Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Grensjagers: verschil tussen versies

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
k (link Fielt)
k (Peeters)
 
(13 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
[[Bestand:Jager 1e bat.jpg|200px|right|thumb|'''Afb. 1: 'Gemeene Jager 1798'.'''<br>Aquarel naar J.A. Langendijk. Deze geeft een aardig goed beeld van een Jager van het 1e Bataljon.''']]
+
[[Bestand:Jager 1e bat.jpg|300px|right|thumb|<center>'''Gemeene Jager 1798'''<br>Het uniform van de grensjagers kwam overeen met dat wat de jagers (lichte infanterie) eerder al droegen.<br>Aquarel naar J.A. Langendijk.</center>]]
−
Het '''Korps Grensjagers''' werd in [[1808]] opgericht ter bestrijding van de [[Smokkelwaar|smokkelarij]]. Het ''decreet van den 8sten April 1808'' vertelt over het ontstaan, het hoe en het waarom van het Korps. We vinden het in het “archief van de Staatsecretarie van [[Napoleon Bonaparte, Lodewijk|Koning Lodewijk Napoleon]]”.
+
Op 8 april [[1808]] richtte [[Napoleon Bonaparte, Lodewijk|Lodewijk Napoleon]], koning van het toenmalige Koninkrijk Holland, per decreet een '''Korps Grensjagers''' op. Het doel van dit korps was het tegengaan van [[Smokkelwaar|smokkelarij]]. Het personeel bestond uit gepensioneerde onderofficieren.
  
−
Hieruit blijkt dat de minister van Oorlog (nu minister van Defensie) uit de overcomplete sergeanten-majoor, sergeanten en foeriers der Armee een zodanig aantal escouades (groepen van 5 à 10 man) Grensjagers zal oprichten als de minister van Financiën nodig heeft bij het ontvangen van de rijksbelastingen. Het mogen niet meer dan 40 escouades zijn (art. 1). Iedere escouade zal bestaan uit vijf man en gecommandeerd door een sergeant-majoor (art. 2). Zij staan ter beschikking van de minister van Financiën, en onder de onmiddellijke orders van de inspecteurs der gemene middelen in de departementen (art. 3). De Grensjagers ontvangen het traktement van reforme (pensioen) aan hun militaire graad verknocht, aangevuld met een bedrag tot hun vroegere soldij. De huisvesting en geneeskundige verzorging zijn voor eigen rekening maar ze delen wel mee in de premies die de belastingwetten toestaan (boeten en transacties) (art. 4). Zij zullen met een buks en toebehoren en met een sabel hangende aan een bandelier van zwart leder gewapend worden. Hunne montering zal bestaan uit een jagersbuis van donkergrijs laken of carsaay (gris de fer), zwarte kraag en opslagen, witte metalen knopen met het opschrift: Gemeene Middelen, een lange broek of pantalon van dezelfde stoffagie als de buis, zwarte slobkouzen, een ronde hoed opgetoomd ter linkerzijde een zwarte kokarde, de witte luts en knoopen (art. 5). Zij krijgen Fl. 52.- kleingeld per jaar (art. 6). Voor insubordinatie worden zij berecht door de Krijgsraad, voor omkoping e.a. feiten door de gewone rechter (art. 7).
+
Na de inlijving van het Koninkrijk Holland bij het Franse Keizerrijk op 9 juli [[1810]] heeft dit Korps Grensjagers nog bestaan tot begin [[1811]]. Er waren geen grensjagers meer nodig omdat er, ook aan de oostkant, geen landsgrenzen meer waren. Nadat Nederland in [[1813]] zijn onafhankelijkheid had teruggekregen, richtte koning Willem I op 28 juli [[1814]] een nieuw Korps Grensjagers op. Dit korps leek qua samenstelling en taken sterk op het korps van koning Lodewijk, maar formeel is er geen sprake van een heroprichting: beide korpsen heetten ''Korps Grensjagers''. Om ze van elkaar te onderscheiden, heeft [[Berghapedia]] ze genummerd:
 +
*Het [[1ste Korps Grensjagers van 1808-1811|1e Korps Grensjagers]] van koning Lodewijk, dat heeft bestaan van 1808 tot 1811
 +
*Het [[2de Korps Grensjagers van 1814 tot 1823|2e Korps Grensjagers]] van koning Willem I, dat heeft bestaan van 1814 tot [[1823]]
  
−
[[Bestand:Jager A118.jpg|350px|right|thumb|<center>'''Afb. 2: 'Jagers van verschillende regimenten <br>van het 8e legerkorps'.'''</center>
+
Op het grondgebied van de latere [[gemeente Bergh]] (die pas in [[1821]] ontstond!) werden grensjagers gestationeerd in de plaatsen met een [[Grens#Grensovergangen|grensovergang]] naar [[Pruisen]]: [[Beek]] en [['s-Heerenberg]]. In beide plaatsen waren van beide korpsen vijf grensjagers gestationeerd; vier sergeanten met een sergeant-majoor als commandant. Vanwege personeelswisselingen zijn er echter meer dan twintig grensjagers in Bergh gestationeerd geweest. Tot nu toe zijn er 29 namen achterhaald.
−
Aquarel naar C. Suhr. Tijdens het Koninkrijk Holland werd het bestaande uniform der Jagers behouden, maar spoedig kwamen er vele nieuwe bepalingen. Zo werd de hoed vervangen door een sjako met de pluim naar voren. Op 17 september [[1806]] werd de snit van de borstkleppen veranderd naar “à la hussarde”, puntig dus. De beide jagers (zie afb.2) met rode vierkante borstkleppen zijn gekleed in de stijl van [[1805]], de een nog met de oude hoed, de ander met een sjako.<br>
+
<br clear=all/>
−
Omdat het grootste gedeelte van onze infanterie en cavalerie in [[Duitsland]] was gelegerd, is een goede bron het album "''Abbildungen der Uniformen aller in Hamburg seit den Jahren 1806 bis 1815 einquartiert gewesener Truppen''" van de hand van de gebroeders Christoffel en Cornelius Suhr]]
+
{| class="wikitable"
 +
! width=120 |Achternaam
 +
! width=80 |Geboorte-<br>jaar
 +
! width=210 |Geboorteplaats
 +
! width=100 |Standplaats<br>1e Korps
 +
! width=100 |Standplaats<br>2e Korps
 +
! width=80 | Overlijdens-<br>jaar
 +
! width=100 |Overlijdens-<br>plaats
 +
|-
 +
|[[ Eekeren, Nicolaas van|N. van Eekeren]]|| || || ||'s-Heerenberg|| ||
 +
|-
 +
|[[Fielt, Carel (ca. 1760-1817)|C. Fielt]]|| || ||'s-Heerenberg|| ||<center>1817</center>||Beek
 +
|-
 +
|[[Fisscher, Johan Godfried|J.G. Fisscher]]|| ||Altenburg (Saksen)||'s-Heerenberg|| ||<center>1824</center>||'s-Heerenberg
 +
|-
 +
|[[Groningen, Jacobus van|J. van Groningen]]||<center>1755</center>||Amersfoort ||Enschede||Beek||<center>1822</center>||Beek
 +
|-
 +
|[[Heuvel, Antonij van den|A. van den Heuvel]]||<center>1770</center>||[[Zutphen]]|| ||'s-Heerenberg||<center>1820</center>||[[Zeddam]]
 +
|-
 +
|[[Iscken, Johannes|J. Iscken]]||<center>1771</center>|| Helsen (Waldeck) || ||'s-Heerenberg||<center>1857</center>||Zeddam
 +
|-
 +
|[[Jansen, Anton|A. Jansen]]|| || ||Sillenstede||Beek|| ||
 +
|-
 +
|[[Jochems, Jacob|J. Jochems]]||<center>1753</center>|| Den Bosch ||'s-Heerenberg|| ||<center>1828</center>||'s-Heerenberg
 +
|-
 +
|[[Konings, Johannes|J. Konings]]|| || ||'s-Heerenberg|| || ||
 +
|-
 +
|[[Koster, Christian Louis|C.L. Koster]]||<center>1755</center>|| Wrexen (Waldeck) ||Beek|| || ||
 +
|-
 +
|[[Man, Simon Joseph de|S.J. de Man]]||<center>1764</center>||[[Breda]]|| ||'s-Heerenberg||<center>1817</center>||'s-Heerenberg
 +
|-
 +
|[[Pegman, Pieter|P. Pegman]]||<center>1763</center>|| Zwolle ||Beek|| ||<center>1830</center>||[[Arnhem]]
 +
|-
 +
|[[Peeters, Frederik|F. Peeters]]|| || || ||'s-Heerenberg|| ||
 +
|-
 +
|[[Peters, Michel|M. Peters]]||<center>1760</center>|| Vrije rijksstad Aken ||[[Groenlo]]||'s-Heerenberg||<center>1823</center>||[[Doesburg]]
 +
|-
 +
|[[Pfanstiehl, Christian August|C.A. Pfanstiehl]]||<center>1767</center>|| Obernurf (Hessen-Kassel)||Haaksbergen||'s-Heerenberg||<center>1835</center>||Arnhem
 +
|-
 +
|[[Putters, Adrianus Christoffel|A.C. Putters]]||<center>1770</center>|| Delft ||Beek||[[Winterswijk]]||<center>1824</center>||Hatert
 +
|-
 +
|[[Roos, Siemon|S. Roos]]||<center>1773</center>|| Amsterdam ||Oldenzaal||'s-Heerenberg||<center>1823</center>||Nijmegen
 +
|-
 +
|[[Salterbach, Johan Engel|J.E. Salterbach]]|| ||Hachenburg (Sayn-Hachenburg)||Beek|| || ||
 +
|-
 +
||[[Scheffer, Johannes|J. Scheffer]]|| || ||Nieuweschans||Beek||<center>1823</center>||[[Doetinchem]]
 +
|-
 +
|[[Schoonbroodt, Johannes Wilhelmus|J.W. Schoonbroodt]]|| ||Maastricht||Beek|| ||<center>1846</center>||Wierden
 +
|-
 +
|[[Stephanie, Joseph|J. Stephanie]]|| || ||Haaksbergen||'s-Heerenberg||<center>1835</center>||[[Dichteren]]
 +
|-
 +
|[[Straalen, Evert Willem van|E.W. van Straalen]]||<center>1765</center>||Sas van Gent||Beek|| || ||
 +
|-
 +
|[[Sutherland, Daniël|D. Sutherland]]||<center>1758</center>|| Maastricht ||Rotterdam||Beek||<center>1828</center>||[[Wehl]]
 +
|-
 +
|[[Trommer, Johan Christoph|J.C. Trommer]]|| ||"[[Duitsland]]"||Enschede||'s-Heerenberg||<center>1825</center>||Doetinchem
 +
|-
 +
|[[Ullman, Jacob|J. Ullman]]|| || ||Beek||Sellingen||<center>1824</center>||Oude Pekela
 +
|-
 +
|[[Valk, Cornelis|C. Valk]]||<center>1776</center>|| Den Haag ||Beek||Beek||<center>1854</center>||Nijmegen
 +
|-
 +
|[[Veer, Jan van der|J. van der Veer]]|| || ||'s-Heerenberg|| || ||
 +
|-
 +
|[[Vincent, Franciscus|F. Vincent]]||<center>1758</center>|| Belgrade bij Namen||Langholt||'s-Heerenberg||<center>1819</center>||'s-Heerenberg
 +
|-
 +
|[[Weiss, Godfried|G. Weiss]]|| || || ||Beek|| ||
 +
|}
  
−
De bijbehorende bijlagen geven ons enig inzicht in de voorgeschiedenis. Op 15 maart 1808 berichtte het ministerie van Oorlog:<br>
+
Na de opheffing van dat 2e Korps in 1823 mochten zij die dat wilden en nog geschikt waren vervolgens [[:Categorie:Commiezen|commies]] worden.
−
::''door de Suppressie van de tweede Bataillons bij de Regimenten Infanterie en Jagers zal er een groot aantal onderofficieren overcompleet zijn, welke door hunnen ijver voor den dienst en goed gedrag tot dien rang zijn bevorderd geworden. Daar het nu zeer hard voor hun zoude zijn indien zij voor hunne lange en getrouwe dienst thans alleen de paspoort bekwamen terwijl men niet zonder 's Rijks Schatkist te bezwaren met uitgaven welke kunnen vermeden en tot een beter einde gebruikt worden aan deze manschappen de soldij van retraite kan accorderen en daar dezelve meest alle nog in staat zijn de dienst binnen 't Rijk te presenteren doch niet bij de veteranen kunnen geplaatst worden dewijl die compagnien reeds op den compleeten voet zijn gebracht. Zoo heb ik de eer Uwe Majesteit hiernevens aan te bieden een concept-decreet, tot het daarstellen van een zodanig aantal Escouades Koninglijke Hellebardiers, te formeren uit de bij de Regimenten Infanterie Jagers overcomplete onderofficieren welke Escouades ter dispositie van den Minister van Financien zullen dienen tot verzekering van de perceptie der Middelen te Water en te Lande.
 
  
−
Blijkens dit schrijven waren er reeds contacten geweest met het ministerie van Financiën, dat positief oordeelde over dit voorstel. Op 4 april deelde het deze mee dat:<br>
+
Carel Fielt was na zijn tijd bij het 1e Korps een van de eerste [[Politie|veldwachters]] in 's-Heerenberg. Hij heeft net als Jacobus van Groningen voor een talrijk nageslacht in Bergh gezorgd.
−
::''zij hebben hier in het dubbeld voordeel gevonden van lieden te behouden voor den dienst van het Koningrijk die door hun beroep en goed gedrag de welwillendheid van Uwe Majesteit verdiend hebben en teffens de maatregelen te vermeerderen om de belastingen nauwkeuriger te kunnen doen invorderen het welk van dag tot dag noodzakelijker wierd. Deze voordragt en het reglement, het welk het concept decreet ten dien opzichte aangeboden, in zig bevat, schijnt ons toe de goedkeuring van Uwe Majesteit te mogen wegdragen.<br>
 
−
Wel stelt men nog enige wijzigingen voor.
 
−
 
 
−
Het [[1ste Korps Grensjagers van 1808-1811]] was dus feitelijk een Franse militaire eenheid. Koning Willem I richtte een nieuw korps op het [[2de Korps Grensjagers van 1814 tot 1823]]. In herhaalde oproepen worden zowel Grensjagers uit het eerste korps, alsmede alle andere gepensioneerde onderofficieren opgeroepen zich voor dienst in dit korps te melden. Later worden ook andere soldaten opgeroepen zich te melden, klaarblijkelijk ging het aanwerven niet zo makkelijk. Na de opheffing van dat 2de Korps mochten zij die dat wilden en nog geschikt waren vervolgens commies worden.
 
−
 
 
−
De [[Politie|veldwachter]] van de [[gemeente Zeddam]], '''Jan Willem Schoonbroodt''', maakte al deel uit van het 1e Korps Grensjagers van 1808 tot [[1811]]. Zo kwam hij als sergeant-majoor in [[Beek]] terecht. Later werd hij veldwachter in [[Zeddam]], tot hij op 1 september [[1814]] dienst nam bij het 2de Korps Grensjagers. Het heeft [[Bellefroid, Philippe Jacques de|burgemeester De Bellefroid]] daarna bijna twee jaar gekost een [[Visser, Wilhelmus|geschikte opvolger]] te vinden.
 
−
 
 
−
Ook de veldwachter van de [[gemeente Bergh]], ''[[Fielt, Carel (ca. 1760-1817)|Carel I Fielt]], was een grensjager van het 1e Korps Grensjagers. Van [[1812]] tot begin [[1817]] was hij vervolgens veldwachter te 's-Heerenberg.  
 
−
 
 
−
Heden ten dage kunnen we de invloeden van dit Korps Grensjagers nog terugvinden in het Berghse land: Carel Fielt, die na opheffing van het Korps een der eerste veldwachters te 's-Heerenberg werd, liet een talrijk nageslacht na waarvan nog steeds velen in de gemeente woonachtig zijn.
 
−
 
 
−
Andere grensjagers waren:
 
−
*[[Roos, Siemon|Siemon Roos]]
 
−
*Johannes Iseken (sergeant-majoor)
 
  
 
== Bronnen ==
 
== Bronnen ==
 
*[[Old Ni-js 050|Old Ni-js nr. 50]], blz. 18
 
*[[Old Ni-js 050|Old Ni-js nr. 50]], blz. 18
−
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Commies Commies] (Wikipedia)
+
*''Grensjagers en Commiezen (te paard) 1814-1828'', H. Kramer, [https://www.adwhistorie.nl Contactorgaan ADW] (december 1992), blz. 8–22
 +
*[http://www.nationaalarchief.nl Nationaal Archief], Inventaris van de archieven van de Staatssecretarie onder Lodewijk Napoleon, toegangsnummer 2.01.01.07, inventarisnummer 125
 +
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Commies Commies] op Wikipedia
 
*Genealogisch onderzoek Will Hermsen
 
*Genealogisch onderzoek Will Hermsen
−
*[http://www.nationaalarchief.nl Nationaal Archief]], Den Haag, Staatssecretarie tijdens Koning Lodewijk Napoleon, nummer toegang 2.01.01.07, inventarisnummer 87-238 Originele koninklijke decreten en besluiten, no 125, van 1 april 1808 tot 8 april 1808.
 
  
−
[[Categorie:Beroepen]] [[Categorie:Grens]] [[Categorie:Politie]][[Categorie:Militairen]][[Categorie:Fielt]]
+
[[Categorie:Grens]] [[Categorie:Militairen]]

Huidige versie van 12 sep 2022 om 05:54

Gemeene Jager 1798
Het uniform van de grensjagers kwam overeen met dat wat de jagers (lichte infanterie) eerder al droegen.
Aquarel naar J.A. Langendijk.

Op 8 april 1808 richtte Lodewijk Napoleon, koning van het toenmalige Koninkrijk Holland, per decreet een Korps Grensjagers op. Het doel van dit korps was het tegengaan van smokkelarij. Het personeel bestond uit gepensioneerde onderofficieren.

Na de inlijving van het Koninkrijk Holland bij het Franse Keizerrijk op 9 juli 1810 heeft dit Korps Grensjagers nog bestaan tot begin 1811. Er waren geen grensjagers meer nodig omdat er, ook aan de oostkant, geen landsgrenzen meer waren. Nadat Nederland in 1813 zijn onafhankelijkheid had teruggekregen, richtte koning Willem I op 28 juli 1814 een nieuw Korps Grensjagers op. Dit korps leek qua samenstelling en taken sterk op het korps van koning Lodewijk, maar formeel is er geen sprake van een heroprichting: beide korpsen heetten Korps Grensjagers. Om ze van elkaar te onderscheiden, heeft Berghapedia ze genummerd:

Op het grondgebied van de latere gemeente Bergh (die pas in 1821 ontstond!) werden grensjagers gestationeerd in de plaatsen met een grensovergang naar Pruisen: Beek en 's-Heerenberg. In beide plaatsen waren van beide korpsen vijf grensjagers gestationeerd; vier sergeanten met een sergeant-majoor als commandant. Vanwege personeelswisselingen zijn er echter meer dan twintig grensjagers in Bergh gestationeerd geweest. Tot nu toe zijn er 29 namen achterhaald.

Achternaam Geboorte-
jaar 		Geboorteplaats Standplaats
1e Korps 		Standplaats
2e Korps 		Overlijdens-
jaar 		Overlijdens-
plaats
N. van Eekeren 's-Heerenberg
C. Fielt 's-Heerenberg
1817
 Beek
J.G. Fisscher Altenburg (Saksen) 's-Heerenberg
1824
 's-Heerenberg
J. van Groningen
1755
 Amersfoort Enschede Beek
1822
 Beek
A. van den Heuvel
1770
 Zutphen 's-Heerenberg
1820
 Zeddam
J. Iscken
1771
 Helsen (Waldeck) 's-Heerenberg
1857
 Zeddam
A. Jansen Sillenstede Beek
J. Jochems
1753
 Den Bosch 's-Heerenberg
1828
 's-Heerenberg
J. Konings 's-Heerenberg
C.L. Koster
1755
 Wrexen (Waldeck) Beek
S.J. de Man
1764
 Breda 's-Heerenberg
1817
 's-Heerenberg
P. Pegman
1763
 Zwolle Beek
1830
 Arnhem
F. Peeters 's-Heerenberg
M. Peters
1760
 Vrije rijksstad Aken Groenlo 's-Heerenberg
1823
 Doesburg
C.A. Pfanstiehl
1767
 Obernurf (Hessen-Kassel) Haaksbergen 's-Heerenberg
1835
 Arnhem
A.C. Putters
1770
 Delft Beek Winterswijk
1824
 Hatert
S. Roos
1773
 Amsterdam Oldenzaal 's-Heerenberg
1823
 Nijmegen
J.E. Salterbach Hachenburg (Sayn-Hachenburg) Beek
J. Scheffer Nieuweschans Beek
1823
 Doetinchem
J.W. Schoonbroodt Maastricht Beek
1846
 Wierden
J. Stephanie Haaksbergen 's-Heerenberg
1835
 Dichteren
E.W. van Straalen
1765
 Sas van Gent Beek
D. Sutherland
1758
 Maastricht Rotterdam Beek
1828
 Wehl
J.C. Trommer "Duitsland" Enschede 's-Heerenberg
1825
 Doetinchem
J. Ullman Beek Sellingen
1824
 Oude Pekela
C. Valk
1776
 Den Haag Beek Beek
1854
 Nijmegen
J. van der Veer 's-Heerenberg
F. Vincent
1758
 Belgrade bij Namen Langholt 's-Heerenberg
1819
 's-Heerenberg
G. Weiss Beek

Na de opheffing van dat 2e Korps in 1823 mochten zij die dat wilden en nog geschikt waren vervolgens commies worden.

Carel Fielt was na zijn tijd bij het 1e Korps een van de eerste veldwachters in 's-Heerenberg. Hij heeft net als Jacobus van Groningen voor een talrijk nageslacht in Bergh gezorgd.

Bronnen

  • Old Ni-js nr. 50, blz. 18
  • Grensjagers en Commiezen (te paard) 1814-1828, H. Kramer, Contactorgaan ADW (december 1992), blz. 8–22
  • Nationaal Archief, Inventaris van de archieven van de Staatssecretarie onder Lodewijk Napoleon, toegangsnummer 2.01.01.07, inventarisnummer 125
  • Commies op Wikipedia
  • Genealogisch onderzoek Will Hermsen
Overgenomen van "https://berghapedia.nl/index.php?title=Grensjagers&oldid=89827"