KNIL-militairen

Inleiding

Het KNIL-monument op het Nederlandse ereveld Pandu in Bandung, Indonesië.
Foto Oorlogsgravenstichting

Het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) was het leger in de toenmalige kolonie Nederlands-Indië. Het werd in 1830 als zelfstandig leger opgericht en viel onder het Ministerie van Koloniën. Het KNIL was een beroepsleger dat bestond uit zowel inheemse soldaten (die meestal een lage rang hadden) als Europeanen. De officieren waren vrijwel allemaal Europeaan. Pas vanaf 1914 konden alleen Nederlanders dienst nemen in het KNIL.

Tot 1909 werden KNIL'ers in Harderwijk opgeleid, vanaf 1890 ook in Nijmegen. Na de onafhankelijkheid van Indonesië werd het KNIL in 1950 opgeheven.

Militairen in de Oost voor 1830

De VOC had al een eigen leger in Indië. Toen deze handelsmaatschappij in 1798 failliet ging, vervielen haar bezittingen aan de Nederlandse staat, waarmee de VOC-militairen in Nederlandse dienst kwamen. In de periode tot de oprichting van het KNIL dienden de volgende Berghse mannen in Indië.

• Willem Booms
• Theodoor Wilhelm Pollmann
• Wilhelmus Polman
• Karel Rietveld
• Johannis Teeling

KNIL-militairen tot WO II

Onderstaande militairen waren in 1942, toen Japan Nederlands-Indië binnenviel, niet meer in dienst.

Frederik de Charon de Saint Germain Theodor Erdhuizen Ludovicus Johannes Fredericus Bernardus Hamers Adrianus Jacobus Kieken Johannes Kniest Ernst Wilhelm Ewald Kok August Bernardus Lenting Johannes Jacobus Lenting Josephus Johannes Overgoor

Karel Rietveld François Vincent Henri Antoine ridder de Stuers Hubert Joseph Jean Lambert ridder de Stuers Hendrikus Tempel Bernardus Terhorst Bernardus Wennekes Franciscus Wolsink Wilhelmus Wolsink

KNIL-militairen tijdens WO II (1942-1945)

Wie waren zij?

Bij de Japanse inval in Nederlands-Indië in januari 1942 waren er veertien Berghse KNIL-militairen in actieve dienst in de kolonie. De meeste van hen hadden zich pas in de tweede helft van de jaren dertig, of zelfs nog in 1940, aangemeld. Dat was deels een gevolg van de wervingsadvertenties; die gingen er in de jaren voor de oorlog veel professioneler uitzien. Ze spraken jongelui veel meer aan dan de droge teksten die voordien verschenen.

• Hendrikus Wilhelmus Benen is verdronken bij een scheepsramp.
• Carolus Johannes van den Berg is omgekomen in Thailand.
• Jacobus Bernardus van Bergen is omgekomen in Thailand.
• Hendrikus Theodorus Bongers is onder onbekende omstandigheden omgekomen.
• Everhardus Johannes Braam is in Nederlands-Indië geëxecuteerd.
• Wilhelmus Antonius Derksen is omgekomen in Thailand.
• Joseph Gerardus van Dillen heeft de oorlog overleefd.
• Johannes Frederikus Gertsen heeft de oorlog overleefd.
• Joseph Johannes Christiaan van Halteren heeft de oorlog overleefd.
• Wilhelmus Antonius Kaak is verdronken bij een scheepsramp.
• Hermanus Wilhelmus Antonius Kleinpenning is gesneuveld in de strijd tegen de Japanners.
• Wilhelmus Hermanus Moerkes is omgekomen in Thailand.
• Josephus Hendrikus Verheij heeft de oorlog overleefd.
• Carel Antoon Wennekes is omgekomen in Thailand.

Van deze veertien KNIL'ers hebben er tien de oorlog niet overleefd. De namen van de vijf die in Thailand zijn omgekomen, staan op het Monument Birma-Siam & Pakan Baroe Spoorwegen.

Enkele wervingsadvertenties

In de jaren voor de oorlog wierf het KNIL jongemannen met professionele advertenties, die ook in De Graafschapbode verschenen. Het opleidingscentrum van het KNIL was gevestigd in de Prins Hendrikkazerne in Nijmegen, maar dat werd vanwege de oorlogsdreiging in september 1939 verplaatst naar Aalsmeer. In de rechter advertentie staat dan ook dat inlichtingen verkregen kunnen worden in Aalsmeer.

Uit De Graafschapbode van 20 september 1939

Uit De Graafschapbode van 8 maart 1940

Overzicht van krijgsgevangenen

De Japanners registreerden hun krijgsgevangenen op zogenaamde interneringskaarten, met informatie deels in het Nederlands en deels in het Japans. Deze kaarten, waaronder die van de elf Berghse KNIL'ers, worden nu in het Nationaal Archief bewaard. De kaart van elk van hen is op hun individuele pagina afgebeeld.

Linksboven op elke kaart staan Japanse stempels die aanduiden waar de KNIL'er gevangen heeft gezeten (Java, Thailand of Maleisië); de stempels rechtsboven geven de nummers van de kampen in de betreffende landen.

Nederlandse benaming: Japans stempel:	Javaans kamp 爪 哇	Kamp 1-4 爪 I-IV	Thais kamp 泰	Kamp 1-6 泰 I-VI	Maleis kamp 馬 来	Kamp 1 馬 I
Benen	X	1, 2
Van den Berg	X	2	X	6, 1
Van Bergen	X	3	X	6, 1
Derksen	X	2	X	6, 1
Van Dillen	X	1	X	2
Gertsen	X	2	X	6, 1
Van Halteren	X	1	X	6, 1
Kaak					X	1
Moerkes	X	4	X	2
Verheij	X	4	X	1
Wennekes	X	1	X	6, 1

KNIL-militairen tijdens de zgn. Politionele Acties (1945-1950)

• Johan Gertsen
• Wim Godschalk
• Johan van Halteren
• Joep van Halteren

Zie ook

• Nederlandse Veteranendag
• Vragenlijst militairen