Nederlandse oorlogsslachtoffers WO II

Wie is een oorlogsslachtoffers?

Op deze pagina staan alle Nederlandse oorlogsslachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog die een binding met de gemeente Bergh hebben. Uiteraard is niet iedere dode uit die tijd een oorlogsslachtoffer, maar een sluitende definitie van dit begrip is er niet.

Achter elke naam in onderstaande lijst staan nummers die verwijzen naar de plaatsen waar de betreffende persoon als oorlogsslachtoffer wordt vermeld. De nummers <1> tot en met <4> verwijzen naar de oorlogsmonumenten in Bergh. Hier heeft de plaatselijke bevolking beslist welke namen een plaats verdienden. Ook had de gemeente Bergh een eigen lijst van oorlogsslachtoffers (nummer <7>).

Nummer <8> verwijst naar het slachtofferregister van de Oorlogsgravenstichting (OGS). Hoewel dit een zeer gezaghebbend register is, staan niet alle Berghse oorlogsslachtoffers hierin. Dit kan, zoals de OGS zelf op haar website meedeelt, het gevolg zijn van onjuistheden en onvolkomenheden. De reden kan ook zijn dat een slachtoffer niet voldoet aan de definities die de OGS hanteert. Zij maakt onderscheid tussen oorlogsslachtoffers en slachtoffers van de oorlog. Eerstgenoemden zijn omgekomen door gericht handelen van de vijand, zoals in de gewapende strijd, in gevangenschap, bij represailles of door vervolging. Laatstgenoemden hebben zich niet in woord of daad tegen de vijand verzet, maar zijn toch omgekomen door oorlogsgeweld of na de oorlog aan de gevolgen daarvan overleden. Ondanks deze definities is niet altijd duidelijk waarom de een wel en de ander niet in het slachtofferregister van de OGS is opgenomen.

De nummers verwijzen als volgt:

• Oorlogsmonumenten:
  • Oorlogsmonument Beek = <1>
  • Oorlogsmonument 's-Heerenberg = <2> (Joden staan per gezin vermeld)
  • Oorlogsmonument Lengel = <3>
  • Oorlogsmonument Zeddam = <4>

• Lijsten en registers:
  • Digitaal Monument van de Joodse Gemeenschap = <5>
  • Erelijst van gevallenen 1940-1945 = <6>
  • Gemeentearchief Bergh, lijst van oorlogsslachtoffers = <7>
  • Oorlogsgravenstichting = <8>
  • Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge = <9>
  • Yad Vashem's Central Database of Shoah Victims' Names = <10>

Categorieën oorlogsslachtoffers

Nederlandse militairen

Gesneuveld tijdens de Duitse inval

Tijdens de oorlogsdagen van mei 1940 en gebeurtenissen die daarmee verband houden in de dagen daarna, zijn ruim tweeduizend Nederlandse militairen gesneuveld. Daaronder waren er zeven die in de voormalige gemeente Bergh zijn geboren, of bij het begin van de oorlog daar woonachtig waren. Bovendien is er één Nederlandse militair van elders in de gemeente Bergh gesneuveld. Zeven van hen zijn begraven op het Militair Ereveld Grebbeberg in Rhenen.

• Wilhelmus Henricus Berntsen, Loerbeek, <1>, <2>, <6>, <7>, <8>
• Gerardus Henricus Bonte, <8>
• Geradus Wilhelmus Elting, 's-Heerenberg, <2>, <6>, <7>, <8>
• Wilhelmus Antonius Hermsen, Lengel, <2>, <3>, <4>, <6>, <7>, <8>
• Gerrit Johan Hogeweg, Arnhem, <6>, <8>
• Bernardus Rexwinkel, Beek, <6>, <8>
• Lambertus Bernardus Span, Stokkum, <2>, <6>, <7>, <8>
• Bernard Hendrik van Til, 's-Heerenberg, <6>, <8>

De overlijdens van deze militairen moesten, zoals elk ander overlijden, worden aangegeven in de gemeente waar zij waren omgekomen. Vervolgens zond die gemeente een uittreksel uit de overlijdensakte naar de gemeente waar de militair had gewoond, zodat het overlijden ook daar officieel geregistreerd kon worden. Door de oorlogsomstandigheden is de overlijdensaangifte voor elk van de omgekomen Berghse militairen heel verschillend verlopen. Details hierover zijn op de pagina van elk van hen te vinden.

Gesneuveld tijdens de bevrijding van Nederland

Leden van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten hebben in 1944 en 1945 in het kielzog van de oprukkende geallieerde strijdmacht militaire taken uitgevoerd. Hierbij zijn doden gevallen.

• Johannes Albertus Rosendahl, 's-Heerenberg, <6>, <8>

Joodse oorlogsslachtoffers

Hieronder volgen de namen van de Joodse oorlogsslachtoffers die in 's-Heerenberg geboren zijn of er voor langere dan wel kortere tijd gewoond hebben. In andere Berghse plaatsen hebben, voor zover bekend, geen Joden gewoond.

Informatie over Berghse Joden die de oorlog overleefd hebben of voordien al overleden waren, is te vinden op of via de pagina Joodse gemeenschap in 's-Heerenberg.

Gedeporteerd vanuit 's-Heerenberg David Bloemdendaal, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Roidi Josef Bloemendaal, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Mietje Bloemendaal-Goudeketting, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Johanna Bloemendaal-Ruhr, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Geertruida (Truusje) Cohen, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Isaak Julius (Iesje) Cohen, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Jenny Cohen, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Simon Cohen, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Roosjen Cohen-de Leeuw, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Joseph Jacobs, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Sera Evelina Jacobs, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Hermina Jacobs-Rosenberg, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Abraham Kamp, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Rosalie Kamp-Cahn, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Benjamin Joseph Straus, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Benno Straus, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Joseph Straus, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Leopold Straus, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Meijer Straus, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Sallie Straus, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Lea Straus-Jacob, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Hedwig Straus-Levita, <2>, <5>, <7>, <8>, <10>

Van elders gedeporteerd; verwanten in 's-Heerenberg David Michael Erich Bloemendaal, <5>, <8>, <10> Manuel Bloemendaal, <5>, <8>, <10> Francisca van Zuiden-Cohen, <5>, <8>, <10> Sophia van Geldern-Cohen, <5>, <8>, <10> Herta Kamp, <2>, <5>, <7>, <8>, <10> Carolina Straus, <5>, <8>, <10> Benjamin Straus, <5>, <8>, <10> Julius Joseph Straus, <5>, <8>, <10> Sara Straus, <5>, <8>, <10> Sally Strausz, <5>, <8>, <10> Dina Strausz-Hamme, <5>, <8>, <10>

Van elders gedeporteerd; geen verwanten in 's-Heerenberg Hartog van Baarzel, <5>, <8>, <10> Izaäk ten Bosch, <5>, <8>, <10> Joseph ten Bosch, <5>, <8>, <10> Saartje van der Sluis-Eijsman, <5>, <8>, <10> Salomon Goedhart, <5>, <8>, <10 Frederika Sophia Hijmans, <5>, <8>, <10> Hijman Hijmans, <5>, <8>, <10> Henriëtte Hijmans, <5>, <8>, <10> Johanna Koppel-Hijmans, <5>, <8>, <10> Julia ten Bosch-Hijmans, <5>, <8>, <10> Saartje Gans-Hijmans, <5>, <8>, <10> Betje Stella Koster, <5>, <8>, <10> Marcus, Johanna, <5>, <8>, <10> Helena Rosalie Pienas, <5>, <8>, <10> Joseph Meijer Pienas, <5>, <8>, <10> Meijer Jacob Pienas, <5>, <8>, <10> Grietje Pienas-Slagter, <5>, <8>, <10> Johanna Zwaab, <10>

Burgerslachtoffers van de Duitse repressie

Burgers die na arrestatie op grond van activiteiten die de bezetter onwelgevallig waren, zijn gearresteerd en vervolgens door toedoen van de bezetter om het leven zijn gekomen

• Gerrit Antonius Bod, Loerbeek, <7>
• Albert Evers, Beek, <7>
• Dominicus Hylarius Ettema, Zeddam, <2>, <4>, <6>, <7>, <8>
• Pastoor Galama, 's-Heerenberg, <2>, <6>, <7>, <8>
• Wilhelmus Albertus Jansen, <8>
• Jan Willem Kel, 's-Heerenberg, <8>
• Martinus Hendrikus Kel, 's-Heerenberg, <8>
• Cornelis Pieter Kreukniet, Stokkum, <6>, <8>
• Wilhelmus Moorman, Beek, <1>, <2>, <6>, <7>, <8>
• Antonius Geradus Johannes Pas, Zeddam, <2>, <4>, <7>, <8>
• Kapelaan Van Rooijen, 's-Heerenberg, <2>, <6>, <7>, <8>

Burgerslachtoffers van oorlogsgeweld

Op deze lijst staan ingezeten burgers van Bergh die in Bergh of elders aan de gevolgen van oorlogsgeweld zijn overleden, en ook burgers van elders die in Bergh zijn overleden.

Twee onbekende burgerslachtoffers, 's-Heerenberg, <8> Hermann Jozef Maria Beenen, 's-Heerenberg, <7> Antonius Berendsen, 's-Heerenberg, <8> Bernardus Antonius Berendsen, 's-Heerenberg, <2>, <7> Jacobus Hendrikus Betz, Arnhem Bernardus Everhardus Bisseling, Stokkum, <2>, <7> Hendrikus Theodorus Bisselink, Zeddam, <4>, <7>, <8> Toon te Boekhorst, Stokkum, <2>, <7>, <8> Anna Maria Borkus, Wijnbergen, <7>, <8> Toon Bosman, Beek/Didam Jillis Martinus Kornelis Cordia, Rotterdam Johannes Bernardus Delleman, Lengel, <2>, <3>, <4>, <7>, <8> Hendrika Maria Dijkman-Klarenaar, 's-Heerenberg, <2>, <7> Dirk Johan Donderwinkel, Steenderen Rudolf Johan Leonard Martinus van der Drift, Den Haag Ludovicus Johannes Garretsen, 's-Heerenberg, <2>, <7> Mechelina Catharina Gerritsen-Aaldering, Beek, <1>, <7>, <8> Bernardus Reinerus Giezen, Beek, <1>, <7>, <8> Johannes Wilhelmus Giezen, Beek, <1>, <7>, <8> Willem Bernardus Giezen, Beek, <1>, <7>, <8> Johannes La Grand, Rotterdam Joseph van Hal, <2>, <4>, <7> Gerhardus Johannes Maria Hartjes, Kilder, <7> Reinirus Hartjes, Loerbeek, <8> Theodorus Gerardus Laurentius Hartjes, Kilder, <7> Marietje Hazenbrink, Beek, <1>, <7>, <8> Everdina Reiniera Heebing-Waenink, Beek, <1>, <7>, <8> Johannes Theodorus Hendricksen, Beek, <1>, <7>, <8> Hendrikus Bernardus Hesseling, Lengel, <3>, <7> Johannes Antonius Hieltjes <8> Johannes Gerardus Holtermann, Dichteren, <7> Johanna Maria Hövel, 's-Heerenberg, <2>, <3>, <7> Johannes Wilhelmus Jansen, Zeddam, <2>, <4>, <7> Laurentius Albertus Jansen, 's-Heerenberg, <2>, <7> Theodorus Gerhardus Albertus Jansen, Zeddam, <8> Piet Janssen, Azewijn, <7>, <8> Wilhelmina Theodora Kaak, Lengel, <3>, <7> Johannes Theodorus van de Kamp, <8> Hermanus Johannes Kamphuis, Beek, Lengel, <7>, <8> Lambertus van Kempen, Stokkum, <7>, <8>

Franciscus Johannes Keurentjes, Zeddam, <2>, <4>, <7>, <8> Bernardus Laurentius Kinnaer, 's-Heerenberg, <2>, <7> Antonius Stephanus Koenders, Braamt, <2>, <4>, <7>, <8> Bertus Krebber, Stokkum, <2>, <7> Wilhelmina Regina Kroesen, Stokkum, <7>, <8> Friedrich Bernhard Kuhlman, 's-Heerenberg, <7> Wilhelmus Johannes Joseph Leensen, Gendt, <7> Theodorus Wilhelmus Hendrikus Lenting, Braamt, <8> Wilhelmus Petrus Litjes, 's-Heerenberg <2>, <7> Maria Antonia Lucassen, Kilder, <7>, <8> Gerardus Johannes Alfred Maas, Beek, <1>, <2>, <7> Herman Johannes Meijer, 's-Heerenberg Gerardus Wilhelmus Meurs, Azewijn Johannes Arnoldus Petrus Meurs, Azewijn Jan Mijnen, Kilder, <8> Hendrikus Bernardus Ophuizen, 's-Heerenberg, <2>, <7>, <8> Alphonsus Petrus Maria Otten, Azewijn, <2>, <7>, <8> Theodorus Josephus Leo Overbeek, 's-Heerenberg, <2>, <7> Johannes Wilhelmus Antonius Peters, 's-Heerenberg, <2>, <7>, <8> Jan Reijnders, 's-Gravenhage, <7>, <8> Hendrika Aleida Roording, 's-Heerenberg, <2>, <7> Johannes Bernardus Theodorus Rulof,'s-Heerenberg, <8> Everhardus Hendrikus Rutten Pannerden, <7> Arnoldus van Schriek, Zeddam, <4>, <7>, <8> Theodora Wilhelmina Smid, Lengel, <2>, <3>, <7>, <8> Th.H. Smid-de Reus, Lengel, <2>, <3>, <7>, <8> Johannes Adrianus van Solingen, Rotterdam, <7>, <8> Hendrikus Johannes Spronk, Kilder, <7> Wilhelmus Johannes Maria Stegmann, 's-Heerenberg, <8> Wessel Steintjes, Beek, <8> Daniel Strijaards, Rotterdam Hein Thuis, Loerbeek (parochie Kilder), <7>, <8> Maria Johanna Thus, Loerbeek, <1>, <7>, <8> Pieter Udo, Nieuwendam Antonius Casparus Hendrikus Vermaas, 's-Heerenberg, <2>, <7>, <8> Johannes Antonius Theodorus Vermaas, 's-Heerenberg, <7>, <8> Johannes Hendrikus Maria Vink, 's-Heerenberg <2>, <7> Coenradus Wilhelmus Wassing, 's-Heerenberg, <2>, <7>, <8> Johannes Gerhardus Jacobus van Wessel, Stokkum, <8> Rudolphus Johannes Wiendels, Zeddam, <2>, <4>, <7>, <8> Gerardus Hendrikus Wijnands, Stokkum, <8> Theodorus Lucas Wissink, Zeddam, <2>, <3>, <4>, <7>, <8>

Berghse oorlogsslachtoffers met Duitse nationaliteit

De nazi's beschouwden iedere Duitser binnen de officiële grenzen van het Duitse Rijk als Rijksduitser. Duitsstammigen buiten het Duitse Rijk werden aangeduid met de term Volksduitser.

• Theodorus Bernardus Berndzen, 's-Heerenberg, <7>, <9>
• Gert Bosman, Beek, <1>
• Gert Reuling, Stokkum, <9>
• Benno Reuling, Stokkum, <7>, <9>
• Huub Reuling, Stokkum, <7>, <9>
• Theodorus Marinus Schulte, 's-Heerenberg, <7>
• Josef Wolters, 's-Heerenberg, <7>, <9>

Berghse oorlogsslachtoffers in Nederlands-Indië en het Verre Oosten

• Hendrikus Wilhelmus Benen, Nederlands-Indië, <8>
• Carolus Johannes van den Berg, Thailand, <2>, <6>, <8>
• Jacobus Bernardus van Bergen, Thailand, <4>, <6>, <7>, <8>
• Hendrikus Theodorus Bongers, <2>, <8>
• Everhardus Johannes Braam, Nederlands-Indië, <8>
• Wilhelmus Antonius Derksen, Thailand, <2>, <6>, <8>
• Maria Elisabeth Frericks, Nederlands-Indië, <8>
• Bernardina Hegman, Nederlands-Indië, <8>
• Engelbertus Theodorus van der Heijden, Nederlands-Indië, <2>, <6>, <7>, <8>
• Maria Johanna Theodora van der Heijden-Fenneman, Nederlands-Indië, <2>, <7>, <8>
• Bart van der Heijden, Nederlands-Indië, <2>, <7>, <8>
• Wilhelmina Gerharda Jansen, Nederlands-Indië, <2>, <3>, <4>, <7>, <8>
• Wilhelmus Antonius Kaak, Nederlands-Indië, <8>
• Hermanus Wilhelmus Antonius Kleinpenning, Nederlands-Indië, <4>, <6>, <7>, <8>
• Wilhelmus Hermanus Moerkes, Thailand, <6>, <8>
• Maria Elisabeth Christina Josepha Simons, Nederlands-Indië, <8>
• Catharina Frederika Simons-de Carpentier, Nederlands-Indië, <8>
• Carel Antoon Wennekes, Thailand, <6>, <8>

Slachtoffers van het Kamp Rees overleden in Bergh

Er bestaan geen volledige namenlijsten van mensen die in Kamp Rees hebben gezeten. Onderstaande lijst is samengesteld op grond van de volgende bronnen:

• E = Er op of er onder, blz. 123
• O = Old Ni-js nummer 60, blz. 46-47
• S = Stichting Dwangarbeiders Apeldoorn '40 - '45

X = acht slachtoffers die op het protestante kerkhof van 's-Heerenberg waren begraven en in 1955 als groep zijn overgebracht naar het Ereveld Loenen. Zij rusten daar nu in vak C, graven 15 t/m 22. De rest is op andere tijdstippen naar Loenen overgebracht, dan wel in de eigen woonplaats herbegraven.

De nummers achter de namen worden verklaard in de inleiding bovenaan deze pagina.

C.J. Boeljon, E, O, S, <8> A. Buis, E, O, X, S, <8> J.M.K. Cordia, O, S R.J.L.M. van der Drift, O, S N.H. van Egmond, E, O, S, <8> J. La Grand, O, S A.C. Grundmann, E, O, S, X, <8> J.M. den Heijer, E, O, S, X, <8> G.J. de Jongh, E, O, S, X, <8> A.J. Kamstra, E, O, S, <6>, <8> E.J. Kleinleugenmors, E, O, S, <8> F.J.P. Kurtz, E, O, S. X, <6>, <8> L.H.G. Leenders, E, O, S D. Nell, <8>

C. de Nie, E, O, S, X, <8> L.L. van Noort, E, O, S, <8> Wilhelmus Nuijten, E, O, S, <8> M.L.A. Olsthoorn, E, O, S, <8> J. ReijndersE, O, S, <7>, <8> C. de Reus, O, S, <8> B.C.J. Romijn, E, O, S, <8> J.A. van Solingen, E, O, S, <7>, <8> G.J.W. Spijker, E, O, S, <8> D. Strijaards, O, S Pieter Udo, O, S S. Vermaat, E, O, S, X, <7>, <8> J. Wijs, E, O, S, X, <8>

Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten

Ten tijde van de bevrijding waren heel veel Nederlanders ontheemd – zij waren om wat voor reden dan ook uit hun woonplaats verdreven of gedwongen afgevoerd. Dit waren bijvoorbeeld evacués, die in de loop van 1945 in de meeste gevallen naar huis terug konden keren. Maar er waren ook heel veel mensen afgevoerd naar concentratie- en vernietigingskampen in Duitsland en Polen. Over hun lot was in de meeste gevallen niets met zekerheid bekend. Nadat de overlevenden in de maanden na de oorlog naar huis waren teruggekeerd, moest worden aangenomen dat de rest was omgekomen.

Zolang er geen bewijs was dat deze mensen waren overleden, stonden zij officieel als vermist geregistreerd. Dit betekende niet alleen dat nabestaanden in het ongewisse bleven over het lot van hun naasten, maar ook dat de overlijdens niet in de registers van de Burgerlijke Stand ingeschreven kon worden. Dit kon voor de nabestaanden allerlei juridische gevolgen hebben. Erfenissen konden niet verdeeld worden, en weduwnaars en weduwen konden niet hertrouwen, om maar een paar voorbeelden te noemen. De bestaande wetgeving voor oorlogsslachtoffers bleek niet bruikbaar, zodat op 2 juni 1949 (ruim vier jaar na de oorlog) een wet werd aangenomen die de procedures voor het opmaken van overlijdensakten van vermisten moest vereenvoudigen. Twee maanden later werd bij Koninklijk Besluit de Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten ingesteld, die deze wet moest gaan uitvoeren.

De ministeries van Justitie, van Binnenlandse Zaken en van Financiën werkten hierin samen met het Rode Kruis en nog een aantal instanties om het lot van de vermisten te achterhalen. In een aantal gevallen is uit Duitse gemeenten een overlijdensakte – een Sterbeurkunde – ontvangen, maar in de meeste gevallen – met name waar het Joden betrof – is door de inspanningen van de Commissie het bewijs geleverd dat de betroffenen waren overleden. De Commissie deed op eigen initiatief onderzoek, maar nabestaanden of belanghebbenden konden ook een verzoek tot onderzoek indienen.

In 1952 werd de Commissie ingekrompen en in september 1962 opgeheven. De gevallen die zich daarna nog voordeden, werden afgehandeld door de Hoofdafdeling Privaatrecht van het ministerie van Justitie.

De Berghse oorlogsslachtoffers die door de Commissie zijn achterhaald, zijn bijna allemaal Joden (zie 2.2). Een voorbeeld is Roidi Bloemendaal. De enige uitzondering is, voor zover op dit moment bekend, Antoon Koenders (zie 2.3).

• Bron: Oorlogsgetroffenen

Zie ook

• Geallieerde oorlogsslachtoffers WO II
• Duitse oorlogsslachtoffers WO II