Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Zutphen: verschil tussen versies
(aanvulling uit genoemde bronnen) |
k (→Het graafschap Zutphen: interne link) |
||
| (4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Comitatus Zutphania Visscher 1634.jpg|thumb|right|400px|'''Het graafschap Zutphen op een kaart van Claes Janz. Visscher uit [[1634]]. Het graafschap Bergh is niet apart aangegeven. Rechtsonder een plattegrond van de stad Zutphen.'''<br>Klik op de kaart voor een vergroting.]] | [[Bestand:Comitatus Zutphania Visscher 1634.jpg|thumb|right|400px|'''Het graafschap Zutphen op een kaart van Claes Janz. Visscher uit [[1634]]. Het graafschap Bergh is niet apart aangegeven. Rechtsonder een plattegrond van de stad Zutphen.'''<br>Klik op de kaart voor een vergroting.]] | ||
== Het graafschap Zutphen == | == Het graafschap Zutphen == | ||
| − | '''Zutphen''' is een stad in de [[Achterhoek]]. Deze streek valt samen het vroegere '''graafschap Zutphen''' en staat daarom ook als bekend de Graafschap. De meningen over de precieze afbakening van "de Achterhoek" en "de Graafschap" lopen echter uiteen. | + | '''Zutphen''' is een stad in de [[Achterhoek]]. Deze streek valt samen met het vroegere '''graafschap Zutphen''' en staat daarom ook als bekend de Graafschap. De meningen over de precieze afbakening van "de Achterhoek" en "de Graafschap" lopen echter uiteen. |
| − | Sinds [[1046]] was | + | Sinds [[1046]] was Zutphen als noordelijk restant van het graafschap [[Hamaland]] een heerlijkheid in [[Leenrecht|leen]] de bisschop van Utrecht. In dat jaar had keizer Hendrik III alle titels van [[Godfried II van Lotharingen]] ingetrokken, die toen - althans in naam - [[Graven van Hamaland|graaf van Hamaland]] was. Vanaf het einde van de [[:Categorie:Jaartallen 1000-1099|elfde eeuw]] trokken de heren van Zutphen echter steeds meer macht naar zich toe. In [[1101]] werd heer Otto II, ook genoemd Otto de Rijke, verheven tot graaf. |
Rond [[1138]] erfde graaf Hendrik I van Gelre het graafschap Zutphen van zijn moeder Ermgard van Zutphen. Het [[Gelderland|graafschap Gelre]] en het graafschap Zutphen werden zo verbonden in een politieke unie, maar binnen deze unie bleven de twee graafschappen zelfstandig. Toen Gelre in [[1339]] tot hertogdom werd verheven, bleef Zutphen een graafschap. De officiële naam werd toen '''hertogdom Gelre en graafschap Zutphen'''. In [[1591]] werd het graafschap Zutphen volledig opgenomen in het hertogdom Gelre en hield zo op te bestaan als staatkundige eenheid. | Rond [[1138]] erfde graaf Hendrik I van Gelre het graafschap Zutphen van zijn moeder Ermgard van Zutphen. Het [[Gelderland|graafschap Gelre]] en het graafschap Zutphen werden zo verbonden in een politieke unie, maar binnen deze unie bleven de twee graafschappen zelfstandig. Toen Gelre in [[1339]] tot hertogdom werd verheven, bleef Zutphen een graafschap. De officiële naam werd toen '''hertogdom Gelre en graafschap Zutphen'''. In [[1591]] werd het graafschap Zutphen volledig opgenomen in het hertogdom Gelre en hield zo op te bestaan als staatkundige eenheid. | ||
| Regel 10: | Regel 10: | ||
Kort nadat Otto II in [[1101]] tot graaf werd verheven, kwam [[Constantinus de Monte]] naar Zutphen. Hij ontving na de dood van Otto II in [[1113]] land uit diens erfenis in het zuiden van het graafschap Zutphen. Constantinus de Monte werd zo de eerste [[Graven van den Bergh|heer van Bergh]]. | Kort nadat Otto II in [[1101]] tot graaf werd verheven, kwam [[Constantinus de Monte]] naar Zutphen. Hij ontving na de dood van Otto II in [[1113]] land uit diens erfenis in het zuiden van het graafschap Zutphen. Constantinus de Monte werd zo de eerste [[Graven van den Bergh|heer van Bergh]]. | ||
| − | In [[1486]] werd [[Oswald I van den Bergh]] bij de aankoop van de bezittingen van Henrick van [[Homoet]] en [[Wisch]], tevens eigenaar van diens goederen en rechten in het land van Zutphen. In [[1651]] heeft graaf [[Albert van den Bergh]] deze goederen en rechten verkocht aan Christoffel van Meulenschot in Zutphen. | + | In [[1486]] werd [[Oswald I van den Bergh]] bij de aankoop van de bezittingen van Henrick van [[Homoet]] en [[Wisch]], tevens eigenaar van diens goederen en [[Heerlijke rechten|rechten]] in het land van Zutphen. In [[1651]] heeft graaf [[Albert van den Bergh]] deze goederen en rechten verkocht aan Christoffel van Meulenschot in Zutphen. |
| − | Tijdens de [[Tachtigjarige Oorlog]] waren [[Willem IV van den Bergh|graaf Willem IV]] en zijn zoons actief betrokken bij de strijd in het graafschap Zutphen. Aanvankelijk stonden zij hierbij aan de kant van de opstandelingen van [[Willem van Oranje]]. In het voorjaar van [[1572]] had graaf Willem IV bij Wezel een leger van vijf- tot zesduizend man verzameld. Als onderdeel van een groter invasieleger van Willem van Oranje veroverde hij hiermee vanaf mei [[1572]] een reeks steden in het graafschap op de Spanjaarden. Daarna volgden nog steden in | + | Tijdens de [[Tachtigjarige Oorlog]] waren [[Willem IV van den Bergh|graaf Willem IV]] en zijn zoons actief betrokken bij de strijd in het graafschap Zutphen. Aanvankelijk stonden zij hierbij aan de kant van de opstandelingen van [[Willem van Oranje]]. In het voorjaar van [[1572]] had graaf Willem IV bij Wezel een leger van vijf- tot zesduizend man verzameld. Als onderdeel van een groter invasieleger van Willem van Oranje veroverde hij hiermee vanaf mei [[1572]] een reeks steden in het graafschap op de Spanjaarden. Daarna volgden nog steden in Overijssel. De campagne begon met de inname van [[Doesburg]] op 25 mei, daarna volgden Zutphen (10 juni), Bredevoort (20 juni), [[Doetinchem]] (22 juni), en Harderwijk en Elburg (4 juli). De Spanjaarden heroverden Zutphen echter op 17 november 1572 en richtten een bloedbad aan onder de bevolking. Hierna vluchtte graaf Willem IV met zijn leger terug naar Duits grondgebied. |
| − | In [[1584]] liep graaf Willem IV over naar de Spanjaarden. Zijn zoons volgden hem, met als gevolg dat zij in de strijd tegenover hun neef prins Maurits van Nassau kwamen te staan. [[Frederik van den Bergh (1559-1618)|Frederik van den Bergh]] verdedigde in [[1586]] een schans op de westoever van de IJssel bij Zutphen tegen Staatse troepen. In [[1591]] werd [[Herman van den Bergh]] in diezelfde schans door een list overmeesterd, waarna de stad zich moest overgeven aan de troepen van prins Maurits. [[Hendrik van den Bergh (1573-1638)|Hendrik van den Bergh]], de jongste zoon van graaf Willem IV, werd in [[1606]] bevelhebber van [[Groenlo|Grol]], nadat deze stad op prins Maurits was veroverd. In [[1609]] lukte het prins Maurits niet de stad te heroveren. | + | In [[1584]] liep graaf Willem IV over naar de Spanjaarden. Zijn zoons volgden hem, met als gevolg dat zij in de strijd tegenover hun neef prins Maurits van Nassau kwamen te staan. [[Frederik van den Bergh (1559-1618)|Frederik van den Bergh]] verdedigde in [[1586]] een schans op de westoever van de IJssel bij Zutphen tegen Staatse troepen. In [[1591]] werd [[Herman van den Bergh (1558-1611)|Herman van den Bergh]] in diezelfde schans door een list overmeesterd, waarna de stad zich moest overgeven aan de troepen van prins Maurits. [[Hendrik van den Bergh (1573-1638)|Hendrik van den Bergh]], de jongste zoon van graaf Willem IV, werd in [[1606]] bevelhebber van [[Groenlo|Grol]], nadat deze stad op prins Maurits was veroverd. In [[1609]] lukte het prins Maurits niet de stad te heroveren. |
== Wetenswaardigheden == | == Wetenswaardigheden == | ||
*Zutphen was het beginpunt van de [[grindweg Zutphen-Emmerik|grindweg]] en de [[tramweg Zutphen-Emmerik|tramweg]] via de [[gemeente Bergh]] naar [[Emmerik]]. | *Zutphen was het beginpunt van de [[grindweg Zutphen-Emmerik|grindweg]] en de [[tramweg Zutphen-Emmerik|tramweg]] via de [[gemeente Bergh]] naar [[Emmerik]]. | ||
| − | *Zes van de elf kinderen van [[Bellefroid, Philippe Jacques de|Philippe Jacques de Bellefroid]], burgemeester van de [[gemeente Zeddam]], zijn begraven in Zutphen. | + | *Zes van de elf kinderen van [[Bellefroid, Philippe Jacques de|Philippe Jacques de Bellefroid]], burgemeester van de [[gemeente Zeddam]], zijn [[Media:Bellefroid graven Zutphen.JPG|begraven in Zutphen]]. |
*Tot in het begin van de [[vorige eeuw]] gingen [[gemeente Bergh|Berghse]] scholieren naar de [[HBS]] in Zutphen. Dit waren onder meer [[Hoogland, Jacob jr.|Jabob Hoogland jr.]], [[Hoogland, Carel Frans Leo|Carel Hoogland]], [[Kersjes, Bernardus|Bernard Kersjes]], [[Kok, Johannes|Johannes Kok]], [[Tervoert, Gerrit Hendrik Johannes|Gerrit Tervoert]] en [[Tervoert, Frederik Wilhelm|Frederik Tervoert]]. | *Tot in het begin van de [[vorige eeuw]] gingen [[gemeente Bergh|Berghse]] scholieren naar de [[HBS]] in Zutphen. Dit waren onder meer [[Hoogland, Jacob jr.|Jabob Hoogland jr.]], [[Hoogland, Carel Frans Leo|Carel Hoogland]], [[Kersjes, Bernardus|Bernard Kersjes]], [[Kok, Johannes|Johannes Kok]], [[Tervoert, Gerrit Hendrik Johannes|Gerrit Tervoert]] en [[Tervoert, Frederik Wilhelm|Frederik Tervoert]]. | ||
*[[Heek, Dr Jan Herman van|Dr. Jan Herman van Heek]] werd in [[1952]] benoemd tot ereburger van Zutphen. | *[[Heek, Dr Jan Herman van|Dr. Jan Herman van Heek]] werd in [[1952]] benoemd tot ereburger van Zutphen. | ||
Huidige versie van 13 okt 2020 om 06:29
Klik op de kaart voor een vergroting.
Het graafschap Zutphen
Zutphen is een stad in de Achterhoek. Deze streek valt samen met het vroegere graafschap Zutphen en staat daarom ook als bekend de Graafschap. De meningen over de precieze afbakening van "de Achterhoek" en "de Graafschap" lopen echter uiteen.
Sinds 1046 was Zutphen als noordelijk restant van het graafschap Hamaland een heerlijkheid in leen de bisschop van Utrecht. In dat jaar had keizer Hendrik III alle titels van Godfried II van Lotharingen ingetrokken, die toen - althans in naam - graaf van Hamaland was. Vanaf het einde van de elfde eeuw trokken de heren van Zutphen echter steeds meer macht naar zich toe. In 1101 werd heer Otto II, ook genoemd Otto de Rijke, verheven tot graaf.
Rond 1138 erfde graaf Hendrik I van Gelre het graafschap Zutphen van zijn moeder Ermgard van Zutphen. Het graafschap Gelre en het graafschap Zutphen werden zo verbonden in een politieke unie, maar binnen deze unie bleven de twee graafschappen zelfstandig. Toen Gelre in 1339 tot hertogdom werd verheven, bleef Zutphen een graafschap. De officiële naam werd toen hertogdom Gelre en graafschap Zutphen. In 1591 werd het graafschap Zutphen volledig opgenomen in het hertogdom Gelre en hield zo op te bestaan als staatkundige eenheid.
Bergh en Zutphen
Kort nadat Otto II in 1101 tot graaf werd verheven, kwam Constantinus de Monte naar Zutphen. Hij ontving na de dood van Otto II in 1113 land uit diens erfenis in het zuiden van het graafschap Zutphen. Constantinus de Monte werd zo de eerste heer van Bergh.
In 1486 werd Oswald I van den Bergh bij de aankoop van de bezittingen van Henrick van Homoet en Wisch, tevens eigenaar van diens goederen en rechten in het land van Zutphen. In 1651 heeft graaf Albert van den Bergh deze goederen en rechten verkocht aan Christoffel van Meulenschot in Zutphen.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog waren graaf Willem IV en zijn zoons actief betrokken bij de strijd in het graafschap Zutphen. Aanvankelijk stonden zij hierbij aan de kant van de opstandelingen van Willem van Oranje. In het voorjaar van 1572 had graaf Willem IV bij Wezel een leger van vijf- tot zesduizend man verzameld. Als onderdeel van een groter invasieleger van Willem van Oranje veroverde hij hiermee vanaf mei 1572 een reeks steden in het graafschap op de Spanjaarden. Daarna volgden nog steden in Overijssel. De campagne begon met de inname van Doesburg op 25 mei, daarna volgden Zutphen (10 juni), Bredevoort (20 juni), Doetinchem (22 juni), en Harderwijk en Elburg (4 juli). De Spanjaarden heroverden Zutphen echter op 17 november 1572 en richtten een bloedbad aan onder de bevolking. Hierna vluchtte graaf Willem IV met zijn leger terug naar Duits grondgebied.
In 1584 liep graaf Willem IV over naar de Spanjaarden. Zijn zoons volgden hem, met als gevolg dat zij in de strijd tegenover hun neef prins Maurits van Nassau kwamen te staan. Frederik van den Bergh verdedigde in 1586 een schans op de westoever van de IJssel bij Zutphen tegen Staatse troepen. In 1591 werd Herman van den Bergh in diezelfde schans door een list overmeesterd, waarna de stad zich moest overgeven aan de troepen van prins Maurits. Hendrik van den Bergh, de jongste zoon van graaf Willem IV, werd in 1606 bevelhebber van Grol, nadat deze stad op prins Maurits was veroverd. In 1609 lukte het prins Maurits niet de stad te heroveren.
Wetenswaardigheden
- Zutphen was het beginpunt van de grindweg en de tramweg via de gemeente Bergh naar Emmerik.
- Zes van de elf kinderen van Philippe Jacques de Bellefroid, burgemeester van de gemeente Zeddam, zijn begraven in Zutphen.
- Tot in het begin van de vorige eeuw gingen Berghse scholieren naar de HBS in Zutphen. Dit waren onder meer Jabob Hoogland jr., Carel Hoogland, Bernard Kersjes, Johannes Kok, Gerrit Tervoert en Frederik Tervoert.
- Dr. Jan Herman van Heek werd in 1952 benoemd tot ereburger van Zutphen.
- Gerrit Assink was kapelaan in Zutphen voor hij in 1968 de eerste pastoor werd van de Emmauskerk.
Bronnen
- Geschiedenis van Zutphen en verwante pagina's op Wikipedia
- Het archief van het Huis Bergh (boek), blz. 127–128
