bed aan bed, mannen, vrouwen, kinderen; daar ook leefden zij overdag. Als het even rustig was, gingen zij eens kijken hoe het er in de stad bij stond. De laatste nacht, de Paasnacht van 31 maart op 1 april, was de verschrikkelijkste.

Maar op Paasmorgen rolden de tanks der geallieerden 's-Heerenberg binnen; in Azewijn kwamen zij van de kant van Terborg; in Beek uit de richting Stokkum. De Duitsers trokken zich verder terug naar het noorden. Maar bij hun aftocht heeft een Sprengkommando stro in de kerk van Azewijn opgestapeld en het gebouw in vlammen doen opgaan.

Azewijn

"Welcome Tommies" riepen de inwoners van Azewijn tegen de bevrijders waarop deze antwoordden dat ze geen Tommies waren maar 'French Canadians'. Lees het ooggetuigeverslag van Henk Egbers.

Beek

Zie Interview met mevr. Leuverink e.a.

Kilder

Zie de herinneringen van Frits von der Linden.

Zeddam

Vóór de bevrijding

In Zeddam was al voor de bevrijding iets van de bevrijders te zien.

Tijdens de bevrijding

Op eerste Paasdag, zondag 1 april 1945, reden 's morgens om ongeveer tien uur de eerste Canadese tanks Zeddam binnen. Na vijf jaren kon weer een echte sigaret gerookt worden en de kinderen proefden voor het eerst echte chocolade. In de straten verschenen de mannen van de B.S. onder leiding van oud-sergeant Jan Markhorst, om de openbare orde te handhaven. Een moeilijke en ondankbare taak. Want wat zich in de vijf jaren bezetting had opgekropt, dreigde nu tot uitbarsting te komen. Het is volgens Antoon Helmes - oud hoofd der Meisjesschool van Zeddam - de grootste dienst, die het verzet aan Zeddam bewezen heeft, dat het gezorgd heeft, dat de chaos van de bevrijding niet gebruikt kon worden om oude rekeningen te vereffenen. Er zouden anders, zoals elders wel gebeurd is, onschuldige slachtoffers gevallen zijn.

De materiële schade was groot. Het Sint Gerardus Majella Gesticht werd door de Duitsers in brand gestoken. Gerhard Pas van de Foto- en filmgroep maakte een video die een goede indruk geeft van de vernieling in Zeddam.

's-Heerenberg

Het waren de Canadese infanteristen van The Highland Light Infantry of Canada gesteund door Canadese tanks van het 27th Armoured Regiment (The Sherbrooke Fusiliers), die op 1 april 1945 's Heerenberg innamen. De Shermantanks op de foto's tonen stukken rupsband op de hepantsering. Dit waren geen reservestukken, maar pogingen om het effect van Duitse Panzerfausten, handzame anti-tankwapens, te neutraliseren. De gedachte was dat de explosie dan tussen plaatstaal en tank zou plaatsvinden i.p.v. in de tank zelf. Overigens noemden de Duitsers de Sherman de Tommiecooker, een sinistere bijnaam die refereert aan het feit dat het pantser van het voertuig relatief makkelijk te doorboren was en dan snel in brand vloog.

De infantristen van de D-compagnie stonden onder commando van majoor Allan McTaggart. Hij staat met nog enkele Canadese officieren op de pagina Canadese bevrijders.

De bevrijders elders in de gemeente zouden onder leiding van majoor Norman Welsh hebben gestaan.

• 

  Tanks van het Canadese Eerste Leger rijden
  's-Heerenberg binnen, huis fam. Bruins

• 

  Tanks van het Canadese Eerste Leger rijden
  's-Heerenberg binnen. Rechts zien we Marie van de Peer. Vanwege de verduistering zijn de bomen voorzien van een witte band verf, om in het donker ongelukken zoveel mogelijk te voorkomen.

• 

  Canadese bulldozers ruimen in de haast aangebrachte Duitse versperringen op de Emmerikseweg op.

• 

  's-Heerenbergse burgers kijken toe hoe Canadese bulldozers in de haast aangebrachte Duitse versperringen opruimen, bij Rademaker. Op de foto dhr. Bouma en A. Vink.

• 

  Canadese militairen trekken 's-Heerenberg binnen. Links de Marechausseekazerne, rechts Marie van de Peer.

• 

  Canadese bulldozers ruimen in de haast aangebrachte Duitse versperringen op de Emmerikseweg op.

• 

  Brencarriers van het Canadese Eerste Leger rijden 's-Heerenberg binnen. Links het schoolmeestershuis aan de Emmerikseweg. Rechts met fiets Grad Janssen.

• 

  Tanks van het Canadese Eerste Leger rijden 's-Heerenberg binnen. Let op de witte verf onderaan de bomen. Deze was aangebracht om
  's-nachts in het verduisterde 's-Heerenberg toch de weg te kunnen onderscheiden.

• 

  Inwoners van
  's-Heerenberg praten elkaar bij over de gebeurtenissen. Rechts op de achtergrond staan tanks bij het GTW-station.

• 

  Canadese infanteristen rusten in 's-Heerenberg even uit.

• 

  Tanks van het Canadese Leger rijden door de Molenstraat; rechts Gilsing

• 

  Geallieerden in de Molenpoortstraat. Links de panden van drogisterij Holleman en bazaar
  W. Schuurman

• 

  Tank bij café-restaurant Schuurman en het vernielde sociëteitgebouw

• 

  Voorgevel sociëteit

• 

  Links en rechts de horecapanden van Van Uhm

• 

  Ingang café A. Schuurman

• 

  Militairen bij de tuin van Thuis; nu Stadsplein.

Bevrijdingsfeesten 's-Heerenberg

• 

  De Opmars Fietsroute in het spoor van de Canadezen. Uit het dagboek van soldaat F. Dobie. (Klik voor een vergroting)

• 

  (Klik voor een vergroting)

• 

  (Klik voor een vergroting)

• 

  (Klik voor een vergroting)

• 

  Bevrijdingsbal

• 
• 
• 

  Het was een onvergetelijke avond

• 
• 

• 

  Bevrijdingsoptocht augustus 1945 in de Molenstraat

• 

  Tijdelijk monument tijdens de bevrijdingsoptocht.

• 

  Bevrijdingsoptocht

• 
• 

  Bevrijdingsoptocht voor Café Schuurman

• 
• 

  De dames dragen schilden met daarop afgebeeld de provinciewapens

• 

  Peeskesweg

• 

  klarinettist in licht kostuum is Hendrik Altenrath met rechts daarachter Willy Loskamp sr.

• 

  Het (tijdelijke of noodmonument voor Pastoor Galama en Kapelaan van Rooyen

• 

  ‎ (Bevrijding - optocht. Leida Schuurman Schut ,....., Jan Schuurman, Johanna(Hanne)Schuurman Derksen, Gerrit Schuurman (de Snor)

• 

  Leida Schuurman-Schut, Jan Schuurman, Mia v/d Hoven-Schuurman, G.W. Schuurman. Foto gemaakt tijdens bevrijding bij café Schuurman

• 

  Leida Schuurman-Schut bij haar oudershuis aan de Ulftseweg 2 te Gendringen. Dezelfde leeuw heeft met de bevrijding in
  's-Heerenberg gehangen.

• 
• 
• 
• 
• 

Programma der Bevrijdings- Vredesfeesten, Augustus 1945

• 

  Blz. 4en1

• 

  Blz. 2 en 3 ‎

• 

75 Jaar Bevrijding

Ter eren van 75 jaar bevrijding is er een Vrijheidsspecial uitgegeven van 75 jaar Vrijheid in Bergh.

Het bestuur bestaan de uit Arjan Zweers, Remy Geers,Leon Westerhof, Elbert van Westerop en Henk Groote van de Stichting Herdenking bevrijding Bergh wilde een gevarieerd programma aan bieden op 3, 4 en 5 april dit kan echter geen doorgang vinden vanwege de Corona-virus. De Stichting hoopt dit nu in september doorgang te laten vinden.

Bronnen

• De achterkant van Montferlands vrijheid
• Oorlogsherinneringen
• Antoon Helmes en Frans Smit: Parochie Zeddam 1150-1975
• Bergh; Heren, Land en Volk (1979), blz. 367
• Archief Benny Schuurman. Bevrijdingsfeesten 's-Heerenberg - foto's bevrijding binnenstad.