Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Lengel: verschil tussen versies
k (categorie) |
k (Allecijfers) |
||
| (24 tussenliggende versies door 6 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | [[Bestand: | + | [[Bestand:Lengel2007.jpg|right|450px|thumb|<center>'''Gezicht op Lengel vanaf de [[Mengelenberg]]</center>]] |
| − | + | == Geschiedenis == | |
| − | '''Lengel''' is een dorpskern binnen de voormalige [[gemeente Bergh]] | + | '''Lengel''' is een dorpskern binnen de voormalige [[gemeente Bergh]] die is heden ten dage is vast gebouwd aan [['s-Heerenberg]]. Het dorp bestaat uit twee delen: |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Het dorp bestaat uit twee delen: | ||
* de dorpskern, waarvan de [[Antoniusstraat]] het beeld bepaalt. | * de dorpskern, waarvan de [[Antoniusstraat]] het beeld bepaalt. | ||
| − | * het buitengebied ten noorden en ten oosten van de dorpskern. Het noorden van Lengel wordt begrensd door de Montferlandse bossen met onder andere de [[Mengelenberg]] en even verderop de [[Galgenberg]]. | + | * het buitengebied ten noorden en ten oosten van de dorpskern. Het noorden van Lengel wordt begrensd door de [[Bergherbos|Montferlandse bossen]]met onder andere de [[Mengelenberg]] en even verderop de [[Galgenberg]]. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | ''' | + | De naam Lengel is ontleend aan de grote bosrijkdom van de mark Lengel die zich eertijds uitstrekte tussen [[Azewijn]], [[Zeddam]] en 's-Heerenberg. In haar oudste oorkonden daterend uit de [[:Categorie:Jaartallen 1400-1499|15e eeuw]] wordt de markgemeenschap Lenglo of Lengelo genoemd. Deze naam bestaat uit de delen ''leng'', wat lang of groot betekent, en ''lo'' ofwel bos. |
| − | + | Als bewoonde nederzetting wordt Lengel voor het eerst genoemd in een oorkonde van 1 september [[1358]], waarin [[Willem I van den Bergh]] het recht tot wederinkoop wordt gegeven van de jaarlijkse rente uit het "Hof te Lengel" van zeven Brabantse marken. Het betrof vermoedelijk een [[Kastelen en Havezaten|havezate]] dat een leenbezit was van de domproost van Utrecht, die er de [[Graven Van den Bergh|graven Van Bergh]] mee beleende. Vermoed wordt dat deze havezate in de buurt van [[Bongerd (straat)|De Bongerd]] heeft gestaan. | |
| − | [[ | + | Enkele heren van Lengel waren: |
| + | *Frank van Lengel, [[Administrateurs en Rentmeesters Huis Bergh|rentmeester]] te [['s-Heerenberg]]) en medestichter van de in januari [[1370]] ingewijde kapel te [[Azewijn]] | ||
| + | *Gerloch van Lengel, schepen in de stad [[Emmerik]] in [[1425]] | ||
| + | *Gerrit van Lengel, slotvoogd van [[Huis Bergh|kasteel Bergh]] in [[1495]] | ||
| + | *Hendrikus van Lengel, vicaris te [[Didam]] in [[1526]] | ||
| + | *Johan van Lengel, stedelijk secretaris te Elburg in [[1577]] | ||
| − | + | == De bevolking == | |
| + | Lengel telde in [[2007]] ongeveer 500 inwoners. Het dorp had een rijk verenigingsleven, waaronder een eigen [[VVL|voetbalvereniging]], een eigen [[Ezelsköp, De|carnavalsvereniging]] en een eigen [[Schuttersvereniging_St._Antonius_Lengel |schutterij]]. De voetbalvereniging fuseerde met MvR en Stokkum tot [[FC Bergh]].Verder heeft het dorp nauwelijks voorzieningen. | ||
| + | Geruime tijd was in Lengel [[Bakkers|bakker ]] [[Hegeman, Josephus Johannes|Joes (Jozef) Hegeman]] gevestigd, die ook brood aan huis bezorgde. Zijn zus had naast de bakkerij een Vivo-winkel vlak bij het tegenwoordige voetbalveld. Verder was er in de jaren 50 en 60 een Sparwinkel van [[Wissink, Antonius Stephanus|Antonius Stephanus Wissink]] aan de [[Oude Kapelstraat]]. De beroepsbevolking bestond in die tijd hoofdzakelijk uit boeren en arbeiders. Eén van die boeren, Ter Vrugt, haalde in Lengel en 's-Heerenberg met paard en wagen etensresten op, die gevoerd werden aan de varkens. | ||
| − | + | Tot begin [[vorige eeuw|jaren 80]] was er aan de Antoniusstraat een kleuterschool, maar deze is destijds bij gebrek aan leerlingen opgeheven, en samengevoegd met de [[Galamaschool]] in 's-Heerenberg. | |
| − | + | Een opvallend 'wijkje' was het zogenaamde [[Rooie Darp]] tussen Lengel en [[Zeddam]] in. De naam dankten deze kleine arbeidershuisjes aan de rode pannen op de daken. Hier was sprake van een hechte, kleine gemeenschap. Het Rooie Darp is begin jaren 80(?) verdwenen. | |
| − | [[ | + | De [[Kermis#Lengel|Lengelse kermis]] wordt ieder jaar in oktober gehouden en wordt ook wel de ''knollenkermis'' genoemd. Deze bijnaam is ontleend aan de oogst van voederbieten en knollen rond deze tijd. Een andere naam die in de wijde omgeving gebruikt wordt, is ''vliegenkermis''. Vroeger vond de kermis plaats tegenover zaal [[Verheij, Johannes Wilhelmus|Jan Verheij]] waar later ook een tent werd geplaatst. Tegenwoordig is het kermisterrein verplaatst richting voetbalveld. Dit veld was in de jaren 50 en 60 bij boer Peters. Overigens werd tegenover de voormalige Zaal Verheij jarenlang op Eerste Paasdag een concert gegeven door [[Achterhoek]]se rockformatie Normaal. |
| − | + | Het dorp is overwegend van katholieke signatuur. In [[1968]] werd het samen met de nieuwbouwwijken van 's-Heerenberg-Oost afgescheiden van de 's-Heerenbergse [[Pancratiuskerk|Sint Pancratiusparochie]], waarmee de Emmaus–H. Cleopasparochie ontstond. Deze parochie heeft van [[1970]] tot [[2017]] in 's-Heerenberg-Oost een [[Emmauskerk|eigen kerk]] gehad, die in laatstgenoemd jaar werd gesloopt om plaats te maken voor appartementen. Al in [[2010]] was de parochie samen met twaalf andere parochies opgegaan in de fusieparochie [[Parochie Heilige Gabriël|Heilige Gabriël]]. | |
| − | + | Enkele bekende familienamen uit Lengel zijn Giezen, Duis, Meijer, Lenting, Smit, Evers, Heuvel, Heering, Peters, Wissing, Arendsen, Hebing, Hermsen, Verhey, Hesseling, Gerritsen, Delleman, Hegeman, Arts en Kemperman. | |
| − | ' | + | == De Duitse grens == |
| + | Ten zuiden van het buitengebied van Lengel ligt de voor de voormalige gemeente Bergh karakteristieke [[Grens|landsgrens]] met [[Duitsland]]. De feitelijke grens wordt gevormd door het riviertje de [[Wetering]]. Ter hoogte van Lengel is er een grensovergang. Deze grensovergang ligt ten zuidwesten van de Lengelse dorpskern, en juist ten oosten van [[Industrieterrein 't Goor]]. In de jaren 90 is hier een loopbrug gebouwd. Tot [[1987]] waren hier de resten van de [[Zwarte Brug]] zichtbaar. Helaas zijn deze resten nu verdwenen. In de periode van [[1945]] tot midden jaren 90 was er echter geen mogelijkheid hier de grens te passeren. De grensovergang is thans weer toegankelijk voor fietsers en voetgangers. | ||
| − | + | == Fotogalerij == | |
<gallery> | <gallery> | ||
| − | Bestand: | + | Bestand:Onafhankelijksfeest 1913 Lengel 001.jpg|Ansichtkaart van het [[Onafhankelijkheidsfeest 1913]], afz. A. Hegeman, gestuurd aan J. Bolk |
| + | Bestand:Kopie van boekhouding 1850.jpg|[[Café Verheij]] met [[Nederveen, mr. Alphons Joseph Marie|burgemeester Nederveen]], Jan Verheij en Jan met de Neus | ||
| + | Bestand:Lengel.jpg |Het [[oorlogsmonument Lengel|oorlogsmonument]] in Lengel | ||
| + | Bestand:Oktober!978 NieuwsvdRabobank0002 (Large).JPG|Luchtfoto Lengel [[1978]] | ||
</gallery> | </gallery> | ||
| + | == Krantenknipsels == | ||
| + | De eerste drie van onderstaande krantenknipsels heeft [[Schuurman, B.C.J.A|Benny Schuurman]] gevonden op [http://www.delpher.nl Delpher]].<br> | ||
| + | Klik op de afbeeldingen voor een vergroting. | ||
| − | = | + | {| |
| − | + | |- valign=top | |
| − | + | |[[Bestand:Lengel woensdag 15 0kt. 1884.JPG|thumb|200px|<center>Brand<br>''Nieuws van de Dag'',<br>15 oktober [[1884]]</center><br>]] | |
| − | *Lengel had in het verleden meerdere [[ | + | [[Bestand:In de Lorem 1922 lengel0001.JPG|200px|thumb|<center>In de lorum<br> ''Het Centrum'',<br>27 oktober [[1922]]</center><br>]] |
| − | *Lengel had | + | |[[Bestand:Rechtszaken lengel 1895.JPG|3oopx|thumb|200px|<center>Rechtszaken<br> ''Algemeen Handelsblad'',<br>20 mei [[1895]]</center><br>]] |
| − | *In en rond Lengel staan nog diverse markante [[boerderijen]], o.a. Goedborg, de [[Zonnekroek]] en Koornhorst. [[Horeca | Cafeboerderijen]] waren | + | [[Bestand:Sportveldencomplex lengel Berghgids 1 oktober 1980.jpg|thumb|200px|<center>Sportcomplex Lengel<br>[[de Berghgids]],<br>1 oktober [[1980]]</center><br>]] |
| − | *Zie ook de lijst met [[Religieuzen]] | + | |} |
| + | == Diversen == | ||
| + | *[[Old Ni-js 048|Old Ni-js nummer 48]] is een themanummer over Lengel. | ||
| + | *Lengel had in het verleden meerdere [[:Categorie:Horeca Lengel|horecabedrijven]]. | ||
| + | *Lengel had van [[1855]] tot [[1861]] een [[Verdwenen molen Lengel|molen]]. | ||
| + | *In en rond Lengel staan nog diverse markante [[boerderijen]], o.a. Goedborg, de [[Zonnekroek]] en [[Korenhorst (Boerderij)|De Koornhorst]]. | ||
| + | *[[Horeca | Cafeboerderijen]] waren [[Café De Klomp (Lengel)|De Klomp]] en [[Koppelpaarden|De Koppelpaarden]]. | ||
| + | *Zie ook de lijst met [[:Categorie:Religieuzen Lengel|Religieuzen]]. | ||
*Lengel heeft een eigen [[Kapel van Lengel|kapel]] gehad. | *Lengel heeft een eigen [[Kapel van Lengel|kapel]] gehad. | ||
| − | * | + | *[[Het Veen]] |
| − | + | *[[Evers-Heuvel]] | |
| − | |||
| − | *[[ | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Kaart == | |
| − | + | {{#Display_map: | |
| − | 51.881299, 6.266048 | + | 51.881299, 6.266048~Voetbal Vereniging Lengel ([[VVL]]); |
| − | + | |zoom=17 | |
| + | |hight=450 | ||
| + | |width=450 | ||
| + | }} | ||
| − | + | == Externe link == | |
| + | *[https://allecijfers.nl/woonplaatsen/ Allecijfers] voor statistische gegevens over Lengel | ||
| − | [[Categorie: Kadastrale gemeente 's-Heerenberg]] | + | [[Categorie:Gemeente Bergh]] [[Categorie: Kadastrale gemeente 's-Heerenberg]] [[Categorie: Lengel]] |
| − | [[Categorie: Lengel | ||
| − | |||
Huidige versie van 6 jan 2024 om 09:06
Inhoud
Geschiedenis
Lengel is een dorpskern binnen de voormalige gemeente Bergh die is heden ten dage is vast gebouwd aan 's-Heerenberg. Het dorp bestaat uit twee delen:
- de dorpskern, waarvan de Antoniusstraat het beeld bepaalt.
- het buitengebied ten noorden en ten oosten van de dorpskern. Het noorden van Lengel wordt begrensd door de Montferlandse bossenmet onder andere de Mengelenberg en even verderop de Galgenberg.
De naam Lengel is ontleend aan de grote bosrijkdom van de mark Lengel die zich eertijds uitstrekte tussen Azewijn, Zeddam en 's-Heerenberg. In haar oudste oorkonden daterend uit de 15e eeuw wordt de markgemeenschap Lenglo of Lengelo genoemd. Deze naam bestaat uit de delen leng, wat lang of groot betekent, en lo ofwel bos.
Als bewoonde nederzetting wordt Lengel voor het eerst genoemd in een oorkonde van 1 september 1358, waarin Willem I van den Bergh het recht tot wederinkoop wordt gegeven van de jaarlijkse rente uit het "Hof te Lengel" van zeven Brabantse marken. Het betrof vermoedelijk een havezate dat een leenbezit was van de domproost van Utrecht, die er de graven Van Bergh mee beleende. Vermoed wordt dat deze havezate in de buurt van De Bongerd heeft gestaan.
Enkele heren van Lengel waren:
- Frank van Lengel, rentmeester te 's-Heerenberg) en medestichter van de in januari 1370 ingewijde kapel te Azewijn
- Gerloch van Lengel, schepen in de stad Emmerik in 1425
- Gerrit van Lengel, slotvoogd van kasteel Bergh in 1495
- Hendrikus van Lengel, vicaris te Didam in 1526
- Johan van Lengel, stedelijk secretaris te Elburg in 1577
De bevolking
Lengel telde in 2007 ongeveer 500 inwoners. Het dorp had een rijk verenigingsleven, waaronder een eigen voetbalvereniging, een eigen carnavalsvereniging en een eigen schutterij. De voetbalvereniging fuseerde met MvR en Stokkum tot FC Bergh.Verder heeft het dorp nauwelijks voorzieningen.
Geruime tijd was in Lengel bakker Joes (Jozef) Hegeman gevestigd, die ook brood aan huis bezorgde. Zijn zus had naast de bakkerij een Vivo-winkel vlak bij het tegenwoordige voetbalveld. Verder was er in de jaren 50 en 60 een Sparwinkel van Antonius Stephanus Wissink aan de Oude Kapelstraat. De beroepsbevolking bestond in die tijd hoofdzakelijk uit boeren en arbeiders. Eén van die boeren, Ter Vrugt, haalde in Lengel en 's-Heerenberg met paard en wagen etensresten op, die gevoerd werden aan de varkens.
Tot begin jaren 80 was er aan de Antoniusstraat een kleuterschool, maar deze is destijds bij gebrek aan leerlingen opgeheven, en samengevoegd met de Galamaschool in 's-Heerenberg.
Een opvallend 'wijkje' was het zogenaamde Rooie Darp tussen Lengel en Zeddam in. De naam dankten deze kleine arbeidershuisjes aan de rode pannen op de daken. Hier was sprake van een hechte, kleine gemeenschap. Het Rooie Darp is begin jaren 80(?) verdwenen.
De Lengelse kermis wordt ieder jaar in oktober gehouden en wordt ook wel de knollenkermis genoemd. Deze bijnaam is ontleend aan de oogst van voederbieten en knollen rond deze tijd. Een andere naam die in de wijde omgeving gebruikt wordt, is vliegenkermis. Vroeger vond de kermis plaats tegenover zaal Jan Verheij waar later ook een tent werd geplaatst. Tegenwoordig is het kermisterrein verplaatst richting voetbalveld. Dit veld was in de jaren 50 en 60 bij boer Peters. Overigens werd tegenover de voormalige Zaal Verheij jarenlang op Eerste Paasdag een concert gegeven door Achterhoekse rockformatie Normaal.
Het dorp is overwegend van katholieke signatuur. In 1968 werd het samen met de nieuwbouwwijken van 's-Heerenberg-Oost afgescheiden van de 's-Heerenbergse Sint Pancratiusparochie, waarmee de Emmaus–H. Cleopasparochie ontstond. Deze parochie heeft van 1970 tot 2017 in 's-Heerenberg-Oost een eigen kerk gehad, die in laatstgenoemd jaar werd gesloopt om plaats te maken voor appartementen. Al in 2010 was de parochie samen met twaalf andere parochies opgegaan in de fusieparochie Heilige Gabriël.
Enkele bekende familienamen uit Lengel zijn Giezen, Duis, Meijer, Lenting, Smit, Evers, Heuvel, Heering, Peters, Wissing, Arendsen, Hebing, Hermsen, Verhey, Hesseling, Gerritsen, Delleman, Hegeman, Arts en Kemperman.
De Duitse grens
Ten zuiden van het buitengebied van Lengel ligt de voor de voormalige gemeente Bergh karakteristieke landsgrens met Duitsland. De feitelijke grens wordt gevormd door het riviertje de Wetering. Ter hoogte van Lengel is er een grensovergang. Deze grensovergang ligt ten zuidwesten van de Lengelse dorpskern, en juist ten oosten van Industrieterrein 't Goor. In de jaren 90 is hier een loopbrug gebouwd. Tot 1987 waren hier de resten van de Zwarte Brug zichtbaar. Helaas zijn deze resten nu verdwenen. In de periode van 1945 tot midden jaren 90 was er echter geen mogelijkheid hier de grens te passeren. De grensovergang is thans weer toegankelijk voor fietsers en voetgangers.
Fotogalerij
Ansichtkaart van het Onafhankelijkheidsfeest 1913, afz. A. Hegeman, gestuurd aan J. Bolk
Café Verheij met burgemeester Nederveen, Jan Verheij en Jan met de Neus
Het oorlogsmonument in Lengel
Luchtfoto Lengel 1978
.JPG)
Krantenknipsels
De eerste drie van onderstaande krantenknipsels heeft Benny Schuurman gevonden op Delpher].
Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.
  |
  |
Diversen
- Old Ni-js nummer 48 is een themanummer over Lengel.
- Lengel had in het verleden meerdere horecabedrijven.
- Lengel had van 1855 tot 1861 een molen.
- In en rond Lengel staan nog diverse markante boerderijen, o.a. Goedborg, de Zonnekroek en De Koornhorst.
- Cafeboerderijen waren De Klomp en De Koppelpaarden.
- Zie ook de lijst met Religieuzen.
- Lengel heeft een eigen kapel gehad.
- Het Veen
- Evers-Heuvel
Kaart
Externe link
- Allecijfers voor statistische gegevens over Lengel
