Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Stokkum

Uit Berghapedia
Versie door Hendrik van den Bergh (overleg | bijdragen) op 16 jan 2008 om 21:24 (→‎Religie)
Ga naar: navigatie, zoeken

Stokkum is een van de elf kerkdorpen van de voormalige gemeente Bergh, de huidige gemeente Montferland. Het dorp is gelegen op ongeveer een kilometer afstand ten westen van 's-Heerenberg. Stokkum ligt schilderachtig aan de voet van de Hulzenberg, die deel uitmaakt van het stuwwalcomplex van het Bergherbos, beter bekend als het Montferland. Dit stuwwalcomplex is in de voorlaatste ijstijd ontstaan.

Panorama over Stokkum vanaf de Molenbult. Bron: http://www.stokkum.com

Ligging

De ligging in het heuvelachtige natuurgebied Montferland draagt, volgens de bewoners, maar ook volgens vele bezoekers, bij tot de charme van het dorp. Vanaf verschillende hoger gelegen lokaties rond het dorp heeft men een prachtig uitzicht over het dorp en de wijde omtrek. Naobers van Stokkum zijn Borghees en Elten in de Duitse gemeente Emmerich am Rhein en Beek en 's-Heerenberg in de voormalige gemeente Bergh. Stokkum telt ongeveer dertienhonderd inwoners.

Benaming en Eerste vermelding

De naam Stokkum is waarschijnlijk afkomstig van Staickheim, een benaming die refereert aan de aanwezigheid van hout ('staak') en huis ('heim'). De eerste vermelding in de archieven stamt uit 1240. Stochem maakt dan deel uit van een lijst van goederen van het klooster Bethlehem bij Doetinchem. Waarschijnlijk is de naam echter al zo'n vierhonderd jaar ouder.

Een akte van het jaar 828 noemt als buurtschappen op het grondgebied van de voormalige gemeente Bergh dan alleen nog maar Zeddam en Groot- en Klein Azewijn. Waarschijnlijk is in die tijd echter ook een nederzetting met de naam ‘Stokhem’ ontstaan. Het eerste gedeelte van deze naam duidt zoals gezegd op de aanwezigheid van stokken of staken, van de aanwezigheid van hout dus. Het tweede gedeelte grijpt terug naar een oude Germaanse benaming voor huis of thuis. Denk hierbij ook aan het Engelse home, het Deense en Noorse hjem en woorden als heimwee en heemkunde. Achtervoegsels als -hem, -kem, -kum, -chem en -heim duiden namelijk op een zogenaamde rijkskarolingische nederzetting. Dit waren vestigingen van Frankische soldaten die in de tijd van keizer Karel de Grote (dus rond 800) de opdracht kregen om de vanuit het Frankische rijk de Rijn over te steken en zich in de huidige Liemers, Achterhoek, Twente en Westfalen als boer te vestigen. Zij dienden dan als een militaire buffer tegen een eventuele aanval van de Saksen uit het noorden van het huidige Duitsland. Ook plaatsen als Sydeheim (Zeddam), Diedeheim (Didam), Deutekom (Doetinchem), Saleheim (Zelhem) en Arneym (Arnhem) zijn allen rond deze tijd ontstaan.

Volgens de volksmond lag Stokkum tot ongeveer de twaalfde eeuw op de plek die bekend staat als de Planken Wames. Een hut van deze nederzetting heeft nog tot in het midden van de 20ste eeuw tegen de helling van de Peeskesbult gestaan, vanuit Stokkum gezien aan de rechterkant van de weg naar Beek. Volgens de overlevering zou rond 1200 een besmettelijke ziekte de bewoners van de nederzetting en hun vee bijna geheel hebben uitgeroeid. De enkelen die overleefden trokken zuidwaarts, naar de tegenwoordige ligging van Stokkum. Deze verhalen zijn echter gebaseerd op pure speculatie en dus zeer onwaarschijnlijk. Dat er in de afgelopen eeuwen wat hutjes op die lokatie in het bos werden bewoond is zeker, maar tegelijkertijd en waarschijnlijk ook al lange tijd daarvoor was de huidige dorpskom en het gebied daar direkt omheen in cultuur gebracht en werd het bewoond.

Dorpsstructuur

Deze oeroude dorpskom bestaat uit de driehoek van de huidige Pastoor van Sonsbeeckstraat( genoemd naar de bouwpastoor van Stokkum), de Gildestraat (genoemd naar de organisatie die in vroegere eeuwen gemeenschappelijke gronden aan de zuidkant van het dorp beheerde) en de Eltenseweg, de weg richting Elten. Tot halverwege de twintigste eeuw bleef de bebouwing binnen en buiten deze kern min of meer gelijk. Pas vanaf de jaren '50 nam het aantal huizen gestaag toe, vooral binnen de voornoemde driehoek. Inmiddels is de driehoek vrijwel volledig volgebouwd en is er enige jaren geleden een eerste uitbreiding richting 't Veld geweest.

Religie

Sinds de bouw van de Sint Suitbertuskerk is deze de patroonheilige van de parochie Stokkum. Samen met Geldermalsen is Stokkum de enige parochie met deze patroonheilige in Nederland. Van Sonsbeeck, afkomstig uit Heino in Salland en aanvankelijk kapelaan in 's-Heerenberg, was de bouwpastoor. Hij overleed in 1927. Zijn opvolgers waren achtereenvolgens Beltman, Van Spruyt, De Greef, Van Jaarsveld en Nollen. Sinds een aantal jaren heeft Stokkum ook een Mariakapel. Deze staat op de hoek van de Eltenseweg en de Landerswal.

Bevolking en sociale structuur

De van oorsprong vrijwel geheel katholieke bevolking staat bekend om zijn saamhorigheid en behoefte aan gezelligheid. Deze Bourgondische inslag resulteerde in de oprichting van vele verenigingen. De oudste van deze organisaties is zonder twijfel het gilde geweest, want al in Middeleeuwen, in 1475, duikt het Stokkummse gilde voor het eerst in de archieven op. In een brief aan de heer van Bergh verzoekt het gilde om toestemming om een meiboom te mogen kappen vanwege de viering van het jaarlijkse meifeest, een traditie die in Stokkum overigens nog steeds bestaat. Het gilde was verantwoordelijk voor het beheren van de gemeenschappelijke oftewel gemene gronden die voornamelijk aan de zuidkant van de dorpskern lagen. Ook aan de noordkant van Stokkum bezat het gilde gronden, maar die lagen meer versnipperd.

Bij het gilde hoorde ook een schutterij, een groep gildeleden die de Stokkummers en hun have en goed moesten beschermen tegen roofdieren als de wolf en rondtrekkend 'gespuis'. In geval van oorlog dienden zij onder de heer van Bergh, die op Huis Bergh resideerde. Na 1845 houdt het gilde op met het organiseren van activiteiten. De oorzaak hiervan waren hoogstwaarschijnlijk veranderingen in het schaarrecht, het recht van de gildeleden om hun vee op de gemene gronden te mogen laten grazen. In 1888 werden de gemene gronden verdeeld onder een aantal Stokkumse boeren. In 1882 was er er echter alweer een nieuwe schutterij opgericht, het Sint Oswaldusgilde, die niet langer een echte militaire functie had, maar vooral schietwedstrijden en fessten organiseerde.

Verder kent Stokkum ook een zeer actieve carnavalsvereniging, De Leertrekkers. Deze in 1967 opgerichte club is genoemd naar de uitdrukking "van leer trekken". Het leer was hierbij de schede van een zwaard. Men trok dus ten strijde. In het lokale dialect is een leer een ladder, vandaar het symbool van deze vereniging.

Verder kent Stokkum nog de Harmonie Volharding, jongerenorganisatie de KWJ, voetbalvereniging VVStokkum, bejaardensoos Ons Genoegen, aleenstaandenvereniging Caritas, schietvereniging de Scherpschutters en enkele organisaties die met de kerk verbonden zijn, zoals de parochieraad en zangvereniging Inter Nos. Verder zijn er nog diverse loterij-, biljart- en kaartclubs. Een sedert enige jaren bestaande dorpsraad Stokkum fungeert als een spreekbuis van de Stokkumse gemeenschap richting de gemeente Montferland.

Het maandelijks verschijnende dorpsblad De Zandhaas houdt de Stokkummers op de hoogte van alles dat er in het dorp gebeurt. Sinds enige jaren is daar [[1]] bijgekomen, een zeer uitgebreide dorpssite.


Old Ni-js nummer 55 is een thema-nummer over Stokkum. Een toelichting staat op de site van de Heemkundekring Bergh bij de knop Lijfblad. De oorlogsslachtoffers uit Stokkum staan in de lijst. Van genoemde personen wordt nog achtergrondinformatie gezocht.

Kaart

<googlemap lat="51.877816" lon="6.22148" zoom="15"> 51.876411, 6.222993, Sint Suitbertusschool. 51.877319, 6.22839, Molen Düffels Möll. </googlemap>

Literatuur

Pagina's

Op onderstaande pagina's wordt Stokkum (ook) genoemd:

Externe Links

http://www.heemkunde.nl

http://www.stokkum.com

Sjabloon:Onderwerp

Overgenomen van "https://berghapedia.nl/index.php?title=Stokkum&oldid=14486"