Bus, Josephus Franciscus Gerardus

Josef Bus in Indië met een KNIL-hoed. Vanwege het kogelgat wilde iedereen daar even mee op de foto.

Josef Bus uit Kilder werd geboren in Zeddam op 25 april 1927 als zoon van Antonius Jozef Everardus Bus (Zevenaar, 7 november 1891) en Johanna Petronella Buiting (Didam, 16 januari 1891). Het gezin Bus kwam op 18 juli 1925 van Zevenaar naar Zeddam waar aan de Benedendorpsstraat een café werd overgenomen. Later werd vader Bus makelaar in varkens. Op 2 april 1936 verhuisde het gezin naar Vinkwijk en drie maanden later (13 augustus) naar Kilder waar de huisnummers 86, 124 en 183 in het bevolkingsregister staan genoteerd. (Het is nog niet bekend of dit een hernummering of verhuizing betreft.)

Nederlands-Indië

Chauffeur bij 14 AAT en 36 AAT

Josef (legernummer 27.04.25.161) staat vermeld bij de Indiëgangers in 100 Jaar "Sint Jan" Kilder.

Hij is op 4 december 1947 als dienstplichtig soldaat naar Indië vertrokken, waarschijnlijk met de 34e compagnie Aan- en Afvoertroepen (34 AAT) aan boord van de Sloterdijk. Na aankomst in Indië werd hij overgeplaatst naar het A-peloton (een van de drie transportpelotons) van de 14e compagnie Aan- en Afvoertroepen (14 AAT). 14 AAT bestond oorspronkelijk uit oorlogsvrijwilligers en was al sinds 4 november 1946 in Indië. Begin januari 1948 kwam Josef, waarschijnlijk met een aantal andere chauffeurs, de sterkte van deze compagnie op peil brengen.

Aanvankelijk moest hij vanuit Batavia konvooirijden op West-Java, vooral tussen Batavia en Bandoeng. Dit was vanwege landmijnen, bermbommen en hinderlagen gevaarlijk werk. Vlak voor de Eerste Politionle Actie werd 14 AAT naar Bandoeng verplaatst. Vandaaruit heeft de compagnie de opmars van de Nederlandse troepen naar Cheribon ondersteund (hieraan heeft onder anderen Joseph Berendsen deelgenomen). Na nog wat omzwervingen kwam 14 AAT aan het eind van de Eerste Politionele Actie (augustus 1947) in Semarang op Midden-Java terecht. Daar bleef ze tot het begin van de Tweede Politionele Actie in december 1948.

Een persoonlijke kerst- en nieuwjaarskaart uit Indië.
Foto's archief Jan Meurs

Voorbeelden van (militaire) rijbewijzen zijn te zien op de pagina van Gerrit Egging.

Tijdens de Tweede Politionele Actie rond de jaarwisseling 1948-1949 is 14 AAT mee opgetrokken naar Djogjakarta, de zetel van Soekarno's regering. Toen Nederland die stad in juni 1949 moest ontruimen, is 14 AAT naar elders verplaatst, maar er zijn nog geen gegevens bekend over het verdere verblijf van 14 AAT in Indië.

Op 1 oktober 1949 repatrieerden de oorlogsvrijwilligers van 14 AAT met de Groote Beer, maar omdat Josef op dat moment zijn diensttijd nog niet vol had, moest hij bij 36 AAT zijn tijd uitdienen. 36 AAT lag ook op Midden-Java. Bij zijn overplaatsing kreeg Josef van zijn commandant bovenstaande oorkonde, die vermeldt dat hij als goed en onvermoeid chauffeur zijn dienst zeer goed heeft vervuld. Dat is gezien het gevaar waar de chauffeurs toen in hun ongepantserde vrachtwagens blootstonden (de voornoemde landmijnen, bermbommen en hinderlagen) een verdiende waardering.

Ook van de commandant van 36 AAT kreeg Josef een getuigschrift met de waardering zeer goed. Dit getuigschrift vermeldt ook dat Josef tot 25 maart 1950 bij 36 AAT in dienst is geweest. Het is (nog) niet bekend of hij op die dag ook naar Nederland is vertrokken. Gezien de datum van zijn terugkeer, 30 april 1950, is dat waarschijnlijk ongeveer een week later geweest. Het is (nog) niet bekend met welk schip Josef gerepatrieerd is. Hij is in ieder geval niet met de grote hap van 36 AAT gerepatrieerd, want die compagnie kwam pas een maand later, op 27 mei, terug in Nederland.

Een kerstlied

In december 1948 verscheen er in het Carillon van Sint Jan een kerstlied, dat Josef had geschreven op de melodie van De herdertjes lagen bij nachte. Het geeft uitdrukking aan meer dan een kerstgedachte.

---

De jongens liggen bij nachte
Bij groepjes op wacht in het veld
Ze houden vol trouwe de wachte
Ze hebben de uurtjes geteld
Ze kwamen van heinde en verre
Ginds ver uit het land van de zee
Geleid hen door 't leven o Sterre
Die ontscheepten op Java's ree.

Deez' nacht gaan hun beden ten hemel
Ze denken aan hem die hier viel
Voor hun ogen trekt langzaam een nevel
Ze bidden voor menige ziel
We gingen uit Holland met velen
Doch 't noodlot heeft enkelen geveld
Dat God hen nu rijk'lijk bedele
Die vielen door 't wapengeweld.

Rust zacht nu gij trouwe makkers
Rust zacht hier in Java's schoot
Gij viel voor veel arme stakkers
Voor duizenden kinderen in nood
De Koning hierboven, Uw herder
O Jezus beloon hen naar daad
De plicht riep hen tot U, O Herder
De plicht van een moedig soldaat.

---

Andere militairen van de Aan- en Afvoertroepen

De oorkonde die Josef kreeg uitgereikt van 14 AAT toen hij overging naar 36 AAT

Andere militairen van de 14 AAT:

• Jo Bod uit Loerbeek

Militairen van andere eenheden van de Aan- en Afvoertroepen:

• Teun Burgers uit Braamt (1-1 AAT)
• Gerrit Egging uit Kilder (3-1 AAT)
• Gerrit Gerritsen uit Stokkum (3-1 AAT)
• Wim van Grol uit Beek (34 AAT)
• Gerrit Hendricksen uit Loerbeek (34 AAT)
• Jaap Hunting uit Braamt (34 AAT)
• J.J. Kaak uit 's-Heerenberg (34 AAT)
• Fons Neijenhuis uit Beek (43 AAT)
• Theo Overgoor uit Braamt (3-1 AAT)
• Jan van Remmen uit Zeddam (3-1 AAT)
• Gerrit Jan Ter Vrugt uit Lengel
• Reint Welling uit Stokkum (4-1 AAT)

Zie ook

• Neptunus-diploma (heenreis)
• Ereteken voor Orde en Vrede
• Scheepskisten (terugreis)
• Demobilisatie-insigne (afzwaaien)
• Oorkonde Prins Bernhard

Zijn verdere leven

Josef trouwde in 1953 met Josepha Theresia Maria Snelting uit Doetinchem. Zij zocht de stamboom van de families Bus en Snelting uit. Josef was onder andere conciërge aan een muziekschool in Doetinchem. Hij overleed op 9 februari 1982 in Wehl.