Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

's-Heerenberg: verschil tussen versies

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
(→‎Bekende Plaatsjes)
k (→‎Externe links: Allecijfers)
 
(89 tussenliggende versies door 14 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
''' 's-Heerenberg''' is de grootste kern van de voormalige [[Gemeente_Bergh|gemeente Bergh]]. 's-Heerenberg kreeg op 8 september [[1379]] stadsrechten van Willem, heer Van Den Bergh, die het graafschap Bergh bestierde. Anno 2007 telt 's-Heerenberg ongeveer 8000 inwoners.  
+
''' 's-Heerenberg''' is de hoofdplaats van de voormalige [[Gemeente_Bergh|gemeente Bergh]]. De zuidgrens van de stad is teven de [[Grens|landsgrens]] met [[Duitsland]].'s-Heerenberg telt ongeveer 8.000 inwoners. De plaatselijke uitspraak van de naam is '''Sirrebarg'''.
 +
 
 +
== Geschiedenis ==
 +
's-Heerenberg is ontstaan uit een nederzetting bij [[Huis Bergh]], de residentie van de [[Graven van den Bergh|heren en graven van Bergh]]. De bouwgeschiedenis van Huis Bergh  gaat terug tot de [[:Categorie:Jaartallen 1200-1299|13e eeuw]]. De onderkomens waarin de eerste bewoners woonden, werden ''kellen'' genoemd. De oudste [[Straten|straat]] van 's-Heerenberg, de [[Kellenstraat]], herinnert hieraan.
 +
 
 +
De heren van Bergh lieten de stad ommuren. Daarbuiten werden grachten en wallen aangelegd die aansloten bij die van Huis Bergh. Op oude kaarten (zie hieronder) is te zien dat er (uiteindelijk) dubbele grachten lagen, zoals ook [[kasteel Nijerborch]] die had. In de omwalling waren twee poorten: de [[Oudste Poort]] in het zuidoosten en de [[Molenpoort]] in het noordoosten. Aan de westkant was er een uitgang vanuit Huis Bergh. De stadpoorten leven voort is de namen van de [[Oudste Poortstraat]] en de [[Molenpoortstraat]]. De Molenpoort(straat) verwijst naar de [[Grafelijke molen 's-Heerenberg|dwangmolen]] die [[Willem II van den Bergh]] rond [[1440]] even buiten de stad heeft laten bouwen. In [[1570]] is deze molen afgebrand, zodat hij alleen op de kaart uit [[1560]] staat.
 +
 
 +
Op 8 september [[1379]] verleende [[Willem I van den Bergh]] het [[stadsrecht]] aan 's-Heerenberg. In [[1979]], 600 jaar later, werd dit feit [[600 Jaar Stad|groots gevierd]].
 +
 
 +
{|
 +
|- valign=top
 +
|[[Bestand: Kaart 's-Heerenberg 1560.jpg|thumb|400px|'''De plattegrond van [[Deventer, Jacob van|Jacob van Deventer]] uit [[1560]] ]]
 +
|[[Bestand: Kaart 's-Heerenberg 1727.jpg|thumb|400px|'''Detail uit de atlas van [[Bücker, Theodorus|Theodorus Bücker]] uit [[1727]]. De kaart is ondersteboven afgebeeld, zodat het noorden boven is. ]]
 +
|[[Bestand:Oud - 's-Heerenberg.jpg|thumb|400px|<center>''''s-Heerenberg rond 1900'''</center>]]
 +
|}
 +
{|
 +
|- valign=top
 +
|[[Bestand:Gezichtopsheerenberg.jpg|350px|thumb|<center>'''''Gezicht op 's-Heerenberg</center>]]
 +
|[[Bestand:Binnenstad 's-heerenberg '27 (Medium).jpg|300px|thumb|<center>'''Omstreeks [[1927]]</center>]]
 +
|[[Bestand:Luchtfoto_kl.jpg|thumb|350px|<center>'''In de jaren 50 van de [[vorige eeuw]]</center>]]
 +
|[[Bestand:Oktober!978 NieuwsvdRabobank0001 (Large).JPG|350px|thumb|left|<center>'''Luchtfoto uit [[1978]]</center>]]
 +
|}
  
 
==Bezienswaardigheden==
 
==Bezienswaardigheden==
−
De stad 's-Heerenberg is interessant voor toeristen om te bezoeken. Er zijn diverse bezienswaardigheden in 's-Heerenberg:
+
De stad 's-Heerenberg is interessant voor [[Toerisme|toeristen]] om te bezoeken. Er zijn diverse bezienswaardigheden.
  
 
===Huis Bergh===
 
===Huis Bergh===
−
[[Huis Bergh]] is het kasteel (een van de grootste van Nederland) waar de Heren van den Bergh zetelden. In het kasteel zijn schilderijen van tal van Italiaanse meesteres te bezichtigen.
+
[[Huis Bergh]] is het kasteel (een van de grootste van Nederland) waar de heren en graven van den Bergh zetelden. De kunstcollectie van het kasteel is voor een groot deel bijeengebracht door [[Heek, Dr Jan Herman van|dr. Jan Herman van Heek]], die het kasteel in [[1912]] heeft gekocht van de [[Willem van Hohenzollern|laatste graaf]] van Bergh. De collectie omvat onder meer een verzameling vroege Italiaanse meesters.
  
 
===De Plantage===
 
===De Plantage===
−
[[De Plantage]] is een parkbos, een soort bostuin, gelegen aan de westzijde van Huis Bergh. De Plantage is aan het einde van de 18e eeuw aangelegd. Tussen de Plantage en de stadsomwalling {de ''wal'') bevindt zich het gebouw van de [[Kaatsbaan]], vroeger gebruikt voor het vermaak van de hoge lieden, inmiddels omgebouwd tot enkele woningen.
+
[[De Plantage]] is een parkbos, een soort bostuin, die aan het einde van de [[:Categorie:Jaartallen 1700-1799|18e eeuw]] is aangelegd aan de westzijde van Huis Bergh. Tussen de Plantage en de stadsomwalling ([[de Wal]]) staat de [[Kaatsbaan]] uit [[1560]], die vroeger gebruikt werd voor het vermaak van de hoge lieden. In [[1943]] is de Kaatsbaan omgebouwd tot vier [[:Categorie:Woonhuizen 's-Heerenberg|woningen]].
−
 
 
−
===Het stadhuis===
 
−
Het ''Neije Raethuys'' werd in 1531 gebouwd ter vervanging van het ''Ailde Raethuys'' aan de [[Kellenstraat]]. Van oudsher is het Raadhuis het bestuurscentrum van zowel de stad als van het Land van den Berghe. Vergaderingen van de magistraat en van de geerfden van het Graafschap van den Bergh hebben hier plaatsgevonden. Daarnaast werd er recht gesproken. In de kelder bevond zich een gevangenis, en heden ten dage staat er ter herinnering aan de geschiedenis nog steeds een schandpaal voor het stadhuis. De raadhuisklok uit 1526 werd in vroeger tijden gebruikt om de burgers bijeen te roepen voor vergaderingen en bijvoorbeeld bij rampen. Het raadhuis werd tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]], waarin Nederland neutraal was, gerestaureerd. Het huidige adres is [[Marktstraat]] 2. Het gebouw is een [[Monumenten|rijksmonument]].
 
  
 
===De Boetselaersborg===
 
===De Boetselaersborg===
−
Verder is er nog de [[Boetselaersborg]], een klein kasteeltje aan het ''Kattenburg''. Dit kasteeltje behoort tot de bezittingen van Huis Bergh, en is van binnen helaas niet te bezichtigen.  
+
De [[Boetselaersborg]] is een klein kasteeltje aan het [[Kattenburg]]. Het behoort tot de [[Huis Bergh Bezittingen|bezittingen van Huis Bergh]], en is van binnen helaas niet te bezichtigen.  
  
 
===Omgeving===
 
===Omgeving===
−
Direct grenzend aan 's-Heerenberg ligt het heuvelachtige bosgebied [[Montferland]] (ook wel [[Bergherbos]] genoemd), een eeuwenoud stuwwallengebied wat veel natuurliefhebbers trekt.
+
Direct grenzend aan 's-Heerenberg ligt het heuvelachtige bosgebied Montferland (ook wel [[Bergherbos]] genoemd) met daarin de [[Motte Montferland]]. Het is een eeuwenoud [[Stuwwal|stuwwallengebied]] dat veel natuurliefhebbers trekt.
  
 
===Overige bezienswaardigheden===
 
===Overige bezienswaardigheden===
−
Een groot deel van het stadscentrum valt onder Monumentenzorg, en is bezienswaardig. Bezienswaardige gebouwen zijn bijvoorbeeld [[De Munt]] en [[Het Gasthuis]]. De stad werd ommuurd en was via twee stadspoorten te bereiken. Hieraan herinneren de namen de [[Molenpoortstraat]] en de [[Oudste Poortstraat]]. Ook is er een [[Oorlogsmonument 's-Heerenberg|monument]] voor [[oorlogsslachtoffers]].
+
Een groot deel van het stadscentrum valt onder Monumentenzorg. Bezienswaardige gebouwen zijn onder meer [[Munt, De|De Munt]] en [[Het Gasthuis]].
 +
 
 +
Het [[Stadsmuseum Bergh]], gevestigd in het [[Esserenhuis|Joannes van Esserenhuis]] aan de [[Marktstraat]], is sinds juli [[2017]] te bezoeken.
 +
 
 +
Aan het begin van de [[Oude Doetinchemseweg 's-Heerenberg|Oude Doetinchemseweg]] staat het [[Oorlogsmonument 's-Heerenberg|monument]] uit [[1948]] voor de Berghse [[oorlogsslachtoffers]] uit de [[Tweede Wereldoorlog]]. Het [[Canadees kanon op de Bleek|Canadese kanon op de Bleek]], onthuld in [[2010]], eert de Canadese troepen die Bergh begin april [[1945]] [[Bevrijding|bevrijdden]].
  
−
==Bekende Plaatsjes==
+
=== Enkele beeldbepalende plekken ===
 +
Hieronder volgen enkele gebouwen, straten en plekken die medebepalend zijn voor het stadsbeeld van 's-Heerenberg.
 +
{|
 +
|  valign=top width=225 |
 
*[[Achter de Kom]]
 
*[[Achter de Kom]]
−
*[[Olde voetbalveld]]
+
*[[Achter 't Waterschap]]
−
*[[Achter 't waterschap]]
+
*[[Autobahn]]
−
*[[Achter de heûf]]
+
*[[Bidstraatje]]
 +
*[[de Bleek|De Bleik]]
 +
*[[Buukebuske, 't|'t Buukebuske]]
 +
*[[Drilkuil|Drilkoel]]
 +
|  valign=top width=225 |
 
*[[Duitsche Verel]]
 
*[[Duitsche Verel]]
−
*[[Drilkuil|Drilkoel]]
+
*[[De Glei]]
−
*[[Tuger, de|de Tuger]]
 
−
*[[Hucht, de|de Hucht]]
 
 
*[[Goor, 't|'t Goor]]
 
*[[Goor, 't|'t Goor]]
−
*[[Immenhorst,de|De Immenhorst]]
+
*[[Gouden Handen]]
−
*[[Buukebuske, 't|'t Buukebuske]]
+
*[[Hucht, De|De Hucht]]
−
*[[De Glei]]
+
*[[Huis Bergh]]
−
*[[de Bleek|de Bleik]]
+
*[[Immenhorst, De|De Immenhorst]]
−
*[[Burgers Dierenpark|Dierenpark]]
 
−
*[[Autobahn]]
 
 
*[[Kaatsbaan]]
 
*[[Kaatsbaan]]
−
*[[Zandgat]]
+
|  valign=top width=225 |
 
*[[Löveringsbos]]
 
*[[Löveringsbos]]
 +
*[[Olde voetbalveld]]
 +
*[[Pancratiuskerk]]
 
*[[Plantage]]
 
*[[Plantage]]
 +
*[[Sportpark Marinus van Rooijen]]
 +
*[[Stadspark]]
 +
*[[De Tuger]]
 
*[[De Wal]]
 
*[[De Wal]]
−
*[[Leemgat]]
+
*[[Welcom - Willem van den Bergh Centrum|Willem van den Bergh Centrum]]
−
*[[Jöddestreûtje]]
+
*[[Zandgat]]
−
 
+
|}
−
==De Duitse Grens==
 
−
De [[grens]] is bepalend voor de ligging van de voormalige gemeente Bergh. Aan de overzijde van de grens is de Duitse gemeente [[Emmerik]] (''Duits: Emmerich'') (met onder andere het kerkdorp [[Elten]]) gelegen. Vanuit 's-Heerenberg zijn er meerdere grensovergangen. Deze zijn, van oost naar west:
 
−
 
 
−
* Grensovergang de [[Zwarte Brug]]. Deze overgang ligt juist ten oosten van Industrieterrein [[Goor%2C_%27t|'t Goor]]. Ook hier is het riviertje [[Wetering]] de feitelijke grens. In de jaren '90 is hier een loopbrug gerealiseerd. Tot 1987 waren hier de resten van de Zwarte Brug zichtbaar. Helaas zijn deze resten nu verdwenen. Toen was er echter geen mogelijkheid hier de grens te passeren. Deze overgang is toegankelijk voor fietsers en voetgangers.
 
−
* De [[Nieuwe Grens]]. Dit is de belangrijkste grensovergang in 's-Heerenberg. De overgang ligt ongeveer een kilometer oostelijk van de oude grens, en ligt aan de doorgaande weg tussen Doetinchem en Emmerich.
 
−
* De [[Oude Grens]]. Deze grensovergang ligt aan de rand van het historische centrum van 's-Heerenberg.
 
−
* Grensovergang de [[Linthorst]]. Deze grensovergang ligt ten westen van de [[Plantage]], tussen 's-Heerenberg en Stokkum, en leidt naar de Emmerikse buurtschap [[Elsepaß]]. Deze grensovergang is toegankelijk voor fietsers en voetgangers.
 
  
−
In alle gevallen is het riviertje de [[Wetering]], ook wel [[Grenskanaal]] genoemd, de feitelijke grens.
+
== Iets over het leven in 's-Heerenberg ==
 +
=== Carnaval ===
 +
's-Heerenberg staat bekend om zijn [[carnaval]], boven de rivieren is dit (samen met het Twentse Oldenzaal) "het Mekka van het [[carnaval]]". De diverse optochten zijn meer dan de moeite waard te bekijken. Tijdens carnaval heet 's-Heerenberg bekend onder de naam ''[[D' Olde Waskupen|Waskuupstad]]''.
  
−
==Carnaval==
+
=== Uitgaansleven ===
−
's-Heerenberg staat bekend om [[carnaval]], boven de rivieren is dit (samen met het Twentse Oldenzaal) 'het Mekka van de [[carnaval]]'. De diverse optochten zijn meer dan de moeite waard te bekijken. Tijdens [[carnaval]] is [['s-Heerenberg]] bekend onder de naam ''Waskuupstad''.  
+
's-Heerenberg kent een levendig uitgaansleven voor een plaats van dergelijke grootte. Er zijn meerdere [[Horeca|cafés en restaurants]], en een enkel [[Hotels in Bergh|hotel]] te vinden.
  
−
==Uitgaansleven==
+
=== Religie ===
−
's-Heerenberg kent een levendig uitgaansleven voor een plaats van dergelijke grootte. Er zijn meerdere cafés en restaurants, alsmede enkele hotels te vinden. Zie ook [[horeca]] voor dit onderwerp.
+
De bevolking van 's-Heerenberg is overwegend rooms-katholiek (onkerkelijken niet meegerekend) met een kleine protestantse minderheid. Van [[1799]] tot [[1842]], in de tijd van de [[Hollandse Zending]], was er in Huis Bergh een [[seminarie in 's-Heerenberg|seminarie]] gevestigd.
  
−
==Religie==
+
De rooms-katholieke [[Kerken en kloosters|kerk]] is de [[Pancratiuskerk]], die midden in het oude stadscentrum tegenover het [[Het Raethuys|oude stadhuis]] staat. Deze kerk van [[Architecten|architect]] [[Tepe, Alfred|Alfred Tepe]] is een voorbeeld van neogotiek. De [[Emmauskerk|r.-k. Emmauskerk]], in de jaren [[1969]]–[[1970]] gebouwd bij winkelcentrum [[Bongerd (straat)|De Bongerd]], is in [[2017]] afgebroken. De protestantse gemeente gebruikt de [[Hervormde kerk in 's-Heerenberg|Hervormde kerk]] naast de oprit naar Huis Bergh aan de [[Hof van Bergh]] 2.
−
's-Heerenberg kent een overwegend Rooms-Katholieke bevolking (onkerkelijken niet meegerekend). Verder is er een kleine Nederlands Hervormde minderheid. Dit maakt 's-Heerenberg, en overigens de hele voormalige gemeente Bergh, tot een katholieke enclave in de overwegend hervormde [[Achterhoek]].
 
−
Tijdens de [[Hollandse Zending]] tussen de jaren 1799 en 1842 was er een [[seminarie in 's-Heerenberg|seminarie]] in [[Huis Bergh]] gevestigd.
 
  
−
In 's-Heerenberg staan drie [[Kerken en kloosters|kerken]]. De grootste kerk is de [[Pancratiuskerk|R.K.-kerk H. Pancratius]], gelegen tegenover het oude stadhuis, midden in het oude stadscentrum. Deze kerk is ontworpen door [[Alfred Tepe]], en een voorbeeld van [[neogotiek]]. De tweede kerk van de stad, de [[Emmauskerk|''R.K. Emmauskerk'']], ligt tussen de Oude Doetinchemseweg en winkelcentrum ''De Bongerd'' in het oosten van de stad. De derde kerk is de [[Hervormde kerk in 's-Heerenberg|''Nederlands Hervormde kerk'']], en deze is gelegen naast de oprit tot [[Huis Bergh]].
+
In het [[Patersklooster]], gebouwd in [[1910]], hebben tot [[1971]] achtereenvolgens drie kloosterorden gewoond. De voormalige kloostertuin is nu het Stadspark, waar de fraaie [[Kruisweg in het Stadspark |Kruisweg]] van de [[jezuïeten]] bewonderd kan worden.
−
Een bijzondere plek neemt de zg [[Andreasgemeenschap]] in.
 
  
 
==Onderwijs==
 
==Onderwijs==
−
Er zijn in 's-Heerenberg een drietal basisscholen gevestigd. Dit zijn:
+
's-Heerenberg heeft drie basisscholen:
−
* De R.K. [[Mariabasisschool]]
+
* De r.-k. [[Mariabasisschool]]
−
* De R.K. [[Galamaschool]]
+
* De r.-k. [[Galamaschool]]
 
*[[Openbare Bassischool 't Montferland]]
 
*[[Openbare Bassischool 't Montferland]]
−
Vroegere scholen:
+
De categorie [[:Categorie:Scholen 's-Heerenberg|scholen 's-Heerenberg]] vermeldt ook de voormalige scholen in 's-Heerenberg.
−
* [[Galamaschool]] Stokkumse weg
 
−
* [[Willibrordusschool]] Oude Doetinchemse weg
 
−
* Openbare school Molenpoortstraat
 
−
* MLK school Stokkumse weg
 
−
* [[St.Paulus M.A.V.O.]]
 
−
* [[Mgr Bekkers LTS]]
 
−
 
 
−
Zie ook [[scholen]] voor dit onderwerp
 
  
−
==Voorzieningen==
+
== Winkelaanbod ==
−
's-Heerenberg heeft een behoorlijk aanbod van winkels voor een plaats van deze grootte. Deze meeste winkels zijn uiteraard te vinden in het stadscentrum. Ook buiten het centrum zijn winkels te vinden, zoals onder andere in Winkelcentrum [[De Bongerd]]. Verder is er de donderdag weekmarkt, die onder meer veel Duitsers trekt.
+
's-Heerenberg heeft een behoorlijk aanbod van winkels voor een plaats van deze grootte. Deze meeste winkels zijn uiteraard te vinden in het stadscentrum. Verder is er de donderdag weekmarkt, die onder meer veel Duitsers trekt.
  
 
==Openbaar Vervoer==
 
==Openbaar Vervoer==
−
's-Heerenberg is per [[Openbaar vervoer|bus]] vanuit Doetinchem te bereiken met lijn 24 van Syntus vanuit Doetinchem. Deze bus rijdt overdag op gewone werkdagen 2 x per uur, buiten deze tijden 1 x per uur. Verder is er een minibus van de Duitse firma [[NIAG]] die 's-Heerenberg met Emmerich verbindt.
+
's-Heerenberg is per [[Openbaar vervoer|bus]] te bereiken:
 +
*vanuit [[Doetinchem]] met lijn 24 van Arriva
 +
*vanuit [[Emmerik]] met lijn 91 van de Duitse firma [[NIAG]]
  
−
Voor wat betreft treinvervoer is 's-Heerenberg aangewezen op de stations van [[Station Doetinchem|Doetinchem]] en [[Station Emmerich|Emmerich]]. In Doetinchem biedt buslijn 24 aansluiting op de stoptreinen van Syntus naar Arnhem en Winterswijk. In Emmerich is er aansluiting op de stoptrein naar [[Duisburg]] en [[Dusseldorf]]. Syntus heeft een experiment uitgevoerd met een nieuwe verbinding tussen Emmerich en Arnhem, maar wegens gebrek aan belangstelling is dit experiment een vroege dood gestorven.
+
Voor treinvervoer is 's-Heerenberg aangewezen op [[station Doetinchem]] en [[station Emmerich]]. In Doetinchem sluit buslijn 24 aan op de stoptreinen van Arriva naar [[Arnhem]] en [[Winterswijk]]. In Emmerik is er aansluiting op stoptreinen naar [[Arnhem]] en Düsseldorf.
  
 
==Trivia==
 
==Trivia==
−
* Begin 20e eeuw begon slager [[Jan Burgers]] een dierentuin, [[Burgers Dierenpark]].
+
* Begin [[vorige eeuw|20e eeuw]] begon [[Slagers|slager]] [[Burgers, Johannes Gerhardus Hendrikus|Jan Burgers]] een dierentuin, [[Burgers Dierenpark]].
−
* Het Afrika Museum wat heden te dage in Berg en Dal is gevestigd, vindt zijn oorsprong in 's-Heerenberg. Het Afrika museum is begonnen in het [[Patersklooster|voormalig klooster]] [[Don Rua]]. De toenmalige paters, die naar Afrika reisden, besloten een museum op te richten.
+
* Het Afrika Museum, dat tegenwoordig in Berg en Dal is gevestigd, is begonnen in het [[Patersklooster|voormalige klooster]] [[Don Rua]] in 's-Heerenberg. De toenmalige paters, die naar Afrika reisden, besloten een museum op te richten.
−
* Tot 1999 was [[Gouden Handen]], eveneens gevestigd in het voormalige klooster [[Don Rua]], het grootste creativiteitscentrum ter wereld.
+
* Tot [[1999]] was [[Gouden Handen]], eveneens gevestigd in het voormalige klooster, het grootste creativiteitencentrum ter wereld.
−
* Door het boek [[Pim Pandoer en de Heks van 's-Heerenberg]] genoot de stad in de vorige eeuw enige bekendheid.
+
*Het boek [[Pim Pandoer en de Heks van 's-Heerenberg]] heeft bijgedragen aan de bekendheid van de stad.
−
 
 
−
==Diversen nog te herschikken==
 
−
[[Old Ni-js]] nummer 38 is een thema-nummer over de [[Pancratiuskerk]] en nummer 60 is een thema-nummer over het in 1909 gebouwde Patersklooster in 's-Heerenberg, dat achtereenvolgens [[St. Bonifatiushuis]] en [[Huize Don Rua]] heette. Tussen 1974 en 1999 was er een hobbycentrum, [[Gouden Handen]] genaamd, in gevestigd. Een toelichting op de inhoud staat op de site van de [[Heemkundekring Bergh]] bij de knop Lijfblad.
 
−
<br/>Van 1799 tot 1842 was er een [[seminarie in 's-Heerenberg|seminarie]] in [[Huis Bergh]] gevestigd.
 
−
 
 
−
==Kaart==
 
−
<googlemap lat="51.875908" lon="6.247187" zoom="14" width="500" height="450">51.874477, 6.241007, Kasteel [[Huis Bergh]].
 
−
51.873365, 6.233625, Parkbos/bostuin [[De Plantage]].
 
−
51.869781, 6.247723, Grensovergang ''De [[Oude_Grens|Oude Grens]]''.
 
−
51.874756, 6.238056, [[Kaatsbaan]].
 
−
51.879223, 6.260528, [[Galamaschool]].
 
−
</googlemap>
 
  
−
==Zie ook==
+
==Themanummers Old Ni-js ==
−
*[[Adresboek 1935]]
+
*[[Old Ni-js 038|Old Ni-js nr. 38]]: themanummer over de [[Pancratiuskerk]]
−
*[[Horeca]]
+
*[[Old Ni-js 060|Old Ni-js nr. 60]]: themanummer over het [[Patersklooster]]
−
*[[Industrie]]
 
−
*[[Kermis]]
 
−
*[[Monumenten]]
 
−
*[[Religieuzen]]
 
−
*[[Straten]]
 
  
 
==Externe links==
 
==Externe links==
−
[http://www.sheerenberg.com www.sheerenberg.com]
+
*[http://www.sheerenberg.com 's-Heerenberg]
 +
*[https://allecijfers.nl/woonplaatsen/ Allecijfers] voor statistische gegevens over 's-Heerenberg
  
−
{{Onderwerp|Plaatsen}}
+
[[Categorie:'s-Heerenberg|Heerenberg]] [[Categorie:Gemeente Bergh|Heerenberg]] [[Categorie: Kadastrale gemeente 's-Heerenberg|Kadastrale Gemeente Heerenberg]] [[Categorie:Berghse bezittingen|Heerenberg]]

Huidige versie van 6 jan 2024 om 09:04

's-Heerenberg is de hoofdplaats van de voormalige gemeente Bergh. De zuidgrens van de stad is teven de landsgrens met Duitsland.'s-Heerenberg telt ongeveer 8.000 inwoners. De plaatselijke uitspraak van de naam is Sirrebarg.

Geschiedenis

's-Heerenberg is ontstaan uit een nederzetting bij Huis Bergh, de residentie van de heren en graven van Bergh. De bouwgeschiedenis van Huis Bergh gaat terug tot de 13e eeuw. De onderkomens waarin de eerste bewoners woonden, werden kellen genoemd. De oudste straat van 's-Heerenberg, de Kellenstraat, herinnert hieraan.

De heren van Bergh lieten de stad ommuren. Daarbuiten werden grachten en wallen aangelegd die aansloten bij die van Huis Bergh. Op oude kaarten (zie hieronder) is te zien dat er (uiteindelijk) dubbele grachten lagen, zoals ook kasteel Nijerborch die had. In de omwalling waren twee poorten: de Oudste Poort in het zuidoosten en de Molenpoort in het noordoosten. Aan de westkant was er een uitgang vanuit Huis Bergh. De stadpoorten leven voort is de namen van de Oudste Poortstraat en de Molenpoortstraat. De Molenpoort(straat) verwijst naar de dwangmolen die Willem II van den Bergh rond 1440 even buiten de stad heeft laten bouwen. In 1570 is deze molen afgebrand, zodat hij alleen op de kaart uit 1560 staat.

Op 8 september 1379 verleende Willem I van den Bergh het stadsrecht aan 's-Heerenberg. In 1979, 600 jaar later, werd dit feit groots gevierd.

De plattegrond van Jacob van Deventer uit 1560
Detail uit de atlas van Theodorus Bücker uit 1727. De kaart is ondersteboven afgebeeld, zodat het noorden boven is.
's-Heerenberg rond 1900
Gezicht op 's-Heerenberg
Omstreeks 1927
In de jaren 50 van de vorige eeuw
Luchtfoto uit 1978

Bezienswaardigheden

De stad 's-Heerenberg is interessant voor toeristen om te bezoeken. Er zijn diverse bezienswaardigheden.

Huis Bergh

Huis Bergh is het kasteel (een van de grootste van Nederland) waar de heren en graven van den Bergh zetelden. De kunstcollectie van het kasteel is voor een groot deel bijeengebracht door dr. Jan Herman van Heek, die het kasteel in 1912 heeft gekocht van de laatste graaf van Bergh. De collectie omvat onder meer een verzameling vroege Italiaanse meesters.

De Plantage

De Plantage is een parkbos, een soort bostuin, die aan het einde van de 18e eeuw is aangelegd aan de westzijde van Huis Bergh. Tussen de Plantage en de stadsomwalling (de Wal) staat de Kaatsbaan uit 1560, die vroeger gebruikt werd voor het vermaak van de hoge lieden. In 1943 is de Kaatsbaan omgebouwd tot vier woningen.

De Boetselaersborg

De Boetselaersborg is een klein kasteeltje aan het Kattenburg. Het behoort tot de bezittingen van Huis Bergh, en is van binnen helaas niet te bezichtigen.

Omgeving

Direct grenzend aan 's-Heerenberg ligt het heuvelachtige bosgebied Montferland (ook wel Bergherbos genoemd) met daarin de Motte Montferland. Het is een eeuwenoud stuwwallengebied dat veel natuurliefhebbers trekt.

Overige bezienswaardigheden

Een groot deel van het stadscentrum valt onder Monumentenzorg. Bezienswaardige gebouwen zijn onder meer De Munt en Het Gasthuis.

Het Stadsmuseum Bergh, gevestigd in het Joannes van Esserenhuis aan de Marktstraat, is sinds juli 2017 te bezoeken.

Aan het begin van de Oude Doetinchemseweg staat het monument uit 1948 voor de Berghse oorlogsslachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. Het Canadese kanon op de Bleek, onthuld in 2010, eert de Canadese troepen die Bergh begin april 1945 bevrijdden.

Enkele beeldbepalende plekken

Hieronder volgen enkele gebouwen, straten en plekken die medebepalend zijn voor het stadsbeeld van 's-Heerenberg.

Iets over het leven in 's-Heerenberg

Carnaval

's-Heerenberg staat bekend om zijn carnaval, boven de rivieren is dit (samen met het Twentse Oldenzaal) "het Mekka van het carnaval". De diverse optochten zijn meer dan de moeite waard te bekijken. Tijdens carnaval heet 's-Heerenberg bekend onder de naam Waskuupstad.

Uitgaansleven

's-Heerenberg kent een levendig uitgaansleven voor een plaats van dergelijke grootte. Er zijn meerdere cafés en restaurants, en een enkel hotel te vinden.

Religie

De bevolking van 's-Heerenberg is overwegend rooms-katholiek (onkerkelijken niet meegerekend) met een kleine protestantse minderheid. Van 1799 tot 1842, in de tijd van de Hollandse Zending, was er in Huis Bergh een seminarie gevestigd.

De rooms-katholieke kerk is de Pancratiuskerk, die midden in het oude stadscentrum tegenover het oude stadhuis staat. Deze kerk van architect Alfred Tepe is een voorbeeld van neogotiek. De r.-k. Emmauskerk, in de jaren 1969–1970 gebouwd bij winkelcentrum De Bongerd, is in 2017 afgebroken. De protestantse gemeente gebruikt de Hervormde kerk naast de oprit naar Huis Bergh aan de Hof van Bergh 2.

In het Patersklooster, gebouwd in 1910, hebben tot 1971 achtereenvolgens drie kloosterorden gewoond. De voormalige kloostertuin is nu het Stadspark, waar de fraaie Kruisweg van de jezuïeten bewonderd kan worden.

Onderwijs

's-Heerenberg heeft drie basisscholen:

De categorie scholen 's-Heerenberg vermeldt ook de voormalige scholen in 's-Heerenberg.

Winkelaanbod

's-Heerenberg heeft een behoorlijk aanbod van winkels voor een plaats van deze grootte. Deze meeste winkels zijn uiteraard te vinden in het stadscentrum. Verder is er de donderdag weekmarkt, die onder meer veel Duitsers trekt.

Openbaar Vervoer

's-Heerenberg is per bus te bereiken:

Voor treinvervoer is 's-Heerenberg aangewezen op station Doetinchem en station Emmerich. In Doetinchem sluit buslijn 24 aan op de stoptreinen van Arriva naar Arnhem en Winterswijk. In Emmerik is er aansluiting op stoptreinen naar Arnhem en Düsseldorf.

Trivia

Themanummers Old Ni-js

Externe links

Overgenomen van "https://berghapedia.nl/index.php?title=%27s-Heerenberg&oldid=94752"