Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Lengel: verschil tussen versies

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
(forse uitbreiding)
k (Allecijfers)
 
(103 tussenliggende versies door 15 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
'''Lengel''' is een dorpskern binnen de voormalige gemeente Bergh. Lengel is heden ten dage vastgebouwd aan [['s-Heerenberg]].
+
[[Bestand:Lengel2007.jpg|right|450px|thumb|<center>'''Gezicht op Lengel vanaf de [[Mengelenberg]]</center>]]
 +
== Geschiedenis ==
 +
'''Lengel''' is een dorpskern binnen de voormalige [[gemeente Bergh]] die is heden ten dage is vast gebouwd aan [['s-Heerenberg]]. Het dorp bestaat uit twee delen:
 +
* de dorpskern, waarvan de [[Antoniusstraat]] het beeld bepaalt.
 +
* het buitengebied ten noorden en ten oosten van de dorpskern. Het noorden van Lengel wordt begrensd door de [[Bergherbos|Montferlandse bossen]]met onder andere de [[Mengelenberg]] en even verderop de [[Galgenberg]].
  
−
Het dorp bestaat uit twee delen:
+
De naam Lengel is ontleend aan de grote bosrijkdom van de mark Lengel die zich eertijds uitstrekte tussen [[Azewijn]], [[Zeddam]] en 's-Heerenberg. In haar oudste oorkonden daterend uit de [[:Categorie:Jaartallen 1400-1499|15e eeuw]] wordt de markgemeenschap Lenglo of Lengelo genoemd. Deze naam bestaat uit de delen ''leng'', wat lang of groot betekent, en ''lo'' ofwel bos.
−
* de dorpskern, waarvan de Antoniusstraat het beeld bepaalt.
 
−
* het buitengebied ten noorden en ten oosten van de dorpskern.
 
  
−
Het dorp, overwegend van katholieke signatuur, heeft geen eigen kerk, maar valt hiervoor onder de 's-Heerenberg - Lengelse ''R.K. Emmausparochie'', waarvan de kerk, de [[Emmauskerk]], in 's-Heerenberg staat, op ongeveer een kilometer afstand van de Lengelse dorpskern.
+
Als bewoonde nederzetting wordt Lengel voor het eerst genoemd in een oorkonde van 1 september [[1358]], waarin [[Willem I van den Bergh]] het recht tot wederinkoop wordt gegeven van de jaarlijkse rente uit het "Hof te Lengel" van zeven Brabantse marken. Het betrof vermoedelijk een [[Kastelen en Havezaten|havezate]] dat een leenbezit was van de domproost van Utrecht, die er de [[Graven Van den Bergh|graven Van Bergh]] mee beleende. Vermoed wordt dat deze havezate in de buurt van [[Bongerd (straat)|De Bongerd]] heeft gestaan.
  
−
Lengel telt ongeveer 500 inwoners. Het dorp heeft een rijk verenigingsleven, waaronder een eigen voetbalvereniging, [[VVL]], een eigen carnavalsvereniging en een eigen schutterij. Verder heeft het dorp nauwelijks voorzieningen. Tot begin jaren '80 van de vorige eeuw was er een kleuterschool gevestigd aan de Antoniusstraat, maar deze is destijds bij gebrek aan leerlingen opgeheven, en samengevoegd met de [[Galamaschool]] in 's-Heerenberg.
+
Enkele heren van Lengel waren:
 +
*Frank van Lengel, [[Administrateurs en Rentmeesters Huis Bergh|rentmeester]] te [['s-Heerenberg]]) en medestichter van de in januari [[1370]] ingewijde kapel te [[Azewijn]]
 +
*Gerloch van Lengel, schepen in de stad [[Emmerik]] in [[1425]]
 +
*Gerrit van Lengel, slotvoogd van [[Huis Bergh|kasteel Bergh]] in [[1495]]
 +
*Hendrikus van Lengel, vicaris te [[Didam]] in [[1526]]
 +
*Johan van Lengel, stedelijk secretaris te Elburg in [[1577]]
  
−
===De Duitse Grens===
+
== De bevolking ==
−
Ten zuiden van het buitengebied van Lengel ligt de voor de voormalige gemeente Bergh karakteristieke landsgrens met Duitsland. De feitelijke grens wordt gevormd door het  riviertje de ''Wetering''. Ter hoogte van Lengel is er een grensovergang. Deze grensovergang ligt ten zuidwesten van de Lengelse dorpskern, en juist ten oosten van Industrieterrein '' 't Goor''. In de jaren '90 is hier een loopbrug gerealiseerd. Tot 1987 waren hier de resten van de [[Zwarte Brug]] zichtbaar. Helaas zijn deze resten nu verdwenen. Toen was er echter geen mogelijkheid hier de grens te passeren. Deze overgang is toegankelijk voor fietsers en voetgangers.
+
Lengel telde in [[2007]] ongeveer 500 inwoners. Het dorp had een rijk verenigingsleven, waaronder een eigen [[VVL|voetbalvereniging]], een eigen [[Ezelsköp, De|carnavalsvereniging]] en een eigen [[Schuttersvereniging_St._Antonius_Lengel |schutterij]]. De voetbalvereniging fuseerde met MvR en Stokkum tot [[FC Bergh]].Verder heeft het dorp nauwelijks voorzieningen.  
  
−
===Diversen===
+
Geruime tijd was in Lengel [[Bakkers|bakker ]] [[Hegeman, Josephus Johannes|Joes (Jozef) Hegeman]] gevestigd, die ook brood aan huis bezorgde. Zijn zus had naast de bakkerij een Vivo-winkel vlak bij het tegenwoordige voetbalveld. Verder was er in de jaren 50 en 60 een Sparwinkel van [[Wissink, Antonius Stephanus|Antonius Stephanus Wissink]] aan de [[Oude Kapelstraat]]. De beroepsbevolking bestond in die tijd hoofdzakelijk uit boeren en arbeiders. Eén van die boeren, Ter Vrugt, haalde in Lengel en 's-Heerenberg met paard en wagen etensresten op, die gevoerd werden aan de varkens.
−
*[[Old Ni-js]] nummer 48 is een thema-nummer over Lengel. Op de site van de [[Heemkundekring Bergh]] staat een toelichting bij de knop Lijfblad.
+
 
−
*In Lengel staat een monument voor [[oorlogsslachtoffers]].
+
Tot begin [[vorige eeuw|jaren 80]] was er aan de Antoniusstraat een kleuterschool, maar deze is destijds bij gebrek aan leerlingen opgeheven, en samengevoegd met de [[Galamaschool]] in 's-Heerenberg.
−
*Lengel had in het verleden meerdere [[horeca]]bedrijven.
+
 
 +
Een opvallend 'wijkje' was het zogenaamde [[Rooie Darp]] tussen Lengel en [[Zeddam]] in. De naam dankten deze kleine arbeidershuisjes aan de rode pannen op de daken. Hier was sprake van een hechte, kleine gemeenschap. Het Rooie Darp is begin jaren 80(?) verdwenen.
 +
 
 +
De [[Kermis#Lengel|Lengelse kermis]] wordt ieder jaar in oktober gehouden en wordt ook wel de ''knollenkermis'' genoemd. Deze bijnaam is ontleend aan de oogst van voederbieten en knollen rond deze tijd. Een andere naam die in de wijde omgeving gebruikt wordt, is ''vliegenkermis''. Vroeger vond de kermis plaats tegenover zaal [[Verheij, Johannes Wilhelmus|Jan Verheij]] waar later ook een tent werd geplaatst. Tegenwoordig is het kermisterrein verplaatst richting voetbalveld. Dit veld was in de jaren 50 en 60 bij boer Peters. Overigens werd tegenover de voormalige Zaal Verheij jarenlang op Eerste Paasdag een concert gegeven door [[Achterhoek]]se rockformatie Normaal.
 +
 
 +
Het dorp is overwegend van katholieke signatuur. In [[1968]] werd het samen met de nieuwbouwwijken van 's-Heerenberg-Oost afgescheiden van de 's-Heerenbergse [[Pancratiuskerk|Sint Pancratiusparochie]], waarmee de Emmaus–H. Cleopasparochie ontstond. Deze parochie heeft van [[1970]] tot [[2017]] in 's-Heerenberg-Oost een [[Emmauskerk|eigen kerk]] gehad, die in laatstgenoemd jaar werd gesloopt om plaats te maken voor appartementen. Al in [[2010]] was de parochie samen met twaalf andere parochies opgegaan in de fusieparochie [[Parochie Heilige Gabriël|Heilige Gabriël]].
 +
 
 +
Enkele bekende familienamen uit Lengel zijn Giezen, Duis, Meijer, Lenting, Smit, Evers, Heuvel, Heering, Peters, Wissing, Arendsen, Hebing, Hermsen, Verhey, Hesseling, Gerritsen, Delleman, Hegeman, Arts en Kemperman.
 +
 
 +
== De Duitse grens ==
 +
Ten zuiden van het buitengebied van Lengel ligt de voor de voormalige gemeente Bergh karakteristieke [[Grens|landsgrens]] met [[Duitsland]]. De feitelijke grens wordt gevormd door het  riviertje de [[Wetering]]. Ter hoogte van Lengel is er een grensovergang. Deze grensovergang ligt ten zuidwesten van de Lengelse dorpskern, en juist ten oosten van [[Industrieterrein 't Goor]]. In de jaren 90 is hier een loopbrug gebouwd. Tot [[1987]] waren hier de resten van de [[Zwarte Brug]] zichtbaar. Helaas zijn deze resten nu verdwenen. In de periode van [[1945]] tot midden jaren 90 was er echter geen mogelijkheid hier de grens te passeren. De grensovergang is thans weer toegankelijk voor fietsers en voetgangers.
 +
 
 +
== Fotogalerij ==
 +
<gallery>
 +
Bestand:Onafhankelijksfeest 1913 Lengel 001.jpg|Ansichtkaart van het [[Onafhankelijkheidsfeest 1913]], afz. A. Hegeman, gestuurd aan J. Bolk
 +
Bestand:Kopie van boekhouding 1850.jpg|[[Café Verheij]] met [[Nederveen, mr. Alphons Joseph Marie|burgemeester Nederveen]], Jan Verheij en Jan met de Neus
 +
Bestand:Lengel.jpg |Het [[oorlogsmonument Lengel|oorlogsmonument]] in Lengel
 +
Bestand:Oktober!978 NieuwsvdRabobank0002 (Large).JPG|Luchtfoto Lengel [[1978]]
 +
</gallery>
 +
 
 +
== Krantenknipsels ==
 +
De eerste drie van onderstaande krantenknipsels heeft [[Schuurman, B.C.J.A|Benny Schuurman]] gevonden op [http://www.delpher.nl Delpher]].<br>
 +
Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.
 +
 
 +
{|
 +
|- valign=top
 +
|[[Bestand:Lengel woensdag 15 0kt. 1884.JPG|thumb|200px|<center>Brand<br>''Nieuws van de Dag'',<br>15 oktober [[1884]]</center><br>]]
 +
[[Bestand:In de Lorem 1922 lengel0001.JPG|200px|thumb|<center>In de lorum<br> ''Het Centrum'',<br>27 oktober [[1922]]</center><br>]]
 +
|[[Bestand:Rechtszaken lengel 1895.JPG|3oopx|thumb|200px|<center>Rechtszaken<br> ''Algemeen Handelsblad'',<br>20 mei [[1895]]</center><br>]]
 +
[[Bestand:Sportveldencomplex lengel Berghgids 1 oktober 1980.jpg|thumb|200px|<center>Sportcomplex Lengel<br>[[de Berghgids]],<br>1 oktober [[1980]]</center><br>]]
 +
|}
 +
== Diversen ==
 +
*[[Old Ni-js 048|Old Ni-js nummer 48]] is een themanummer over Lengel.
 +
*Lengel had in het verleden meerdere [[:Categorie:Horeca Lengel|horecabedrijven]].
 +
*Lengel had van [[1855]] tot [[1861]] een [[Verdwenen molen Lengel|molen]].
 +
*In en rond Lengel staan nog diverse markante [[boerderijen]], o.a. Goedborg, de [[Zonnekroek]] en [[Korenhorst (Boerderij)|De Koornhorst]].
 +
*[[Horeca | Cafeboerderijen]] waren [[Café De Klomp (Lengel)|De Klomp]] en [[Koppelpaarden|De Koppelpaarden]].
 +
*Zie ook de lijst met [[:Categorie:Religieuzen Lengel|Religieuzen]].
 +
*Lengel heeft een eigen [[Kapel van Lengel|kapel]] gehad.
 +
*[[Het Veen]]
 +
*[[Evers-Heuvel]]
 +
 
 +
== Kaart ==
 +
{{#Display_map:
 +
51.881299, 6.266048~Voetbal Vereniging Lengel ([[VVL]]);
 +
|zoom=17
 +
|hight=450
 +
|width=450
 +
}}
 +
 
 +
== Externe link ==
 +
*[https://allecijfers.nl/woonplaatsen/ Allecijfers] voor statistische gegevens over Lengel
 +
 
 +
[[Categorie:Gemeente Bergh]] [[Categorie: Kadastrale gemeente 's-Heerenberg]] [[Categorie: Lengel]]

Huidige versie van 6 jan 2024 om 09:06

Gezicht op Lengel vanaf de Mengelenberg

Geschiedenis

Lengel is een dorpskern binnen de voormalige gemeente Bergh die is heden ten dage is vast gebouwd aan 's-Heerenberg. Het dorp bestaat uit twee delen:

De naam Lengel is ontleend aan de grote bosrijkdom van de mark Lengel die zich eertijds uitstrekte tussen Azewijn, Zeddam en 's-Heerenberg. In haar oudste oorkonden daterend uit de 15e eeuw wordt de markgemeenschap Lenglo of Lengelo genoemd. Deze naam bestaat uit de delen leng, wat lang of groot betekent, en lo ofwel bos.

Als bewoonde nederzetting wordt Lengel voor het eerst genoemd in een oorkonde van 1 september 1358, waarin Willem I van den Bergh het recht tot wederinkoop wordt gegeven van de jaarlijkse rente uit het "Hof te Lengel" van zeven Brabantse marken. Het betrof vermoedelijk een havezate dat een leenbezit was van de domproost van Utrecht, die er de graven Van Bergh mee beleende. Vermoed wordt dat deze havezate in de buurt van De Bongerd heeft gestaan.

Enkele heren van Lengel waren:

De bevolking

Lengel telde in 2007 ongeveer 500 inwoners. Het dorp had een rijk verenigingsleven, waaronder een eigen voetbalvereniging, een eigen carnavalsvereniging en een eigen schutterij. De voetbalvereniging fuseerde met MvR en Stokkum tot FC Bergh.Verder heeft het dorp nauwelijks voorzieningen.

Geruime tijd was in Lengel bakker Joes (Jozef) Hegeman gevestigd, die ook brood aan huis bezorgde. Zijn zus had naast de bakkerij een Vivo-winkel vlak bij het tegenwoordige voetbalveld. Verder was er in de jaren 50 en 60 een Sparwinkel van Antonius Stephanus Wissink aan de Oude Kapelstraat. De beroepsbevolking bestond in die tijd hoofdzakelijk uit boeren en arbeiders. Eén van die boeren, Ter Vrugt, haalde in Lengel en 's-Heerenberg met paard en wagen etensresten op, die gevoerd werden aan de varkens.

Tot begin jaren 80 was er aan de Antoniusstraat een kleuterschool, maar deze is destijds bij gebrek aan leerlingen opgeheven, en samengevoegd met de Galamaschool in 's-Heerenberg.

Een opvallend 'wijkje' was het zogenaamde Rooie Darp tussen Lengel en Zeddam in. De naam dankten deze kleine arbeidershuisjes aan de rode pannen op de daken. Hier was sprake van een hechte, kleine gemeenschap. Het Rooie Darp is begin jaren 80(?) verdwenen.

De Lengelse kermis wordt ieder jaar in oktober gehouden en wordt ook wel de knollenkermis genoemd. Deze bijnaam is ontleend aan de oogst van voederbieten en knollen rond deze tijd. Een andere naam die in de wijde omgeving gebruikt wordt, is vliegenkermis. Vroeger vond de kermis plaats tegenover zaal Jan Verheij waar later ook een tent werd geplaatst. Tegenwoordig is het kermisterrein verplaatst richting voetbalveld. Dit veld was in de jaren 50 en 60 bij boer Peters. Overigens werd tegenover de voormalige Zaal Verheij jarenlang op Eerste Paasdag een concert gegeven door Achterhoekse rockformatie Normaal.

Het dorp is overwegend van katholieke signatuur. In 1968 werd het samen met de nieuwbouwwijken van 's-Heerenberg-Oost afgescheiden van de 's-Heerenbergse Sint Pancratiusparochie, waarmee de Emmaus–H. Cleopasparochie ontstond. Deze parochie heeft van 1970 tot 2017 in 's-Heerenberg-Oost een eigen kerk gehad, die in laatstgenoemd jaar werd gesloopt om plaats te maken voor appartementen. Al in 2010 was de parochie samen met twaalf andere parochies opgegaan in de fusieparochie Heilige Gabriël.

Enkele bekende familienamen uit Lengel zijn Giezen, Duis, Meijer, Lenting, Smit, Evers, Heuvel, Heering, Peters, Wissing, Arendsen, Hebing, Hermsen, Verhey, Hesseling, Gerritsen, Delleman, Hegeman, Arts en Kemperman.

De Duitse grens

Ten zuiden van het buitengebied van Lengel ligt de voor de voormalige gemeente Bergh karakteristieke landsgrens met Duitsland. De feitelijke grens wordt gevormd door het riviertje de Wetering. Ter hoogte van Lengel is er een grensovergang. Deze grensovergang ligt ten zuidwesten van de Lengelse dorpskern, en juist ten oosten van Industrieterrein 't Goor. In de jaren 90 is hier een loopbrug gebouwd. Tot 1987 waren hier de resten van de Zwarte Brug zichtbaar. Helaas zijn deze resten nu verdwenen. In de periode van 1945 tot midden jaren 90 was er echter geen mogelijkheid hier de grens te passeren. De grensovergang is thans weer toegankelijk voor fietsers en voetgangers.

Fotogalerij

Krantenknipsels

De eerste drie van onderstaande krantenknipsels heeft Benny Schuurman gevonden op Delpher].
Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.

Brand
Nieuws van de Dag,
15 oktober 1884

In de lorum
Het Centrum,
27 oktober 1922
Rechtszaken
Algemeen Handelsblad,
20 mei 1895

Sportcomplex Lengel
de Berghgids,
1 oktober 1980

Diversen

Kaart

Bezig met het laden van de kaart...

Externe link

Overgenomen van "https://berghapedia.nl/index.php?title=Lengel&oldid=94754"